Το Πακιστάν μετά τον Sharif
Το τέλος του πρωθυπουργού
Syed Fazl-e-Haider
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr)
Την Παρασκευή, το ανώτατο δικαστήριο του Πακιστάν στέρησε από τον πρωθυπουργό Ναουάζ Σαρίφ το δικαίωμα να κατέχει οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα αφού τον έκρινε ένοχο σε μια υπόθεση μαζικής διαφθοράς [1].
Αφότου το Ανώτατο Δικαστήριο διαβίβασε τα αποδεικτικά στοιχεία που είχε συγκεντρώσει κατά την έρευνά του στο Γραφείο Λογοδοσίας του Πακιστάν, και παρότρυνε να ξεκινήσουν οι υποθέσεις εναντίον του Sharif και της οικογένειάς του, ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε.
Η αναταραχή ήταν το αποκορύφωμα ενός 12μηνου πολιτικού δράματος που ξεκίνησε από τις διαρροές των Εγγράφων του Παναμά το 2016 [2], τα οποία φαίνεται να δείχνουν ότι η οικογένεια Sharif είχε δισεκατομμύρια σε κρυφό πλούτο και περιουσιακά στοιχεία «παρκαρισμένα» σε υπεράκτιες εταιρείες. Μόλις οι διαρροές έγιναν γνωστές στο κοινό, ένα κόμμα της αντιπολίτευσης, το Pakistan Tehrik-i-Insaaf (PTI), με επικεφαλής το πρώην αστέρι του κρίκετ, Imran Khan, απαίτησε από τον Sharif να παραιτηθεί και να αντιμετωπίσει έλεγχο για κατηγορίες δωροδοκίας. Καθώς οι διαδηλώσεις υπό της ηγεσία του PTI απείλησαν να αποκλείσουν την Ισλαμαμπάντ τον περασμένο Οκτώβριο, η πολιορκούμενη κυβέρνηση Sharif κινητοποιήθηκε για να καταστείλει τις συγκεντρώσεις και να πατάξει τα στελέχη του PTI σε ολόκληρη την χώρα. Η αντιπαράθεση, τελικά, οδήγησε στο να οδηγηθεί η υπόθεση στα δικαστήρια τον περασμένο Νοέμβριο.
Κατά την διάρκεια της διαδικασίας, ηγέτες από το κόμμα του Sharif, την Πακιστανική Μουσουλμανική Ένωση-Nawaz (PML-N), χαρακτήρισε την διαδικασία ως συνωμοσία για την ανατροπή της κυβέρνησης Sharif. Ο κακοποιός της ιστορίας άλλαζε. Μερικές φορές, ο στρατός ενοχοποιείτο ως το αόρατο χέρι πίσω από την δίκη του Σαρίφ. Πολλοί ηγέτες του PML-N πιστεύουν ότι το PTI υποστηρίζεται από στρατιωτικές οργανώσεις. Κάποιοι κομματικοί «λοχαγοί», όπως οι βουλευτές Talal Chaudhry και Danial Aziz, και η κόρη του Sharif, Mariam Nawaz, μέχρι που καταδίκασαν την δίκη του Sharif ως μια διεθνή προσπάθεια να σταματήσουν οι εργασίες για το ύψους 47 δισεκατομμυρίων δολαρίων σχέδιο του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (China-Pakistan Economic Corridor, CPEC), το οποίο ξεκίνησε υπό την διοίκηση Σαρίφ το 2015. Ορισμένοι τοπικοί και περιφερειακοί παράγοντες ανησυχούν ότι η ανάπτυξη του CPEC παρέχει στην Κίνα πάρα πολλή πρόσβαση στην Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Φυσικά, μόλις ο Sharif παραιτήθηκε, η Κίνα επανέλαβε την δέσμευσή της να ολοκληρώσει το CPEC, το οποίο είναι τμήμα της [κινεζικής] πρωτοβουλίας One Belt One Road [3].
Με κάποιους τρόπους, η πολιτική ένταση ήταν ακριβώς αυτό που ήθελε ο Sharif. Έχει συμπληρώσει τα τέσσερα από τα πέντε χρόνια της συνταγματικής θητείας του˙ εάν επιζούσε της υπόθεσης, θα μπορούσε να θεωρηθεί από την βάση του ως πολιτικός μάρτυρας πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους. Αυτό θα μπορούσε να του δώσει προβάδισμα έναντι του άλλου βασικού κόμματος της χώρας, του Λαϊκού Κόμματος του Πακιστάν (PPP), με το οποίο το PML-N έχει εναλλάξει πολλές φορές την εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες. Στην πραγματικότητα, οι κυβερνήσεις και των δύο κομμάτων διαλύθηκαν αρκετές φορές κάτω από στρατιωτική επιρροή κατά την δεκαετία του 1980 και του 1990, ανοίγοντας τον δρόμο για μια γρήγορη διαδοχή κυβερνήσεων από εκείνη με επικεφαλής την Benazir Bhutto του ΡΡΡ, μετά με τον Sharif, και πάλι την Bhutto, τον Sharif για άλλη μια φορά, πριν αναλάβει ξεκάθαρα ο στρατός. Αλλά η φτωχή και αδύναμη νομική υπεράσπιση του Σαρίφ ενάντια στις κατηγορίες περί διαφθοράς αποδυνάμωσε την θέση του, και πιθανότατα και εκείνη του κόμματός του.
