Ο πόλεμος των μη επανδρωμένων αεροσκαφών
ΤΑΣΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Στις περισσότερες πολεμικές εστίες του πλανήτη η χρήση drones είναι εκτεταμένη και οι αποστολές τους πολλαπλές. Αποτελούν την αιχμή του δόρατος στις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις και στις επιχειρήσεις τους.
Σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Υεμένη τηλεχειριζόμενα αεροσκάφη εκτελούν στοχευμένες επιθέσεις. Ηδη, η Αμυντική Υπηρεσία Ερευνητικών Εργων (DARPA) των ΗΠΑ σχεδιάζει τη δημιουργία ενός μεταγωγικού αεροσκάφους που θα απελευθερώνει εκατοντάδες μη επανδρωμένα πάνω από το πεδίο της μάχης. Με ανακοίνωσή της, η DARPA έκανε κάλεσμα σε εταιρείες, πανεπιστήμια και ερευνητικούς οργανισμούς να καταθέσουν τις προτάσεις τους μέχρι τις 26 Νοεμβρίου. Ως είθισται, η πραγματικότητα αγγίζει και ενδεχομένως να ξεπερνά τη φαντασία, καθώς τα μη επανδρωμένα οχήματα όχι μόνο εκτελούν αποστολές του τακτικού στρατού, αλλά πολύ σύντομα θα επεκταθεί το εύρος των αποστολών τους. Και άλλα κράτη όμως μπαίνουν δυναμικά σε αυτόν τον τομέα.
Η βρετανική αεροπορία χρησιμοποίησε το Reaper για την εκτόξευση ενός πυραύλου Hellfire κατά του «Ισλαμικού Κράτους», στο Ιράκ, πριν από δύο εβδομάδες. Το Ισραήλ έχει ρίξει το κέντρο βάρους της πολεμικής του βιομηχανίας στην ανάπτυξη των drones, την ώρα που το Ιράν αντέγραψε αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος και κατασκεύασε τον «κλώνο» του, που πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση πριν από λίγες ημέρες, σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων (IRNA). Το αναγνωριστικό αμερικανικό RQ-170 Sentinel έπεσε σε ιρανικό έδαφος τον Δεκέμβριο του 2011 και ενώ επόπτευε περιοχές του Αφγανιστάν.
Από την πολεμική κούρσα των drones δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η Βόρειος Κορέα, από την οποία μάλιστα αναπτύσσονται μη επανδρωμένα – καμικάζι: φθηνά, τα οποία πετούν σε προγραμματισμένες πτήσεις με ταχύτητα 75 μιλίων για 4 ώρες και κάτω από 20.000 πόδια ύψος, δίχως τη δυνατότητα μεταφοράς μεγάλου φορτίου. Κατάλληλα όμως να καταστρέψουν συγκεκριμένους στόχους στη Νότια Κορέα. Παράλληλα, η Τουρκία προσπαθεί να δημιουργήσει τον «Φοίνικα», το δικό της μη επανδρωμένο αεροσκάφος που θα μπορεί να πετάξει στα 10.000 πόδια για 24 ώρες. Αν και ακόμη δεν έχει καταφέρει η ΤΑΙ (Turkish Aerospace Industries) να τηρήσει με επιτυχία τις προθεσμίες ώστε να ξεκινήσει να εξοπλίζει τον στρατό της Τουρκίας από το 2015, αποτελεί μία ακόμη ψηφίδα στο παζλ του μελλοντικού πεδίου μάχης.
