Το δίκτυο του Δράκου
Το επόμενο οικονομικό θαύμα της Κίνας
Jonathan Woetzel και Jeongmin Seong
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr)
Με 632 εκατομμύρια χρήστες τού Διαδικτύου, η Κίνα έχει ήδη γίνει η μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρονικού λιανικού εμπορίου στον κόσμο, με περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις καταγεγραμμένες το 2013.
Αν και τα ψηφιακά «καταστήματα» έχουν αλλάξει την εικόνα τού κινεζικού λιανεμπορίου, άλλοι σημαντικοί τομείς όπως η μεταποίηση και η υγειονομική περίθαλψη ήταν πολύ αργοί στο να αγκαλιάσουν το Διαδίκτυο. Η ψηφιακή μεταμόρφωση της Κίνας είναι μόνο στην αρχή, πράγμα που σημαίνει ότι μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία τού κόσμου θα μεταμορφώσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο κάνει μπίζνες. Και όπως δείχνει η νέα έρευνα από το McKinsey Global Institute [1], αυτη η αλλαγή (από την υιοθέτηση του online marketing και της διαχείρισης των αλυσίδων εφοδιασμού μέχρι τις καινοτομίες αιχμής όπως η ανάλυση «μεγάλων δεδομένων» (big data) και το «internet των πραγμάτων») θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη του κινεζικού ΑΕΠ μέχρι και κατά 22% ως το 2025. Το πόσο μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων αυτών θα δει όντως η Κίνα, εξαρτάται από την ικανότητα της κυβέρνησης να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον σχετικής πολιτικής, από την προθυμία των επιχειρήσεων να υιοθετήσουν την ψηφιακή τεχνολογία, καθώς και από την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων.
Από το 2012, μόνο το περίπου ένα τέταρτο των μικρών και μεσαίων κινεζικών επιχειρήσεων έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για λειτουργίες όπως προμήθειες, πωλήσεις και μάρκετινγκ. Όταν θα μπουν όντως στο Διαδίκτυο, αυτές, όπως και οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, θα μπορέσουν να συντονίσουν τις δραστηριότητές τους, να βρουν νέους τρόπους για να συνεργαστούν και να επεκτείνουν τις προσβάσεις τους μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτοί οι τύποι των αλλαγών αρχίζουν να ρέουν μέσω παραδοσιακών κλάδων έξω από τον τομέα τής τεχνολογίας, κάτι που μεταφράζεται σε ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας.
Σκεφτείτε τον τομέα των ακινήτων. Κινέζοι αγοραστές σπιτιών και ενοικιαστές αναζητούν όλο και περισσότερο το ιδανικό σπίτι τους σε διαδικτυακούς τόπους όπως ο SouFun.com, που συνδυάζει καταχωρήσεις και διαφημίσεις. Η ικανότητα να εντοπίσουν γρήγορα σοβαρούς αγοραστές εξορθολογίζει τις αναζητήσεις ακινήτων και τις συναλλαγές, μειώνοντας το κόστος των κατασκευαστών και των υπηρεσιών μάρκετινγκ. Οι τοπικές κυβερνήσεις μπορούν τώρα να διεξάγουν δημοπρασίες γης διαδικτυακά και η Taobao έχει ξεκινήσει μια πλατφόρμα δημοπρασιών για κατασχεμένες ιδιοκτησίες. Κατασκευαστές, εργολάβοι και αλυσίδες ξενοδοχείων τώρα συχνά αγοράζουν δομικά υλικά, εξοπλισμό και διακοσμητικά σε πλατφόρμες e-commerce που μειώνουν το κόστος των αγορών κατά 5% -30%. Εταιρείες διαχείρισης ακινήτων πειραματίζονται με online κοινότητες που συνδέονται με τους κατοίκους ενός συγκεκριμένου συγκροτήματος κατοικιών για να διεξάγουν τακτικές διοικητικές εργασίες και εργασίες συντήρησης ή να προσφέρουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Ως αποτέλεσμα, οι εργολάβοι είναι σε θέση να διατηρήσουν μια συνεχή σχέση με τους κατοίκους πέρα από τις εφάπαξ πωλήσεις ακινήτων και να μετατρέψουν σε χρήμα αυτή την σχέση ώστε να δημιουργήσουν περισσότερα έσοδα.