Το γεγονός ότι ο Sharif αυτή την φορά απολύθηκε από δικηγόρους και όχι από στρατηγούς αποτελεί ένδειξη ότι το Πακιστάν επιτέλους εγκαθιδρύει ένα σύστημα ελέγχων και ισορροπιών (checks and balances) εναντίον διεφθαρμένων κυβερνώντων. Η ετυμηγορία του δικαστηρίου σηματοδοτεί την αρχή μιας άτεγκτης διαδικασίας λογοδοσίας. Πράγματι, μακράν του εκτροχιασμού της δημοκρατίας, το εκλεγμένο κοινοβούλιο εξακολουθεί να είναι άθικτο και πρόκειται να επιλέξει νέο πρωθυπουργό. Το Σάββατο, το κυβερνών κόμμα αποφάσισε ότι ο μικρότερος αδελφός του Sharif, Shahbaz Sharif, θα αναλάβει σύντομα ως ο ηγέτης του κόμματος στο κοινοβούλιο. Επέλεξε τον Shahid Khaqan Abbasi, ο οποίος ήταν μέχρι την Παρασκευή ο υπουργός Πετρελαίου, ως προσωρινό πρωθυπουργό μέχρις ότου ο Shahbaz εκλεγεί από το κοινοβούλιο και στην συνέχεια, πιθανώς, στην θέση του πρωθυπουργού. Ο Shahbaz, ωστόσο, θα μπορούσε επίσης να αποκλειστεί επειδή εμπλέκεται επίσης σε μια υπόθεση διαφθοράς.
Μπορεί να φαίνεται λογικό να υποστηρίζεται ότι η δημοκρατία θα βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου εάν επιτρέπεται στο σύστημα να λειτουργεί ομαλά, υπό την έννοια ότι η παρέμβαση του δικαστηρίου μπορεί να ήταν λάθος. Αλλά όταν η κατεύθυνση είναι εσφαλμένη, το δημοκρατικό ταξίδι δεν θα τελειώσει εκεί όπου θέλει ο λαός. Για πολύ καιρό, οι βουλευτές όλων των παρατάξεων χρησιμοποίησαν το επιχείρημα της προστασίας της δημοκρατίας για να κρύψουν τις καταχρήσεις τους. Η πρώην κυβέρνηση του ΡΡΡ μπόρεσε να ολοκληρώσει την θητεία της -η πρώτη στην ιστορία του Πακιστάν- το 2013. Εντούτοις, στα πέντε χρόνια της θητείας της πρώην κυβέρνησης ΡΡΡ, το Πακιστάν τα πήγαινε σταθερά άσχημα στον Δείκτη Αντιληπτής Διαφθοράς (Corruption Perception Index) της Διεθνούς Διαφάνειας και ήταν μεταξύ των χωρών με την μεγαλύτερη αντιληπτή διαφθορά κάθε χρόνο [4].
Σήμερα, οι δικαστές είναι οι πραγματικοί παίκτες στο Πακιστάν. Το 2012, έστειλαν σπίτι του έναν πρωθυπουργό, τον Yousuf Raza Gilani, για περιφρόνηση του δικαστηρίου. Μαζί με την ετυμηγορία εναντίον του Sharif, αυτές οι προσπάθειες είναι μια δοκιμασία για το εάν το δικαστικό σώμα μπορεί να εξασφαλίσει το κράτος δικαίου και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων στο δικαστικό σύστημα. Σε κάποιο βαθμό, αυτή η υπόθεση βοήθησε. Το δικαστήριο θα πρέπει να συνεχίσει να καθιστά υπόλογους άλλους αξιωματούχους, εκλεγμένους και μη εκλεγμένους, που έχτισαν αυτοκρατορίες από τις καταχρήσεις τους. Αλλιώς, υπάρχει μια υποψία ανάμεσα στους υποστηρικτές του Sharif ότι έχει υποστεί διακριτική μεταχείριση, και αυτό θα συνεχίσει να βαθαίνει. Ωστόσο, αν τα δικαστήρια είναι αδέκαστα, η αταλάντευτη λογοδοσία μπορεί να θέσει το Πακιστάν σε μια πραγματική πορεία προς την δημοκρατία.
* Ο SYED FAZL-E-HAIDER είναι συνεισφέρων αναλυτής στο Γραφείο Νότιας Ασίας του Wikistrat.
(Στην φωτογραφία : Μια υποστηρικτής της αντιπολίτευσης ζητωκραυγάζει για την είδηση της καταδίκης του πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ για διαφθορά, στην Ισλαμαμπάντ, τον Ιούλιο του 2017. CAREN FIROUZ / REUTERS)
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/pakistan/2017-07-31/pakistan-aft...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-04-20/nawaz-sharif-holds
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/panama/2016-04-12/taxing-tax-havens
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/china-s-infrastructure-play
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-04-14/geopolitics-corruption