Σε αυτό οι μαχητές δεν χρειάζεται να έχουν γυμνασμένους κοιλιακούς, ατομικό οπλισμό και «Lucky Strike» σφηνωμένα στο περίβλημα του κράνους. Αντίθετα, μπορούν να τρώνε πίτσες δίχως να τους απασχολούν τα περιττά κιλά, να στέλνουν μήνυμα στο κινητό και να βομβαρδίζουν στόχους στην Υεμένη, από ένα σκοτεινό δωμάτιο, με ένα μόνιτορ και ένα χειριστήριο, εντός συνόρων. Η σημαντικότερη ικανότητά τους συμπυκνώνεται στον χειρισμό μη επανδρωμένων, έτσι όπως έμαθαν στους εξομοιωτές των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Και αν αυτό φαντάζει υπερβολικό, αποτελεί το κεντρικό θέμα του νορβηγικού ντοκιμαντέρ «Drone» (2014), του Τόνγκε Χέσεν Σκέι, που αποκαλύπτει με ποιον τρόπο οι Αεροπορικές Δυνάμεις των ΗΠΑ στρατολογούν gamers για τον χειρισμό των εναέριων μαχητικών τους μηχανών.
Ηταν δεδομένο ότι αυτή η μετεξέλιξη των εχθροπραξιών θα προκαλούσε αντιδράσεις και θα δημιουργούσε την ανάγκη για ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Περισσότερα από 118 κράτη συμμετείχαν στην πρόσφατη συνάντηση της Συνδιάσκεψης για τα Συμβατικά Οπλα, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, αποφασίζοντας τη συνέχιση των συνομιλιών στις 13 Απριλίου 2015, στη Γενεύη. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες ήταν εκπρόσωποι της Ε.Ε., της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Ιρλανδίας, της Κροατίας κ.ά., οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ενστερνίστηκαν τις ανησυχίες για τους κινδύνους που δημιουργούνται από τον καλπασμό της εξάπλωσης των drones. Χαρακτηριστική ήταν η θέση του Κρίστοφ Χέινς, ειδικού επιτετραμμένου του ΟΗΕ για το ζήτημα: «Οι μηχανές δεν διαθέτουν ηθική και αντίληψη της θνησιμότητας. Κατ’ επέκταση δεν πρέπει να έχουν εξουσία ζωής ή θανάτου πάνω στους ανθρώπους».
Η πραγματική μάχη γίνεται στη βιομηχανία
Περισσότερες από 80 χώρες διαθέτουν μη επανδρωμένα οχήματα σε στρατιωτικές ή άλλες υπηρεσίες, ενώ πάνω από 30 κράτη τα έχουν εντάξει στις αμυντικές τους δομές. Οπως υποστηρίζουν οι αναλυτές, η βιομηχανία των UAV (Unmanned Aerial Vehicle) αποτελεί τον πιο δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο στον χώρο της άμυνας. Σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Teal Group, το ποσό των 6,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπολογίζεται ότι δαπανάται το 2014, θα ανέλθει στα 11,5 δισ. δολάρια ετησίως μέσα στην επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν έως το 2025 το 65% των εξαγορών των μη επανδρωμένων, παραμένοντας πρωτοπόρες στη χρήση και στη μαχητική αξιοποίησή τους.
Η πραγματική μάχη, όμως, εκτυλίσσεται στο κατασκευαστικό πεδίο, στη βιομηχανική χρήση και στην ελεύθερη αγορά. Σύμφωνα με αναλυτές του κλάδου, τα τελευταία χρόνια έχουν πωληθεί στο εμπόριο παγκοσμίως περισσότερο από 1.000.000 μη επανδρωμένα. Οπως φαίνεται, η Amazon έχει πάρει το θέμα ζεστά και η πρόθεσή της να χρησιμοποιήσει τηλεχειριζόμενα ελικοπτεράκια στην παράδοση των δεμάτων ήταν κάτι παραπάνω από διαφημιστικό κόλπο. Προτίθεται να εντάξει στο μισθολόγιό της μηχανικό πτήσεων, ο οποίος, σε συνεργασία με τις Αρχές του Σιάτλ, όπου και βρίσκονται τα κεντρικά της γραφεία, θα δημιουργήσει ένα σχετικό πρόγραμμα εναέριων διαδρομών.