Πέρα από τις επιπτώσεις στο ΑΕΠ και στην παραγωγικότητα, το Διαδίκτυο μπορεί να προσφέρει διαφάνεια σε σκοτεινές γωνιές τής οικονομίας. Το e-tailing (δηλαδή, το ηλεκτρονικό λιανεμπόριο), για παράδειγμα, ξεκίνησε με ένα επιχειρηματικό μοντέλο «μετρητά-κατά-την παράδοση», αλλά οι πλατφόρμες διαδικτυακών πληρωμών οικοδόμησαν εμπιστοσύνη μεταξύ των καταναλωτών και των e-εμπόρων. Η αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων στην Κίνα είναι ακόμα στα σπάργανα, αλλά υπάρχουν τεράστια περιθώρια ανάπτυξης καθώς το ηλεκτρονικό εμπόριο καθιστά τις πληροφορίες για κάθε όχημα και κάθε πράξη πιο εύκολα διαθέσιμα. Νέα εργαλεία στο Διαδίκτυο μπορούν να βοηθήσουν τους δανειστές να συγκεντρώσουν και να αναλύσουν το πιστωτικό ιστορικό τού εκάστοτε δανειολήπτη με έναν πολύ πιο λεπτομερή και εκλεπτυσμένο τρόπο από όσο ποτέ πριν. Αυτό θα μειώσει την αυξητική τάση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και θα επιτρέψει μεγαλύτερη ροή κεφαλαίων σε πιο παραγωγικές επιχειρήσεις, αναγκάζοντας ομοίως τις μεγάλες και τις μικρές επιχειρήσεις να βελτιώσουν την λειτουργία τους.
Κινεζικές εταιρείες έχουν εδώ και καιρό προσανατολιστεί προς την μαζική παραγωγή, αλλά θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ατομική εμπειρία των πελατών σε μια πιο ψηφιακή αγορά. Το Διαδίκτυο τους δίνει νέες δυνατότητες για να μαζέψουν περισσότερο λεπτομερή στοιχεία των πελατών, να αντλήσουν ένα ευρύτερο φάσμα προμηθευτών, και να παράγουν μεγαλύτερη ποικιλία εξειδικευμένων προϊόντων. Σε έναν ψηφιακό κόσμο, οι πελάτες μπορούν να συγκρίνουν τις προσφορές και να πάνε τις δουλειές τους αλλού με μερικά κλικ τού «ποντικιού». Η διαφάνεια αυτή μπορεί να επιφέρει μείωση των τιμών και να βελτιώσει την ποιότητα των προϊόντων, δημιουργώντας ένα τεράστιο πλεόνασμα καταναλωτών. Αλλά επίσης μειώνει σταδιακά τα περιθώρια, ασκώντας πίεση στις εταιρείες να μειώσουν το κόστος με την χρήση τεχνολογιών internet για να κάνουν αποτελεσματικότερες τις back-office και τις εφοδιαστικές λειτουργίες.
Ακριβώς όπως έχει κάνει σε άλλες οικονομίες σε όλο τον κόσμο, το Διαδίκτυο θα δημιουργήσει νέες αγορές δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά επίσης θα καταστρέψει παλαιότερες αγορές. Οι κινεζικές επιχειρήσεις θα πρέπει να προετοιμαστούν για τον πιο έντονο ανταγωνισμό που έχουν δει ποτέ. Για παράδειγμα, στον χρηματοπιστωτικό τομέα, οι εταιρείες τεχνολογίας αναδύθηκαν ως νέοι ανταγωνιστές για τις κατεστημένες τράπεζες. Με την ουσιαστική βάση των χρηστών τους και τις αναλυτικές τους ικανότητες, οι εταιρείες τεχνολογίας ήταν πιο εύκολα σε θέση να προσφέρουν νέες υπηρεσίες, όπως μικροδάνεια για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και κεφάλαια στις χρηματαγορές με υψηλότερες αποδόσεις από τις τραπεζικές καταθέσεις. Συνειδητοποιώντας το μεταβαλλόμενο τοπίο, τα κατεστημένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα άρχισαν να υπερασπίζονται το έδαφός τους αναπτύσσοντας το δικό τους ψηφιακό οικοσύστημα για να αυξήσουν την κινητικότητα και το ενδιαφέρον για τα δικά τους προϊόντα. Το Διαδίκτυο δίνει στις νέες επιχειρήσεις την δυνατότητα να αναπτυχθούν γρήγορα και με χαμηλό κόστος, απαλλαγμένες από κληρονομικά συστήματα και παραδοσιακούς τρόπους επιχειρηματικής δραστηριότητας. Νέοι νικητές είναι πιθανόν να προκύψουν σε διάφορους κλάδους.
