«Νέο Δόγμα»... για τις τραπεζικές κρίσεις
Της Ζέζας Ζήκου
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τα τελευταία είκοσι χρόνια γίναμε μάρτυρες της καλπάζουσας επέκτασης της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Παρά τις θετικές πτυχές που είχε, η συνεχιζόμενη κρίση έφερε επίσης στο φως τις δομικές αδυναμίες και τις ελλείψεις της.
Η κρίση έχει δημιουργήσει μια παραδειγματική αλλαγή στην οικονομική θεωρία, στη χάραξη πολιτικής και στις θεσμικές και ρυθμιστικές δομές. Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης εξακολουθεί να αιμορραγεί και χρειάζεται ριζική μεταρρύθμιση, που υπερβαίνει μια απλή επισκευή.
Σε αυτήν την κρίσιμη καμπή είμαστε μάρτυρες μιας «τευτονικής» αλλαγής για τραπεζικές κρίσεις: Γερμανία, ΔΝΤ και ΕΚΤ συμφώνησαν να φορτώσουν το κόστος από την κατάρρευση μιας μεγάλης συστημικής τράπεζας για την αποζημίωση των εγγυημένων καταθέσεων, στην περίπτωση βέβαια που το Δημόσιο είναι το ίδιο πτωχευμένο (όπως στην Ελλάδα, την Κύπρο κ.λπ.), στους μετόχους, στους ομολογιούχους των τραπεζών και στους ιδιοκτήτες καταθέσεων με ποσά άνω των 100 χιλιάδων ευρώ. Τελευταίοι «κουρεύονται» οι μικροκαταθέτες, εφόσον τα «κεφάλαια» δεν είναι αρκετά για να τους αποζημιώσουν και το Δημόσιο δεν δύναται να δανειστεί από τον ESM.
Προφανώς, κανείς σώφρων καταθέτης δεν θα κρατήσει πάνω από 100 χιλιάδες ευρώ σε τράπεζες της περιφέρειας της Ευρωζώνης (εκτός αν αποδίδουν τεράστια επιτόκια), η ζήτηση για τραπεζικές μετοχές θα μειωθεί, και κανείς επενδυτής δεν θα αγοράζει ομόλογα των τραπεζών. Και, προφανώς, κερδίζουν οι χώρες που παρέχουν ασφάλεια στις τράπεζές τους (λέγε με Γερμανία), ενώ εμείς απαξιώνουμε κυριολεκτικά την ιστορική Εθνική Τράπεζα.
Μια πρόταση που και μόνο η διαρροή της προκάλεσε έντονα ρίγη στους τραπεζίτες, συζητήθηκε στο Eurogroup, που συνεδρίασε στο Δουβλίνο, με στόχο την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τη διάσωση χωρών και τραπεζών με τον σχηματισμό του νόμου για το bail in που προβλέπεται να ενεργοποιηθεί το 2015. Η πρόταση θέτει ζήτημα «κουρέματος» των διατραπεζικών καταθέσεων. Δηλαδή το λεγόμενο bail in στις ίδιες τις τράπεζες, καθώς οι διατραπεζικές καταθέσεις είναι οι καταθέσεις διάρκειας έως ενός μήνα που έχει μια τράπεζα σε μια άλλη. Το «τρίπτυχο» του νέου δόγματος για το τραπεζικό σύστημα: Ανακεφαλαιοποίηση, αναδιάρθρωση και κλείσιμο τραπεζών (όπου χρειάζεται) εξήγγειλε η επικεφαλής του Διεθνές Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, σε ομιλία της στο διάσημο «Οικονομικό Κλαμπ» της Νέας Υόρκης. Στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, πολλές τράπεζες βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο αναδιαμόρφωσης με μη επαρκή κεφάλαια και με πάρα πολλά επισφαλή δάνεια, είπε η Λαγκάρντ. Σύντομη αναφορά έκανε και στην Κύπρο, σημειώνοντας ότι αν και τα μεγέθη είναι μικρά σε σχέση με το μέγεθος της Ευρωζώνης, εντούτοις, το ζήτημα είναι περίπλοκο και απαιτείται η επίλυση των προβλημάτων.
Στην κορύφωση της τραπεζικής κρίσης το 2008, ο λόρδος Οουκσοτ είχε δηλώσει στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν»: «Ρώτησα τις προάλλες τον Σουηδό υπουργό Οικονομικών πώς καταφέρνουν τις εθνικοποιημένες τράπεζες να δανείζουν. Και εκείνος μου είπε: “Είναι απλό. Είναι κρατικές. Τους λέμε τι να κάνουν και αν οι διευθυντές τους δεν το κάνουν, τότε τους απολύουμε και παίρνουμε άλλους που το κάνουν”». Η εποχή απαιτεί ριζικές λύσεις.
Ο Γιάννης Δραγασάκης, ο οικονομολόγος-βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, σε ομιλία του τάχθηκε υπέρ της εθνικοποίησης των ελληνικών τραπεζών και του ανασχεδιασμού του τραπεζικού συστήματος, λέγοντας πως με τις προτεινόμενες αλλαγές είτε θα έχουμε ψευτο-ιδιωτικές τράπεζες ή ψευτο-δημόσιες τράπεζες, αλλά στην ουσία δεν θα υπάρχουν τράπεζες. «Οι τράπεζες είναι πολύ σοβαρός θεσμός για να τις αφήσουμε στους τραπεζίτες», τόνισε.