Παράλληλα, μια κινεζική εταιρεία, η SZ DJI Technology, επιχειρεί να φέρει τα μη επανδρωμένα ιπτάμενα οχήματα στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, παρουσιάζοντας το Inspire I, τη δική της εντυπωσιακή εκδοχή των μικρών τετράγωνων ελικοπτέρων βιντεοσκόπησης υψηλής ευκρίνειας, με κόστος κοντά στα 2.500 δολάρια. Οπως αναφέρει ο πρώην δημοσιογράφος του περιοδικού Wired, Κρις Αντερσον, και ιδρυτής της εταιρείας κατασκευής drones, 3D Robotics, αυτή την εποχή συμβαίνει ό,τι είχε λάβει χώρα στο παρελθόν στους περισσότερους τεχνολογικούς κλάδους: «Εχει έρθει η στιγμή που αναδύονται τα θηλαστικά. Είναι μικρά και παθητικά, αλλά βελτιώνονται, γίνονται πιο γρήγορα και ξαφνικά έχεις ένα εξελικτικό άλμα».
Παρακολουθώντας τις ραγδαίες αλλαγές, μόλις την περασμένη εβδομάδα η BZ Media LLC ανακοίνωσε τη διεξαγωγή της πρώτης διεθνούς έκθεσης και συνεδρίου για Drones, στο Λας Βέγκας, στις 13-15 Οκτωβρίου 2015. Περισσότεροι από 2.000 κατασκευαστές αναμένεται να παρευρεθούν και να συνομιλήσουν μαζί με όλους τους ενδιαφερόμενους και συμμετέχοντες στον κλάδο. Αναμφίβολα, βασική μέριμνα αποτελεί το πλαίσιο των κανονισμών βάσει των οποίων θα γίνονται οι χαμηλές ή υψηλές πτήσεις τους. Οι Αρχές των ΗΠΑ δέχονται καθημερινά καταγγελίες για επικίνδυνες πτήσεις μη επανδρωμένων κοντά σε ελικόπτερα, αεροπλάνα ή και αεροδρόμια, χωρίς σχετική άδεια. Μέχρι στιγμής, η ομοσπονδιακή διοίκηση αεροπορίας των ΗΠΑ απαιτεί όλοι οι ερασιτέχνες χειριστές τηλεχειριζόμενων ιπτάμενων οχημάτων να έχουν πάρει ειδική άδεια από την υπηρεσία και αυτό για πτήσεις ύψους μέχρι 1.200 μέτρων. Παράλληλα, έχει απαγορεύσει την εμπορική χρήση τους, εξαιρώντας ορισμένες πετρελαϊκές εταιρείες και μερικές επιχειρήσεις εναέριας φωτογράφισης και κινηματογράφησης. Οι υπόλοιποι βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Από την πλευρά της, η Ε.Ε. έχει εντάξει τη δημιουργία ρυθμιστικού πλαισίου για τα τηλεκατευθυνόμενα αεροπορικά συστήματα στο πρόγραμμα «Horizon 2020» και σε σχετική της έκθεση υπογραμμίζει τις μεγάλες ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης που προσφέρονται, καταγράφοντας, όμως, την ανάγκη για ένα καθορισμένο πλαίσιο εκτέλεσης των πτήσεων.
Και η Ελλάδα συμμετέχει στο «παιχνίδι» των drones
Η Ελλάδα μετέχει με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο στην κούρσα των μη επανδρωμένων οχημάτων. Η Future Intelligence, με έδρα στον Δημόκριτο, δραστηριοποιείται στον χώρο και συμμετέχει σε πρότζεκτ με εταιρείες όπως η Airbus και η British Airways. Ο Γιώργος Μπόγδος, συνιδρυτής της, εξηγεί στην «Κ» πώς μπήκαν στο «παιχνίδι» των drones:
Το κενό
«Είδαμε ένα κενό που υπήρχε στο πώς τα δίκτυα μεγάλης εμβέλειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μη επανδρωμένα οχήματα. Η πρώτη μας δουλειά ήταν το 2011 όταν και ενταχθήκαμε σε ένα πολύ μεγάλο ερευνητικό έργο, το «Ντάριους», το οποίο είναι χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Μέσα σε αυτό το κονσόρτσιουμ συμμετέχουν η βρετανική Β.Α. Systems, η Airbus, εταιρείες που είναι χρόνια στον τομέα των μη επανδρωμένων.
