Η Ευρώπη δοκιμάζεται στις κάλπες
ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
«Η θέση της Μέρκελ αρχίζει να διαβρώνεται». Κάτω από αυτόν τον οκτάστηλο τίτλο η βρετανική εφημερίδα Guardian φιλοξενούσε, την περασμένη Τετάρτη, εκτεταμένη ανάλυση του κορυφαίου αρθρογράφου της για ευρωπαϊκά θέματα, Ιαν Τέιλορ.
Η νίκη του Αλέξη Τσίπρα στην Ελλάδα, «το λίκνο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και το πιο θερμό μέτωπο της ευρωπαϊκής κρίσης», υποδεικνύει ότι η γερμανική συνταγή «δεν λειτουργεί», σημειώνει ο αρθρογράφος, παραθέτοντας την εκτίμηση του Γερμανού πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ: «Οι ελληνικές εκλογές αποτελούν από μόνες τους μια αδιαμφισβήτητη ήττα της Μέρκελ και της στρατηγικής της, που επενδύει στη λιτότητα για να διασώσει το ευρώ».
Δύο ημέρες νωρίτερα, η αμερικανική εφημερίδα New York Times θεωρούσε, σε άρθρο της, ότι το 2015 θα είναι «χρονιά πολιτικής αβεβαιότητας για την Ευρώπη», εκτιμώντας ότι τον ελληνικό «σεισμό» ενδέχεται να ακολουθήσουν και άλλοι, με διαφορετικά επίκεντρα. «Να περιμένετε το απροσδόκητο το 2015, από τη Βρετανία μέχρι τη Φινλανδία και από τη Δανία μέχρι την Ισπανία, όπου οι πολίτες θα προσέλθουν στις κάλπες ύστερα από χρόνια οικονομικής κρίσης, πτώσης του πραγματικού εισοδήματος και περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες... Τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, κεντροδεξιά και κεντροαριστερά, που κυριαρχούσαν στο πολιτικό σκηνικό της ηπείρου από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αιμορραγούν προς όφελος των λαϊκιστών και στις δύο άκρες του πολιτικού φάσματος».
Με οκτώ γενικές εκλογές εντός του 2015 –χώρια τις τοπικές και περιφερειακές, σε σειρά χωρών– το παραδοσιακό πολιτικό σκηνικό που εγγυόνταν τη «συναίνεση του Βερολίνου» απειλείται από νέους, σοβαρούς κλυδωνισμούς. Δύο αναμετρήσεις ξεχωρίζουν, για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Στην Ισπανία, οι Podemos διεκδικούν με αξιώσεις να αναδειχθούν πρώτη δύναμη στις εκλογές του Νοεμβρίου, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα δείχνει να απογαλακτίζεται από τη συναίνεση με την κεντροδεξιά του Ραχόι και να προσανατολίζεται σε κυβέρνηση συνασπισμού Αριστεράς - Κεντροαριστεράς. Νωρίτερα, στις 7 Μαΐου, προσέρχονται στις εκλογές οι Βρετανοί, με τους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς να δίνουν αμφίρροπη μάχη για την πρώτη θέση και το αντιευρωπαϊκό Κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP) να διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή.
Η αντίθεση στη «γερμανική Ευρώπη» ξεπερνά κατά πολύ τον παραδοσιακό διαχωρισμό Δεξιάς - Αριστεράς, καθώς διαχέεται «οριζόντια», από τη μια άκρη του πολιτικού φάσματος μέχρι την άλλη. Αίφνης, η συντηρητική γαλλική εφημερίδα Le Figaro φιλοξενούσε την περασμένη Δευτέρα άρθρο της Κοραλί Ντελόμ υπό τον εύγλωττο τίτλο: «Από τη συνταγματική συνθήκη μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ: Η Ευρώπη εναντίον των λαών». Δείγμα γραφής των οπαδών της εθνικής κυριαρχίας (souverainistes), που απλώνονται από το παραδοσιακό, γκωλικό στρατόπεδο μέχρι την Αριστερά, το άρθρο ήταν λίβελλος εναντίον του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, με αφορμή τη δήλωσή του ότι δεν είναι νοητό να αλλάξει πολιτική έναντι της Ελλάδας η Ε.Ε. απλώς και μόνο επειδή ο ελληνικός λαός άλλαξε την κυβέρνησή του.
