Ο νεκρός της Αμφίπολης και ο κομήτης 67Ρ
Νίκος Κωνσταντάρας
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τους τελευταίους μήνες, η σκληρή καθημερινότητα της οικονομικής κρίσης και της πολιτικής έντασης αντισταθμίστηκε σε κάποιο βαθμό από τις εξελίξεις στην αρχαιολογική ανασκαφή της Αμφίπολης. Το πρωτοφανές κυνήγι θησαυρού, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο στις οθόνες μας, μας επέτρεψε να ξεφύγουμε για λίγο από τα προβλήματά μας, να ανυπομονούμε για την επόμενη ανακάλυψη, να συνθέτουμε θεωρίες για την ταυτότητα του νεκρού για τον οποίο κατασκευάστηκε ο μεγαλοπρεπής τάφος. Η ανασκαφή μάς έφερε σε άμεση επαφή με το παρελθόν, με την ανάγκη να μάθουμε περισσότερα για τους εαυτούς μας. Τις τελευταίες μέρες, όμως, «συμμετείχαμε» σε μια ακόμη πιο σπουδαία εξερεύνηση του παρελθόντος – όχι της Ελλάδας και του Ελληνισμού, αλλά του κόσμου μας.
Η προσεδάφιση του ρομπότ Philae στον κομήτη 67Ρ Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο την περασμένη Τετάρτη, 500 εκατ. χιλιόμετρα από τη Γη και ύστερα από ταξίδι δέκα ετών και τεσσάρων δισ. χιλιομέτρων του διαστημόπλοιου Ροζέτα, είναι σταθμός στην εξερεύνηση του Σύμπαντος και στην Ιστορία. Το ταξίδι της Ροζέτας σχεδιάστηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος τη δεκαετία του ’80, η αποστολή ενεκρίθη το 1993 και ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2004. Το όνομα του διαστημόπλοιου προσδιορίζει τη σημασία της αποστολής – στη Ροζέτα της Αιγύπτου βρέθηκε η πέτρινη στήλη η οποία, γραμμένη στα ιερογλυφικά, τα δημώδη αιγυπτιακά και τα ελληνικά, επέτρεψε την «αποκωδικοποίηση» των συμβόλων της αρχαίας Αιγύπτου πριν από 200 χρόνια. Το όνομα Philae παραπέμπει στα νησάκια του Νείλου όπου βρέθηκε οβελίσκος που συνέβαλε και αυτός στην ανάγνωση των ιερογλυφικών. Η πρώτη προσεδάφιση σε κομήτη έχει στόχο την ανακάλυψη των στοιχείων που υπήρχαν στο Διάστημα πριν από τον σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος - πριν από 4 με 5 δισ. χρόνια. Ετσι θα μάθουμε περισσότερα για τη Γη μας – ίσως επιβεβαιώνοντας τη θεωρία ότι η ζωή στο πλανήτη μας είναι αποτέλεσμα συγκρούσεων με κομήτες που «έσπειραν» το νερό και διάφορα οργανικά στοιχεία. Ισως έτσι καταλάβουμε πώς εξελίχθηκαν τα όντα που σήμερα σχεδιάζουν αποστολές όπως αυτή της Ροζέτας, όπως του διαστημόπλοιου Voyager 1 που εκτοξεύτηκε από τη Γη το 1977 και σήμερα έχει φύγει από το Ηλιακό Σύστημα, ταξιδεύοντας προς άλλα άστρα, με σχεδιαγράμματα και ηχητικά μηνύματα προς άλλους πολιτισμούς που ίσως το περισυλλέξουν στην πορεία του. Γνωρίζοντας περισσότερα για τους κομήτες, ίσως μπορέσουμε να αποτρέψουμε την καταστροφή του είδους μας – μια πρόσκρουση με τέτοιο ουράνιο αντικείμενο.
Ο σκελετός που βρέθηκε στα βάθη του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη και ο κομήτης 67Ρ είναι από άλλους κόσμους. Τους ενώνει, όμως, η ανθρώπινη ανάγκη να γνωρίζουμε περισσότερα για τον κόσμο μας και για τους εαυτούς μας. Τους ενώνει και το γεγονός ότι οι άνθρωποι συνδυάζουν τα τεχνολογικά επιτεύγματά τους και τις γνώσεις τους με τη συναισθηματική ανάγκη να γνωρίζουν όσα μπορούν για το παρελθόν. Ο,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στην επιστήμη συμβάλλει στην εξερεύνηση του Σύμπαντος, δηλαδή στην ανάγνωση του παρελθόντος όπως μας παρουσιάζεται. Παρομοίως, πολλές επιστήμες συμβάλλουν στην προσπάθεια να μάθουμε την ταυτότητα, την ηλικία, τη διατροφή, τις ασθένειες και ό,τι άλλο μπορούμε για τον επιφανή νεκρό της Αμφίπολης. Συνεργάζονται αρχαιολόγοι, χημικοί, ανθρωπολόγοι, γεωφυσικοί, και άλλοι. Στην ουσία, η ταυτότητα και η ζωή ενός ανθρώπου που έζησε πριν από περίπου 2.400 χρόνια δεν έχει καμία ιδιαίτερη σημασία για τον καθένα μας. Αλλά η εξερεύνηση εξυπηρετεί τη δική μας ανάγκη να μάθουμε, να συμπληρώσουμε κενά στη γνώση μας, να θρέψουμε τη φαντασία και τους μύθους που κάνουν πιο οικείο το τρομακτικό κενό του χώρου και του χρόνου, που μας επιτρέπουν να αισθανόμαστε κομμάτι ενός συνόλου και όχι ο καθένας χαμένος στη μοναξιά του.
Οι αποστολές στο Διάστημα εξυπηρετούν τον ίδιο στόχο – να μάθουμε περισσότερο για το παρελθόν, ώστε να κατανοήσουμε το παρόν και να σχεδιάσουμε το μέλλον. Και όπως βλέπουμε στην αποστολή της Ροζέτας, η συνεργασία πολλών χωρών, οργανισμών και επιστημόνων (συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων) είναι από μόνη της σπουδαίος στόχος και σημαντικό επίτευγμα. Οταν κάθε μέρα μας απασχολούν τα προβλήματά μας – προσωπικά, εθνικά και ευρωπαϊκά – η περιέργειά μας για τον άγνωστο νεκρό της Αμφίπολης, για τον θησαυρό που κρύβει ένας κομήτης που διασχίζει το Διάστημα μας ωθεί να ξεπεράσουμε τα όριά μας. Η αναζήτηση μας εμπνέει, οδηγεί τα παιδιά μας να μας ξεπεράσουν, ωθεί την ανθρωπότητα προς τη γνώση. Και η γνώση μας παρηγορεί και μας ενώνει.
