Παπατζήδες, Δούρειοι Ιπποι και κορόιδα
Του Νίκου Κωνσταντάρα
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Οπου δω παπατζή με την παρέα του, είτε στην Αθήνα είτε σε ξένη πόλη, σταματώ για να παρακολουθήσω το τόσο οικείο δράμα που ενώνει άγνωστο αριθμό απατεώνων με τα πρόθυμα θύματά τους.
Για μένα, η ουσία δεν βρίσκεται στο πού είναι ο παπάς, ούτε στην τέχνη με την οποία ο πρωταγωνιστής τον μετακινεί, αλλά στη δυσκολία να διακρίνει κανείς ποιοι από τους παρόντες είναι μέσα στο κόλπο και ποιοι πιστεύουν ότι θα ξεγελάσουν το σύστημα – ποιοι είναι τα θύματα, δηλαδή. Οι απατεώνες είναι τόσο έμπειροι που μόνο στο τέλος μπορεί να φανεί ποιοι είναι τα κορόιδα και ποιοι θα μοιραστούν τα κέρδη.
Παρά το ομολογούμενο ενδιαφέρον μου για τέτοια κόλπα, παρότι εδώ και καιρό τα κορόιδα είναι φανερά, άργησα να διακρίνω ότι στην Ελλάδα και σε αρκετές άλλες χώρες, αλλά και στην Ευρώπη σαν σύνολο, βρισκόμαστε μπροστά σε έναν παρόμοιο συνδυασμό ψευδαισθήσεων και απάτης – αλλά σε τεράστιες διαστάσεις. Το ζήτημα είναι να διακρίνουμε ποιοι έμπλεξαν ακούσια στο παιχνίδι, ποιοι το έστησαν, ποιοι νόμιζαν εσφαλμένα ότι το χειραγωγούσαν, ποιοι θα πληρώσουν και πόσα. Μόνο όταν διακρίνουμε τους ρόλους καθενός, όταν αποδοθούν ευθύνες, όταν υιοθετηθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί για την εξάλειψη των αδικιών θα καταλάβουμε αν η Ευρώπη έχει το ψυχικό σθένος, τη συλλογική σοφία αλλά και το ηθικό δικαίωμα να ενώσει τους λαούς της.
Η κρίση επηρεάζει τα πάντα – έως και τις αισθήσεις μας. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό που πιστεύουμε ότι βλέπουμε είναι αυτό που πραγματικά βλέπουμε. Ο ασφαλέστερος τρόπος για να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε είναι να δούμε ποιοι είναι αυτοί που πληρώνουν το τίμημα για όσα συμβαίνουν. Αυτοί είναι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που είτε εργάζονται, είτε είναι συνταξιούχοι, είτε βρέθηκαν άνεργοι, προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με όλο και λιγότερα χρήματα, με λιγότερες υπηρεσίες, σε σημείο που ο φόβος κυριαρχεί παντού. Ολοι οι προηγούμενοι διαχωρισμοί –τάξεων, εκπαίδευσης, ευημερίας– ισοπεδώνονται. Τώρα πλέον υπάρχει μόνο η διάκριση μεταξύ αυτών που φοβούνται και τους λίγους που πιστεύουν ότι εξασφάλισαν το μέλλον τους.
Είναι ακόμη δύσκολο να διακρίνουμε αν μεταξύ αυτών που φοβούνται είναι και άνθρωποι που ευθύνονται για τα σημερινά προβλήματα. Εδώ υπάρχουν δύο κατηγορίες: οι πρώτοι είναι οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, κρατικοί λειτουργοί, επιχειρηματίες, και άλλοι που πλούτισαν χωρίς να παράγουν, που, μέσα στα χρόνια της ευημερίας, δεν αντιμετώπιζαν κανέναν έλεγχο. Η δεύτερη κατηγορία υπευθύνων εντοπίζεται πιο δύσκολα – επειδή πρώτα πρέπει να στοιχειοθετήσουμε το έγκλημα, να διαπιστώσουμε αν οι ανισορροπίες της Eυρωζώνης ήταν εσκεμμένες και όχι απλώς λάθος.
Οπως και αν είναι, βλέποντας την Eυρωζώνη υπό τις σημερινές συνθήκες κρίσης διακρίνουμε κάτι που δεν φαινόταν πριν: είναι μια παγίδα, σαν αυτές όπου ο πονηρός έμπορος διαφημίζει ένα προϊόν σε υπερβολικά χαμηλή τιμή αλλά, όταν ενδιαφερθεί ο αγοραστής, τον προτρέπει να πάρει κάτι «παρόμοιο» αλλά πιο ακριβό. Αλλο δείχνει, άλλο πουλάει. Η Eυρωζώνη, παρομοίως, άφηνε τους πάντες να καταλάβουν ότι όλα τα κράτη-μέλη της είχαν την ίδια φερεγγυότητα, ότι πίσω από κάθε χώρα βρίσκεται η ισχύς του ενιαίου νομίσματος. Οταν, όμως, η Ελλάδα και ύστερα κι άλλες χώρες βρέθηκαν σε δυσκολίες, τότε οι επενδυτές έμαθαν ότι τους είχε πωληθεί υποδεέστερο προϊόν. Στην Κύπρο το έμαθαν και οι καταθέτες. Πολύ απλά, αυτοί που επένδυσαν σε χώρες της περιφέρειας της Eυρωζώνης αναγκάστηκαν είτε να χάσουν μέρος των χρημάτων τους είτε να τα μεταφέρουν σε άλλες χώρες όπου, με αντάλλαγμα περισσότερη ασφάλεια, τους αποδίδουν λιγότερα. Ενώ οι λαοί της περιφέρειας σηκώνουν το βάρος των κλονισμένων οικονομιών τους, άλλες χώρες καρπώνονται τα κέρδη από το χρήμα που εισέρρευσε στην Eυρωζώνη μέσω των περιφερειακών. Στο εμπόριο το κόλπο είναι γνωστό ως «Δούρειος Ιππος». Αν οι ηγέτες της Ευρώπης ήθελαν να πείσουν ότι πιστεύουν σε μια ενωμένη και δίκαιη Ευρώπη, θα προχωρούσαν προς τραπεζική ένωση και την έκδοση ευρωομόλογου, θα έβαζαν σε κοινό ταμείο στήριξης τα κέρδη των πλούσιων χωρών από την εισροή φθηνού χρήματος. Τότε, οι λαοί θα εμπιστεύονταν πάλι την Ενωμένη Ευρώπη. Αυτό θα ανέκοπτε την άνοδο λαοπλάνων· θα έσωζε την Ευρώπη και τους λαούς της από κάθε λογής απατεώνες, θα επέτρεπε τις μεταρρυθμίσεις που θα άνοιγαν τον δρόμο προς την ευημερία.
