Η «βόμβα» της Ισπανίας
ΗUGO DIXON / REUTERS
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Η Ισπανία παρουσιάζεται στις άλλες χώρες ως παράδειγμα για τα οφέλη που έχει η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Δικαίως, αλλά μέχρις ενός σημείου.
Η διάσωση των τραπεζών και η μεταρρύθμιση στα εργασιακά που προώθησε η συντηρητική κυβέρνηση απέφεραν τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητα. Η ισπανική οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά 1,2% εφέτος και κατά 1,7% το 2015. Ωστόσο η χώρα αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως ανακάλυψα κατά την παραμονή μου στη Μαδρίτη και στη Βαρκελώνη την περασμένη εβδομάδα. Η ανεργία μπορεί να μειώνεται, αλλά και πάλι προβλέπεται ότι στο τέλος του 2015 θα ανέρχεται στο αξιοθρήνητο ποσοστό του 23,5%. Συνέχεια ξεσπούν σκάνδαλα διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται πολιτικοί από όλα τα παραδοσιακά κόμματα. Το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να αυξάνεται και αναμένεται να υπερβεί του χρόνου το 100% του ΑΕΠ. Εν τω μεταξύ πολλοί Καταλανοί διεκδικούν την ανεξαρτησία τους.
Το ριζοσπαστικό εθνικιστικό κόμμα της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς (ERC) είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναδειχτεί πρώτο κόμμα στην Καταλωνία όταν γίνουν οι επόμενες εκλογές. Το ERC θα ήθελε να ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της Καταλωνίας. Μια τέτοια κίνηση θα είχε δραματικές και άμεσες επιπτώσεις. Πιθανότατα θα οδηγούσε σε τραπεζικό πανικό και στην επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, καθώς οι άνθρωποι θα προσπαθούσαν να βγάλουν εκτός Καταλωνίας τις καταθέσεις τους. Δεδομένων αυτών των καταστροφικών επιπτώσεων το ERC πιθανότατα δεν θα καταφέρει να κερδίσει την υποστήριξη των μετριοπαθών εθνικιστών για μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας. Η απαξιωμένη πολιτική τάξη της Ισπανίας δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα. Ο μεταρρυθμιστικός ζήλος της κυβέρνησης Ραχόι έχει εξανεμιστεί, καθώς ο πρωθυπουργός προετοιμάζεται για τις βουλευτικές εκλογές του 2016. Οι σοσιαλιστές που αποτελούν την αξιωματική αντιπολίτευση έχουν νέο ηγέτη, τον Πέντρο Σάντσες, ο οποίος δεν έχει στιγματιστεί από σκάνδαλα, ωστόσο δυσκολεύεται να αρθρώσει συνεκτική οικονομική πολιτική. Η πλέον αξιοπρόσεκτη ιδέα του είναι να αποδομήσει τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, η οποία αποτελεί την πλέον επιτυχημένη πρωτοβουλία της σημερινής κυβέρνησης. Ολα αυτά έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο κενό στο πολιτικό σκηνικό για το αριστερό λαϊκίστικο κόμμα των Podemos που στα ισπανικά σημαίνει «μπορούμε».
Το Podemos θέλει να καθαρίσει τον χώρο της πολιτικής, πράγμα καλό. Ωστόσο οι ηγέτες του ρέπουν προς τον τσαβισμό αλά Βενεζουέλα: θέλουν να μειώσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη, να προχωρήσουν σε λογιστικό έλεγχο του δημοσίου χρέους προτού επιβάλλουν μερική διαγραφή του και να εγγυηθούν στους πάντες ελάχιστο εισόδημα. Αν αυτό το πρόγραμμα γίνει ποτέ κυβερνητική πολιτική, τότε η Ισπανία θα οδεύει προς τη χρεοκοπία και την έξοδο από την Ευρωζώνη. Στην πραγματικότητα η χώρα χρειάζεται ένα δεύτερο κύμα μεταρρυθμίσεων ώστε να μειωθούν τα προνόμια όσων έχουν μόνιμη εργασία. Η φορολογία της εργασίας θα πρέπει να μειωθεί και σε αντιστάθμισμα να αυξηθεί η φορολογία στην κατανάλωση ώστε να αυξηθεί η απασχόληση. Ωστόσο από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές είναι απίθανο να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Είναι πιθανό να υπάρξει συμμαχία σοσιαλιστών-Podemos με βασικό μειονέκτημα ότι η οικονομική πολιτική που θα προκύψει δεν θα είναι καθόλου ελκυστική. Ενας «μεγάλος συνασπισμός» μεταξύ συντηρητικών και σοσιαλιστών είναι πιθανότερος και θα είχε περισσότερες πιθανότητες να επιλύσει το πρόβλημα της Καταλωνίας. Ωστόσο τα δύο κόμματα διστάζουν να συνασπιστούν. Οχι μόνο εξαιτίας της παραδοσιακής αντιπαλότητάς τους αλλά γιατί η συμμαχία τους θα έδινε το περιθώριο στο Podemos να υποστηρίξει ότι τα δύο κόμματα είναι εξίσου κακά. Στη συνέχεια το νέο κόμμα ίσως να είναι σε θέση να καταλάβει την εξουσία στις μεθεπόμενες βουλευτικές εκλογές κατά τον ίδιο τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει έτοιμος να κερδίσει τις επόμενες εκλογές στην Ελλάδα ύστερα από τον συνασπισμό μεταξύ συντηρητικών και σοσιαλιστών.