Ωστόσο, ο πολλαπλασιασμός των κριτικών φωνών απέναντι στην Αγκελα Μέρκελ καθόλου δεν σημαίνει ότι η Γερμανίδα καγκελάριος κινδυνεύει άμεσα να απομονωθεί εντός της Ε.Ε. Οι βόρειες και οι Βαλτικές χώρες, όπως και η Ολλανδία, στέκονται σταθερά στο πλευρό της Γερμανίας και απορρίπτουν οποιαδήποτε αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Οι πρωθυπουργοί της Ισπανίας και της Πορτογαλίας είναι βέβαιο ότι θα πιέσουν τη Μέρκελ από τα... δεξιά, καθώς οποιαδήποτε υποχώρησή της έναντι της Ελλάδας θα τους εξέθετε στα μάτια των δικών τους ψηφοφόρων και θα έδινε φτερά στα πόδια της δικής τους, ισχυρής, αριστερής αντιπολίτευσης. Ακόμη και η Γαλλία του Φρανσουά Ολάντ, αν και έσπευσε να υποδεχθεί αρκετά φιλικά τον Αλέξη Τσίπρα στο Ελιζέ, δεν φαίνεται διατεθειμένη να προχωρήσει πιο μακριά από το σημείο εκείνο που θα επιβεβαιώνει τον ρόλο της ως γέφυρας Βορρά - Νότου μέσα στην Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να εξοργίζει το Βερολίνο.
Το τρίτο εκρηκτικό πρόβλημα που απειλεί τη συνοχή της Ε.Ε. είναι η επιδείνωση της ουκρανικής κρίσης και της αντιπαράθεσης Ρωσίας - Δύσης. Πληθώρα δημοσιευμάτων, συνιστούν στην κ. Μέρκελ να μην επιδείξει τιμωρητική αδιαλλαξία έναντι της Αθήνας, γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ρίξει την Ελλάδα στην αγκαλιά της Ρωσίας. Με τον τρόπο τους, αναγνωρίζουν ότι οι σχέσεις με τη Ρωσία αποτελούν σοβαρό διαπραγματευτικό χαρτί της ελληνικής κυβέρνησης – φυσικά, με όλα τα ρίσκα που συνοδεύουν ενδεχόμενη αλόγιστη χρησιμοποίησή του.
Ανανέωση αντί για... πόρτα στον Πλάτωνα
«Το τέλος της γερμανικής Ευρώπης;». Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφορεί το γαλλικό περιοδικό διεθνούς πολιτικής Courrier International. Στο άρθρο της σύνταξης διαβάζουμε: «Μια ορισμένη ιδέα της Ευρώπης έγινε εν μέρει καπνός με τις ελληνικές εκλογές. Μιλάμε για τη γερμανική Ευρώπη, γεμάτη βεβαιότητες “Μερκιαβελικού τύπου”, σύμφωνα με την ορολογία του Γερμανού κοινωνιολόγου Ούλριχ Μπεκ. Μια Ευρώπη οικοδομημένη πάνω στη λιτότητα, στον σεβασμό των δεσμεύσεων και στην προτεραιότητα της οικονομίας».
Αφού σημειώνει τους μεγάλους κινδύνους που απειλούν την Ελλάδα, αλλά και το σύνολο της Ε.Ε. στο ενδεχόμενο μιας τυφλής ρήξης, η σύνταξη του περιοδικού –που φαίνεται να απηχεί σημαντικούς κύκλους των γαλλικών ελίτ– καταλήγει:
«Η Ε.Ε. είναι πρωτίστως πολιτικό σχέδιο. Εκείνο που ωρίμασε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την ένταξη της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, τριών χωρών που πρόσφατα είχαν απαλλαγεί από δικτατορικά καθεστώτα. Εκείνη την εποχή, ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ σημείωσε ότι η Ελλάδα δεν ήταν από οικονομική άποψη έτοιμη. Αλλά ο Γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν είχε απαντήσει: “Δεν κλείνουμε κατάμουτρα την πόρτα στον Πλάτωνα”! Ενα τέταρτο του αιώνα αργότερα, η Γαλλία έχει την ιστορική υποχρέωση να εξισορροπήσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, προς την κατεύθυνση του Νότου. Είναι η ώρα της ανανέωσης, στο πνεύμα του Πλάτωνα».
(Στην φωτογραφία : Οι κριτικές φωνές απέναντι στην Αγκελα Μέρκελ καθόλου δεν σημαίνουν ότι η Γερμανίδα καγκελάριος κινδυνεύει να απομονωθεί εντός της Ε.Ε. Ακόμη και η Γαλλία του Φρανσουά Ολάντ δεν φαίνεται διατεθειμένη να προχωρήσει πιο μακριά από το σημείο εκείνο που θα επιβεβαιώνει τον ρόλο της ως γέφυρας Βορρά - Νότου μέσα στην Ευρώπη, χωρίς, ωστόσο, να εξοργίζει το Βερολίνο)