Οι Κινέζοι εργαζόμενοι θα πρέπει επίσης να παλέψουν με τους αποκλεισμούς. Ορισμένες θέσεις εργασίας θα αυτοματοποιηθούν. Ορισμένες εταιρείες θα αντιμετωπίσουν έλλειψη ψηφιακών ταλέντων. Η επιτυχία ή η αποτυχία των μεμονωμένων επιχειρήσεων θα καθοριστεί από την προθυμία των υπαλλήλων τους να μάθουν νέες δεξιότητες και να προσαρμοστούν σε νέους ρόλους. Η κινεζική κυβέρνηση και οι ηγέτες των επιχειρήσεων της χώρας θα πρέπει να εξετάσουν κατά πόσον οι εκτοπισμένοι εργαζόμενοι έχουν διεξόδους για επανεκπαίδευση και αν το εκπαιδευτικό σύστημα παράγει τις ψηφιακές δεξιότητες που απαιτούνται από μια περισσότερο ψηφιακή οικονομία. Ειδικά κατά τα πρώτα στάδια, η κυβέρνησης και οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα πρέπει να προετοιμαστούν για αναστάτωση [στα εργασιακά]. Ωστόσο, καθώς η ψηφιακή επανάσταση εξελίσσεται, το Διαδίκτυο θα δημιουργήσει επίσης νέες ευκαιρίες απασχόλησης με την δημιουργία νέων αγορών και την διευκόλυνση της κατανομής των κεφαλαίων σε πιο παραγωγικές και ανταγωνιστικές περιοχές.
Οι κινεζικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν μια κρίσιμη πηγή απασχόλησης -ένας ρόλος που θα αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία καθώς οι μεγαλύτερες εταιρείες ψηφιοποιούν τις δραστηριότητές τους, ενδεχομένως απομακρύνοντας εργαζόμενους. Το Internet θα χαμηλώσει τα εμπόδια εισόδου στην αγορά για τις εταιρείες αυτές, επιτρέποντας στους επιχειρηματίες με νέες ιδέες να αναπτυχθούν γρήγορα και με χαμηλό κόστος. Το cloud computing μειώνει την ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις σε συστήματα πληροφορικής, και το online μάρκετινγκ μπορεί να αγοραστεί σε μικρές δόσεις που στοχεύουν σε συγκεκριμένες ομάδες καταναλωτών. Οι αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου προσφέρουν άμεση και απευθείας πρόσβαση στους καταναλωτές, μαζί με υπηρεσίες υποστήριξης, όπως οι πληρωμές και τα logistics. Το Διαδίκτυο μπορεί να βελτιώσει ακόμα και τις εξαγωγικές δυνατότητες: Πολλές μικρές και μεσαίες κινεζικές επιχειρήσεις γίνονται μικρο-πολυεθνικές (micromultinationals) που πωλούν σε πελάτες στο εξωτερικό, σε αγορές business -to-business. Οι εταιρείες start-up θα μπορούσαν να είναι μια πηγή πρωτοποριακών ιδεών˙ Στην πραγματικότητα, οι μεγαλύτεροι κινεζικοί γίγαντες του Διαδικτύου, όπως η Alibaba και η Tencent, είναι σχετικά νέες εταιρείες.
Το πρώτο βήμα προς την αξιοποίηση των δυνατοτήτων τού Διαδικτύου για να αυξηθεί η παραγωγικότητα και το ΑΕΠ είναι, φυσικά, η οικοδόμηση της αναγκαίας ψηφιακής υποδομής. Η οικιακή διείσδυση της ευρυζωνικότητας στην Κίνα ανήλθε σε μόλις 3% το 2013, αλλά η κυβέρνηση στοχεύει να επιτύχει διείσδυση 50% και 32,5% κάλυψη με 3G / LTE μέχρι το τέλος τού 2015. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία από το Υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας των Πληροφοριών, η Κίνα είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Ένα μεγάλο μέρος τής δυνητικής αξίας τού Διαδικτύου προέρχεται από το μοίρασμα δεδομένων (data sharing). Για παράδειγμα, στην υγειονομική περίθαλψη, ο συνδυασμός κριτικών και βαθμολογιών νοσοκομείων από πολλούς χρήστες μπορεί να κάνει περισσότερο διαφανή τα αποτελέσματα και την ικανοποίηση των ασθενών, οδηγώντας σε βελτιωμένη απόδοση, ενώ ο διαμοιρασμός των ηλεκτρονικών ιατρικών αρχείων σε πολλά νοσοκομεία μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη συνέχιση της φροντίδας για τους ασθενείς και σε περισσότερο αποτελεσματική διαχείριση της δημόσιας υγείας.
