Αλλαγή σελίδας με ρεαλισμό
Αλέξης Παπαχελάς
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Κάποια στιγμή θα πρέπει να ακολουθήσουμε μια πιο πρακτική πολιτική σε ορισμένα ευαίσθητα θέματα και να εγκαταλείψουμε τον καλβινιστικό δογματισμό που μοιάζει ηθικός στα βιβλία, αλλά εντελώς αναποτελεσματικός στην πράξη. Ο λόγος αυτήν τη φορά για τη συζήτηση που διεξάγεται εδώ και καιρό μέσα στην κυβέρνηση αλλά και μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας για τον επαναπατρισμό ελληνικών κεφαλαίων από το εξωτερικό. Η τρόικα και ορισμένα κυβερνητικά στελέχη ήταν αντίθετοι έως τώρα σε μία συμφωνία που θα νομιμοποιούσε ενδεχομένως κλεμμένα ή μη φορολογημένα χρήματα. Πράγματι δεν είχε ιδιαίτερο νόημα να επιτρέψεις σε «μαύρο» ή «γκρίζο» χρήμα να νομιμοποιηθεί, την ώρα που υποτίθεται ότι προσπαθείς να αλλάξεις ριζικά την ελληνική νοοτροπία στο ζήτημα της φοροδιαφυγής. Πολλά, όμως, άλλαξαν από την αρχή της κρίσης έως σήμερα. Οι μηχανισμοί ελέγχου έχουν βελτιωθεί σημαντικά και λειτουργούν τουλάχιστον αποτρεπτικά για όσους φλερτάρουν με την παρανομία.
Η χώρα βρίσκεται όμως σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και πρέπει να γυρίσει σελίδα. Με κάποιον τρόπο πρέπει βεβαίως να διασφαλίσουμε ότι όποιος καταχράσθηκε δημόσιο χρήμα ή διέπραξε κάποια σημαντική παρανομία θα τιμωρηθεί. Από την άλλη, πρέπει να ενισχύσουμε το τραπεζικό μας σύστημα και να δώσουμε ώθηση στην αγορά και την ανάπτυξη. Η συγκυρία είναι καλή για κάτι τέτοιο από πλευράς διεθνών δεδομένων, όχι όμως απαραίτητα και από πλεράς εσωτερικών. Οι φορολογικοί παράδεισοι μειώνονται όλο και περισσότερο ή γίνονται πολύ πιο αυστηροί. Οι γνώστες του σπορ θεωρούν ότι η Ελβετία τελειώνει ως καταφύγιο και πως οι λύσεις που θα απομένουν θα είναι επισφαλείς. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως θα υπάρχουν Ελληνες που θα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακόμη και ένα υψηλό σχετικά ποσοστό των καταθέσεών τους στο εξωτερικό, προκειμένου να τις «καθαρίσουν» μια και έξω. Το ερώτημα είναι το εξής: θα πάρει κάποιος την απόφαση για κάτι τέτοιο, αν υποψιάζεται ότι κάποια στιγμή σύντομα μπορεί να προκύψει μία νέα κυβέρνηση που θα ακυρώσει την όποια νομοθεσία και θα αρχίσει να κυνηγάει όσους θα έχουν δηλώσει τα χρήματά τους εκτός Ελλάδος; Δύσκολο το ερώτημα, αλλά άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι με ορισμένες εγγυήσεις και προϋποθέσεις το εγχείρημα θα μπορούσε να πετύχει. Κατά την εκτίμησή τους, τα χρήματα που θα επιστρέψουν στην Ελλάδα ή θα δηλωθούν επισήμως στις ελληνικές αρχές μπορεί να φτάσουν τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ποια θα ήταν τα οφέλη; Ενα μέρος των χρημάτων θα επέστρεφε στις ελληνικές τράπεζες, γεγονός που θα βοηθούσε αυτές και τη χώρα να περάσουν τον κρίσιμο κάβο των stress tests του φθινοπώρου. Ανθρωποι που θέλουν να βάλουν χρήματα προκειμένου να κάνουν αυξήσεις κεφαλαίου στις εταιρείες τους και δεν μπορούν λόγω πόθεν έσχες και άλλων παρόμοιων κωλυμάτων, θα το κάνουν για να μην τις χάσουν. Η αγορά ακινήτων επίσης θα ωφελείτο από αυτή την εξέλιξη. Και ασφαλώς το Δημόσιο θα είχε σημαντικά έσοδα από τα «πέναλτι» που θα πληρώσουν όσοι θα φέρουν τα χρήματά τους πίσω.
Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει ένα μεγάλο ζήτημα ηθικής τάξης εδώ. Πρέπει, όμως, να είμαστε ρεαλιστές και πρακτικοί. Αν θέλουμε όντως να γυρίσουμε σελίδα και να αρχίσουμε να λειτουργούμε κανονικά ως χώρα είναι προτιμότερο να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο. Αν θέλουμε να παριστάνουμε τους υπερασπιστές της ηθικής δίχως αντίκρισμα και χωρίς, το κυριότερο, αποτέλεσμα δεν έχουμε παρά να προτιμήσουμε την αδράνεια. Οι μεν πολιτικοί μας πολλάκις μας κορόιδεψαν υποσχόμενοι ότι θα βρουν και θα φορολογήσουν τον κρυμμένο πλούτο, οι δε υπηρεσίες του ελληνικού κράτους θα μπορούσαν εύκολα να μας έχουν όλους δέσμιους μιας ιδιότυπης ομηρίας χωρίς τέλος.
Ας σκεφθούμε, λοιπόν, γιατί άλλες χώρες που σέβονται τους θεσμούς αλλά λειτουργούν ρεαλιστικά, όπως οι ΗΠΑ π.χ., σφίγγουν όλο και περισσότερο τον κλοιό για να τελειώσει το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, δίνοντας όμως παράλληλα ευκαιρίες για φορολογική αμνηστία.
