Το τρομακτικό δίδαγμα της Τουρκίας
ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)Η Τουρκία βυθίζεται ολοένα και βαθύτερα σε προβλήματα εντός και εκτός συνόρων. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει δεν αφορούν μόνο τον δικό της λαό καθώς και την κοινωνική και γεωγραφική συνοχή της, αλλά προσφέρουν διδάγματα για τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο πρώτος κίνδυνος αφορά την ευκολία με την οποία μια εκλεγμένη κυβέρνηση μπορεί να μετατραπεί σε αυταρχικό καθεστώς όταν καταπατά τους θεσμούς· ο δεύτερος είναι η ταχύτητα με την οποία οι πολίτες διχάζονται κάτω από την επιρροή του εθνικισμού, του λαϊκισμού και του πολιτικού κυνισμού· ο τρίτος αφορά τα λάθη μιας εξωτερικής πολιτικής που υποκύπτει σε καθαρώς εσωτερικές ανάγκες.
Ο αυταρχισμός ήταν πάντα κυρίαρχο στοιχείο της τουρκικής πολιτικής ζωής. Η αμετροέπεια, όμως, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (η οποία σμιλεύτηκε σε αλλεπάλληλες συγκρούσεις με το «βαθύ κράτος» των κεμαλιστών, το οποίο ήθελε να τον καταστρέψει) στην επιδίωξή του να καταστεί παντοδύναμος ηγεμών με την αλλαγή συντάγματος, οδήγησε τη χώρα στις σημερινές ατραπούς. Αφού επέζησε της απόπειρας πραξικοπήματος τον Ιούλιο –το οποίο αποκάλεσε «θείο δώρο»– με σχεδόν πάνδημη υποστήριξη, ο Τούρκος πρόεδρος επενδύει συνεχώς στον διχασμό και στον φόβο για να κερδίζει τη στήριξη πολιτών που προσβλέπουν σε αυτόν για την ασφάλειά τους. Η τακτική αυτή υπήρχε πριν από τον Ιούλιο και προκάλεσε τη ρήξη με τους Κούρδους αντάρτες, οι οποίοι συμμετείχαν σε ειρηνευτική διαδικασία με το κράτος τα προηγούμενα χρόνια. Οσο αυξάνονται οι εντάσεις, τόσο η κυβέρνηση βρίσκει συνεχώς νέους εχθρούς για να συσπειρώσει τους οπαδούς της, διχάζοντας ολοένα περισσότερο την κοινωνία.
Εκτός συνόρων, η συνεχής κατασκευή εχθρών για να πετύχει οφέλη στο εσωτερικό οδηγεί σε ανερμάτιστη πολιτική. Αφού η Αγκυρα εγκατέλειψε την πολύχρονη φιλία με τη Συρία του Ασαντ, πρωταγωνίστησε στον πόλεμο εναντίον του, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους και φέρνοντας την Τουρκία σε άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Η Αγκυρα βρέθηκε σε αδιέξοδο, άλλαξε πορεία και σήμερα η Τουρκία έχει εμπλακεί και στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ, δεμένη στο άρμα της Ρωσίας, ενώ οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ είναι ψυχρές. Δεκάδες Τούρκοι στρατιώτες έχουν σκοτωθεί σε μάχες με τζιχαντιστές, οι οποίοι μάλιστα έδωσαν στη δημοσιότητα φρικτό βίντεο που δείχνει να καίνε ζωντανούς δύο Τούρκους αιχμαλώτους. Είναι μεγάλος ο κίνδυνος η Τουρκία να βρεθεί σε αδιέξοδο στη Συρία, ενώ και τζιχαντιστές και Κούρδοι αυτονομιστές εξαπολύουν επιθέσεις εντός Τουρκίας. Τα μέτρα ασφαλείας δεν μπορούν να αποτρέψουν κάθε επίθεση, έτσι η χώρα βυθίζεται στη βία, στον φόβο, στη διχόνοια και στα οικονομικά προβλήματα.
Ο Μουσταφά Κεμάλ εκμεταλλεύτηκε το κύρος και τη φήμη του ως στρατιωτικής μεγαλοφυΐας και σωτήρα για να επιβάλει μία ταυτότητα, ένα κοσμικό σύστημα σε μια χώρα που κατοικείτο από πολλές εθνότητες και διαφορετικές θρησκευτικές ομάδες. Παρ’ όλες τις αδικίες, το σύστημα λειτουργούσε. Σήμερα, ο Ερντογάν επενδύει στον διχασμό, στον φόβο, στον λαϊκισμό. Ο κυνισμός ευνοεί την κυβέρνηση όσο υπάρχει ανοχή για τον αυξανόμενο αυταρχισμό. Οδηγεί, όμως, σε περισσότερη βία και σε αδιέξοδο.
