Η στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ
Του Θάνου Π. Ντόκου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Η πρόσφατη «συγγνώμη» Νετανιάχου προς την Τουρκία για τους θανάτους Τούρκων πολιτών στο Μάβι Μαρμαρά και η αναμενόμενη βελτίωση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων προκάλεσαν έντονη απογοήτευση σε όσους θεωρούσαν ότι μια συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, βασισμένη στην αίσθηση του κοινού εχθρού, θα αποτελούσε μια ασπίδα έναντι των τουρκικών σχεδιασμών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αλλοι αναλυτές, βέβαια, είχαν υποστηρίξει ότι η εν λόγω τριμερής στρατηγική συνεργασία θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά δυνητικά οφέλη αλλά δεν αποτελούσε «θεραπεία για κάθε νόσο» της ελληνικής και κυπριακής εξωτερικής πολιτικής. Θα έπρεπε, επίσης, να απαλλαγεί από τη μορφή του άξονα εναντίον συγκεκριμένης χώρας, να ξεφύγει από τη λογική των σχέσεων μηδενικού αθροίσματος και να στηριχτεί στη συνεργασία στη βάση κοινών συμφερόντων και με διαδικασίες που τα τρία εμπλεκόμενα μέρη όφειλαν να συγκεκριμενοποιήσουν το συντομότερο δυνατό.
Αν αποδεχτεί κανείς τη λογική της δεύτερης προσέγγισης, η προοπτική στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ παραμένει ακόμα σημαντική, παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα και τη συνακόλουθη αποδυνάμωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αναμενόμενη (αλλά με αβεβαιότητα όσον αφορά τη χρονική στιγμή) προσπάθεια μερικής αποκατάστασης των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων. Ούτως ή άλλως, η ψυχοσύνθεση του ισραηλινού κράτους και ιδιαίτερα των μηχανισμών εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, που χαρακτηρίζονται από μια, όχι εντελώς αδικαιολόγητη «παράνοια» και έντονη καχυποψία έναντι τρίτων, πιθανότατα δεν θα επιτρέψει την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων με μια ισλαμική Τουρκία (παρά την επιθυμία και τις προτροπές των ΗΠΑ). Η δε διαδικασία της τουρκο-ισραηλινής προσέγγισης θα δοκιμαστεί στην επόμενη παλαιστινιακή κρίση (και ιδιαίτερα σε περίπτωση νέας έντασης στη Λωρίδα της Γάζας). Στον τομέα της ενέργειας, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για Κύπρο και Ελλάδα, δυσκολεύεται κανείς να φανταστεί ότι το Ισραήλ θα εμπιστευτεί μια χώρα όπως η σημερινή Τουρκία, με μια «ιδιαίτερη» και δυναμική περιφερειακή ατζέντα, και θα εξαρτήσει την κεντρική οδό μεταφοράς του φυσικού αερίου του προς την Ευρώπη από τις καλές σχέσεις με την Αγκυρα (αλλά και τη σταθερότητα της Συρίας στη μετα-Ασαντ εποχή και την κατάσταση στον Λίβανο, σε περίπτωση χερσαίου αγωγού, ή στην επίλυση του Κυπριακού σε περίπτωση υποθαλάσσιου αγωγού). Βεβαίως, το Ισραήλ δεν έχει ακόμη αποφασίσει με ποιον τρόπο θα εκμεταλλευτεί τα δικά του κοιτάσματα (τι ποσότητες θα εξάγει προς την Ευρώπη και με ποιον τρόπο). Φαίνεται να κερδίζει έδαφος η επιλογή κατασκευής εγκατάστασης LNG στη μεσογειακή ακτή του Ισραήλ, αλλά δεν έχουν ληφθεί τελικές αποφάσεις. Από τις ενεργειακές επιλογές του Ισραήλ -και τα αποτελέσματα των επόμενων γεωτρήσεων και στις τρεις εμπλεκόμενες χώρες- θα εξαρτηθεί εν πολλοίς το είδος και το βάθος της στρατηγικής σχέσης που θα αναπτύξει με Κύπρο και Ελλάδα. Θεωρώντας ότι δεν εξέλιπε για το Ισραήλ η στρατηγική χρησιμότητα Ελλάδας και Κύπρου, εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για μια συστηματική προσπάθεια ακριβούς προσδιορισμού των παραμέτρων στρατηγικής συνεργασίας των τριών χωρών στη βάση κοινών συμφερόντων και ρεαλιστικών προσδοκιών.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