Αλλά οι πολιτικοί πρέπει να επιτύχουν την σωστή ισορροπία μεταξύ της ενθάρρυνσης του μοιράσματος των δεδομένων και της προστασίας τής ιδιωτικής ζωής. Στα τέλη τού 2012, η κυβέρνηση της Κίνας ανακοίνωσε μια προκαταρκτική δέσμη κανόνων όσον αφορά στην προστασία τής online ιδιωτικότητας, συμπεριλαμβανομένης της συγκατάθεσης του χρήστη για την συλλογή και την χρήση δεδομένων. Αλλά είναι απαραίτητα πρόσθετα μέτρα, όπως οι τρόποι διαχείρισης των συνεπειών της παραβίασης των κανόνων και ένα ευρύτερο κανονιστικό πλαίσιο πέρα από τους τομείς των τηλεπικοινωνιών και του Internet. Ένα ισορροπημένο σύνολο κανονισμών που θα διέπουν τα είδη των πληροφοριών που θα μπορούν να μοιράζονται οι εταιρείες, τους τύπους τής χρήσης που θα επιτρέπονται, καθώς και τον τύπο τής συγκατάθεσης του καταναλωτή που θα απαιτείται, θα μπορούσε να αφαιρέσει τους δισταγμούς σχετικά με την υιοθέτηση αναλύσεων «μεγάλων δεδομένων» (big data).
Οι ρυθμιστικές Αρχές θα πρέπει να είναι ευχερείς με την τεχνολογία, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν σε συζητήσεις με φορείς τού κλάδου και να είναι ενήμερες για τις τελευταίες καινοτομίες. Πολλοί τομείς περιμένουν επίσημες κατευθυντήριες γραμμές που θα καθορίζουν τον βαθμό στον οποίο οι εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, για παράδειγμα, το ποιούς επιχειρηματικούς τομείς θα μπορούν οι τράπεζες να μεταφέρουν online, θα εξαρτηθεί από τους κανονισμούς που θα διέπουν το εάν ορισμένες συναλλαγές πρέπει να ολοκληρωθούν με φυσική παρουσία. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες μπορούν να αναπτύξουν την αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, αλλά οι κανονισμοί για τις συναλλαγές μεταξύ διαφορετικών επαρχιών μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστούν.
Ένα βασικό ζήτημα για τους πολιτικούς είναι ο δηλωμένος στόχος τής Κίνας «να αφήσει να λειτουργήσει ο μηχανισμός τής αγοράς». Επειδή το Διαδίκτυο μπορεί να εντείνει τον ανταγωνισμό τού τύπου «ο νικητής τα παίρνει όλα», η κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να παρακολουθεί το πώς εξελίσσονται οι αγορές για να εξασφαλίζει την μέγιστη δυνατή αύξηση της παραγωγικότητας για την ευρύτερη οικονομία. Ένας σαφής, διαφανής μηχανισμός τής αγοράς που επιτρέπει αποτυχίες και διαλύσεις [εταιρειών] θα μπορούσε να ενισχύσει την διαχείριση κινδύνου (risk management) μεταξύ των ιδιοκτητών επιχειρήσεων. Επιπλέον, η εξισορρόπηση της προστασίας και της επιβολής τής πνευματικής ιδιοκτησίας, με την ανάγκη τής διάδοσης και του συνδυασμού των νέων ιδεών, θα βοηθήσει επίσης να εξαπλωθεί η καινοτομία.
Για δύο δεκαετίες, η Κίνα βασίστηκε σε μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίου και στην επέκταση του εργατικού δυναμικού για να τροφοδοτήσει την ανάδυσή της, αλλά τώρα οι κινητήρες της ξεμένουν από καύσιμο. Το επόμενο στάδιο της ψηφιακής ανάπτυξης θα φέρει αναμφίβολα κινδύνους και εμπόδια, αλλά με την απελευθέρωση του δυναμικού τής παραγωγικότητας των ιδιωτικών επιχειρήσεων, το Διαδίκτυο μπορεί να βοηθήσει την Κίνα να εκπληρώσει τον στόχο να κινηθεί προς την κατεύθυνση ενός πιο βιώσιμου οικονομικού μοντέλου.
* Ο JONATHAN WOETZEL είναι διευθυντής στο McKinsey Global Institute.
Ο JEONGMIN SEONG είναι βασικός συνεργάτης στο McKinsey Global Institute.
(Στην φωτογραφία : Ένα Apple store στο Pudong, το οικονομικό κέντρο της Σαγκάης. Carlos Barria / Courtesy Reuters)
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142367/jonathan-woetzel-and-jeong...
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.mckinsey.com/insights/high_tech_telecoms_internet/chinas_digi...
