Η περιπέτεια των στεγαστικών σε ξένο νόμισμα
THE ECONOMIST
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τότε φαινόταν λογικό. Πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλότερα στην Ελβετία παρά στην κεντρική Ευρώπη, γι’ αυτό και εκατομμύρια Ούγγροι, Πολωνοί, Ρουμάνοι και Κροάτες αγόρασαν σπίτι στη χώρα τους με στεγαστικό δάνειο σε ελβετικό φράγκο.
Το 2008, όμως, το φιορίνι, το ζλότι και άλλα νομίσματα της κεντρικής Ευρώπης έκαναν βουτιά έναντι του φράγκου, με αποτέλεσμα να πάνε στα ύψη οι μηνιαίες δόσεις των δανείων τους και πολλοί από αυτούς να οφείλουν περισσότερα από την αξία των σπιτιών τους. Προσφάτως η Ουγγαρία, της οποίας οι πολίτες επέδειξαν τον μεγαλύτερο ενθουσιασμό για τα δάνεια σε ελβετικά φράγκα, αποφάσισε να δώσει τέλος στη δυστυχία που προκάλεσε η εξέλιξη αυτή.
Η οργή προς τις ξένες τράπεζες ήταν ένας από τους παράγοντες που το 2010 έφεραν στην εξουσία Βίκτορ Ορμπάν. Η κυβέρνησή του ψήφισε νόμο με τον οποίο επέτρεπε στους Ούγγρους να αποπληρώνουν τα δάνειά τους με ευνοϊκά επιτόκια, ενώ επέβαλε πρόσθετους φόρους στις τράπεζες. Ωστόσο, το ανώτατο δικαστήριο της Ουγγαρίας απεφάνθη ότι και οι δανειολήπτες έφεραν τμήμα της ευθύνης για τα δάνεια που πήραν σε ξένο νόμισμα όταν δεν είχαν έσοδα στο νόμισμα αυτό. Προέκυψε, έτσι, ο συμβιβασμός που δίνει τη δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες δανειολήπτες να μετατρέψουν τα δάνειά τους ύψους περίπου 8,8 δισ. ευρώ σε ελβετικά φράγκα και ευρώ σε φιορίνια αλλά με τα επιτόκια της αγοράς.
Η κυβέρνηση ελπίζει πως οι τράπεζες θα αρχίσουν να δανείζουν και πάλι δίνοντας ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη. Η Ουγγαρία εξακολουθεί, όμως, να μην είναι ο πλέον φιλόξενος τόπος για τις τράπεζες: ένας νόμος «θεμιτής τραπεζικής» που οδεύει προς το κοινοβούλιο στοχεύει στο να θέσει όρια στα επιτόκια και τις μηνιαίες δόσεις. Και τα δύο αυτά μέτρα, όμως, θα πλήξουν την κερδοφορία των τραπεζών. Η στάση της Ουγγαρίας στο ζήτημα των δανείων σε ελβετικό φράγκο ήταν η πλέον ακραία στην περιοχή. Στην κορύφωσή του το 2009, ο δανεισμός σε ξένα νομίσματα αντιπροσώπευε περισσότερο από το 70% του χρέους των νοικοκυριών. Στην Πολωνία, τη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, οι ρυθμιστικές αρχές άρχισαν να περιορίζουν τα δάνεια σε ξένα νομίσματα πριν από την κρίση. Το 2009 αντιπροσώπευαν το 38% του δανεισμού των νοικοκυριών. Εκτοτε μειώνονται σταθερά, καθώς οι τράπεζες σταμάτησαν να προσφέρουν στεγαστικά σε ξένο νόμισμα, οι δανειολήπτες απέκτησαν πολύ περισσότερη επίγνωση του κινδύνου και τα υφιστάμενα δάνεια εμφανίζουν αργούς ρυθμούς αποπληρωμής.
Σήμερα τα δάνεια σε ξένο νόμισμα αντιπροσωπεύουν το 30% του χρέους των νοικοκυριών χάρη στα χαμηλά επιτόκια που κατέστησαν πιο ελκυστικό τον δανεισμό στο τοπικό νόμισμα. Η ίδια τάση επικρατεί σε όλη την κεντρική Ευρώπη. «Μέσα σε τέσσερα ή πέντε χρόνια, το πρόβλημα θα έχει εξαφανισθεί» εκτιμά ο επικεφαλής της πολωνικής ένωσης τραπεζών. Οι αυστριακές και οι ιταλικές τράπεζες που σε όλη την κεντρική Ευρώπη επέδειξαν τη μεγαλύτερη προθυμία στην έκδοση δανείων σε ξένο νόμισμα πέρασαν επιτυχώς τα τελευταία τεστ κοπώσεως της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής όπως, άλλωστε, και οι μεγαλύτερες ουγγρικές και πολωνικές τράπεζες. Ομως ο Μάρεκ Μπέλκα, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Πολωνίας, επισημαίνει πως διακυβεύονται πολλά για τις τράπεζες. Η τραπεζική εποπτική αρχή της Πολωνίας έχει υπολογίσει πως μια υποχρεωτική μετατροπή σε ζλότι των δανείων που έχουν εκδοθεί σε ελβετικά φράγκα με ένα τεχνητά χαμηλό επιτόκιο μπορεί να τους κοστίσει έως και 13 δισ. δολάρια. Εξάλλου τα στεγαστικά δάνεια που έχουν εκδοθεί σε ελβετικά φράγκα συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πλέον ποιοτικά περιουσιακά τους στοιχεία.
«Σήμερα βλέπουμε πως ήταν σφάλμα» δηλώνει ανώτερο στέλεχος αυστριακής τράπεζας που εξέδωσε πολλά δάνεια σε ελβετικά φράγκα. «Οι περισσότεροι πελάτες δεν αντελήφθησαν τον κίνδυνο και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν τους ενημερώσαμε καταλλήλως».