Ξεκινώντας από κομμάτια έρευνας, προσαρμόσαμε δίκτυα τέταρτης γενιάς, WiMax, στην αξιοποίησή τους για τον έλεγχο, την κατεύθυνση και τη μετάδοση πληροφορίας από και προς μη επανδρωμένες πλατφόρμες».
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Matternet, δημιούργημα του Ελληνα Ανδρέα Ραπτόπουλου, στοχεύει στην αξιοποίηση των drones για τη μεταφορά φαρμάκων σε απομακρυσμένες περιοχές, σε χώρες όπως η Νέα Γουινέα και το Μπουτάν. Τα «ελικοπτεράκια» της Matternet ζυγίζουν κάτω από 5 κιλά, μπορούν να μεταφέρουν φορτίο 500 γραμμάρια σε απόσταση 25 χλμ. και θεωρούνται ένα πολλά υποσχόμενο «startup» για τους επενδυτές.
Η Πολεμική Αεροπορία
Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει πλήρως επιχειρησιακά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα «Πήγασος ΙΙ», τα οποία εκτελούν αποστολές αναγνώρισης. Το πρώτο σύστημα «Πήγασος Ι» παραδόθηκε στην 131 Σμηναρχία Μάχης του Ακτίου Πρέβεζας το 2002, ενώ το 2003 με απόφαση του Ανωτάτου Αεροπορικού Συμβουλίου ιδρύθηκε το Σμήνος Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών.
Δυνατότητα για πολλές και διαφορετικές αποστολές
Η δυνατότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών για πολλές και διαφορετικές αποστολές ήδη αξιοποιείται από κυβερνητικούς φορείς.
Τα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών με το Μεξικό φυλάσσονται πλέον κατά το ήμισυ από drones και σύντομα θα επεκταθεί η χρήση τους στα αντίστοιχα με τον Καναδά μέχρι το τέλος του 2015.
Περίπου 10.000 τηλεχειριζόμενα αεροσκάφη περιπολούν προγραμματισμένα να εντοπίζουν κίνηση. Οι πτήσεις τους καλύπτουν 900 μίλια και η αξιοποίησή τους ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2013.
Μεταφορά τεχνογνωσίας
Την τεχνογνωσία αυτή μετέφεραν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Κολομβία και οι αρχές της χώρας τα χρησιμοποιούν στη μάχη κατά των καρτέλ.
Παράλληλα, η Αυστραλία σχεδιάζει τη χρήση τους για μεταφορά φαρμάκων σε απομακρυσμένες και δύσβατες περιοχές, ενώ στη Νότια Αφρική, η Wildlife Conservation Society προκήρυξε διαγωνισμό για την αξιοποίηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην αντιμετώπιση της λαθροθηρίας και την προστασία των ζωικών ειδών.
Φύλαξη δασών
Ηδη, η Κένυα και το Νεπάλ χρησιμοποιούν τα drones στη φύλαξη των δασών αλλά και στη φωτογράφιση και παρακολούθηση ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Παράλληλα, τα μη επανδρωμένα ήδη πραγματοποιούν πτήσεις πάνω από τους πάγους, σε περιοχές όπως η Γροιλανδία, παρέχοντας στοιχεία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η διαφορετικότητα στον σχεδιασμό, το μέγεθος και τις δυνατότητες των τηλεχειριζόμενων ιπτάμενων συσκευών αποτελούν απλώς τη βάση πάνω στην οποία θα χτιστεί η επόμενη ημέρα του κλάδου.
Η χρήση τους δίχως χειριστή, σε συνδυασμό με την εν εξελίξει ραγδαία ανάπτυξη του λογισμικού υπόσχονται έναν ουρανό γεμάτο σμήνη μεταλλικών πουλιών.
