Η Κίνα σε τροχιά απογείωσης
ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)Το 19ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, που αρχίζει την Τετάρτη στο Πεκίνο, είναι μια ιστορική στιγμή.
Συνήθως πρέπει να περιμένουμε την ετυμηγορία του χρόνου για να κρίνουμε τη σημασία γεγονότων, αλλά χωρίς να γνωρίζουμε τι θα διαμειφθεί τις επόμενες ημέρες στη μεγάλη αίθουσα που φιλοξενεί το συνέδριο, το οποίο διεξάγεται κάθε πέντε χρόνια, εικάζουμε ότι ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ θα καθιερώσει την κυριαρχία του και η Κίνα θα συνεχίσει να φέρεται με ολοένα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ως μεγάλη δύναμη· την ίδια ώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Ντόναλντ Τραμπ παραδέρνουν μεταξύ απομόνωσης και παρέμβασης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ο κ. Σι εξελέγη πριν από πέντε χρόνια, όταν ο κόσμος ήταν πολύ διαφορετικός. Με την ταχύτητα που κινείται η Κίνα, που αναπτύσσεται η τεχνολογία και που κλονίζεται η κυριαρχία των δυτικών χωρών, ο κόσμος θα έχει αλλάξει ακόμη περισσότερο όταν λήξει η δεύτερη θητεία του κ. Σι σε άλλα πέντε χρόνια. Οι αλλαγές αφορούν όλους μας.
Πέρα από την ανάπτυξη που σε λίγα χρόνια θα καθιστά την Κίνα τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, το κινεζικό μοντέλο διακυβέρνησης ίσως αποτελέσει κορυφαίο ζήτημα για άλλες χώρες. Η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας στο καρπερό έδαφος της παγκοσμιοποίησης έχει αγγίξει όλο τον κόσμο, με ανάμεικτα αποτελέσματα: στη Δύση αφενός οδηγεί περισσότερους στην ανεργία, αφετέρου προσφέρει και στους φτωχότερους την ευκαιρία να αποκτήσουν φθηνά προϊόντα για να διασκεδάσουν τη φτώχεια τους. Η επικράτηση του πολιτικοοικονομικού μοντέλου της Κίνας ίσως φανεί χρήσιμο για κάποιες αναδυόμενες χώρες, αλλά θα προκαλούσε μεγίστη ταραχή όπου είναι εδραιωμένη η φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως τη γνωρίσαμε στη Δύση. Οι σημερινές συνθήκες, όμως, είναι ήδη εξαιρετικά επικίνδυνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν σε κρατικές υπηρεσίες και σε άλλους παράγοντες να καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις και να παρακολουθούν τη συμπεριφορά πολιτών. Η Κίνα, με αυστηρούς ελέγχους, έχει δείξει αξιοσημείωτη επιτυχία σε αυτόν τον τομέα. Είναι σίγουρο ότι πολλές χώρες θα επιδιώξουν το ίδιο.
Οι αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές στην οικονομία και η ύπαρξη ισχυρών κρατικών εταιρειών δείχνουν ότι ο κινεζικός καπιταλισμός δεν είναι αχαλίνωτος· οι περιορισμοί αυτοί, όμως, ωχριούν μπροστά στους ελέγχους στην πολιτική. Στην Κίνα, από την εποχή του Κομφούκιου, είναι εμπεδωμένη η ιδέα ότι το άτομο είναι μέρος του συνόλου. Ετσι, εκεί είναι ίσως ευκολότερο για τους πολλούς να δέχονται όσα επιλέγουν οι ηγεσίες τους (με τις εξαιρέσεις, προφανώς, των διαφωνούντων). Στη Δύση –και δη στην Ελλάδα με τον έντονο ατομικισμό μας και τη γενική καχυποψία– αυτή η νοοτροπία είναι ξένη και επικίνδυνη. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι εάν οι κοινωνίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν μπορέσουν να διευθετήσουν τις πολιτικοοικονομικές εντάσεις που τις ταράζουν σήμερα, εάν επιδεινωθεί η αστάθεια, κάποια στιγμή οι ψηφοφόροι ίσως επιλέξουν αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης – κυρίως εάν βλέπουν άλλες χώρες να πετυχαίνουν τη σταθερότητα (με κόστος τη δυστυχία κάποιων μελών ή ομάδων). Το εύρημα της πρόσφατης δημοσκόπησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σύμφωνα με το οποίο η πλειονότητα των Ελλήνων θαυμάζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά (ακόμη) προτιμά να ζει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι ένδειξη τέτοιας σύγχυσης.
Στο Πεκίνο, ο πρόεδρος Σι είναι σε θέση να επιλέξει πέντε νέα μέλη του επταμελούς διευθυντηρίου του πολιτικού γραφείου του Κ.Κ., καθώς και 11 νέα μέλη του 25μελούς Πολιτικού Γραφείου. Η νέα ηγεσία θα εμφανιστεί αρραγής γύρω από τον πρόεδρο και η χώρα σίγουρη για τον εαυτό της και τη διεθνή πολιτική της. Η Κίνα μπαίνει ολοένα πιο δυναμικά στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σκηνή. Γνωρίζει καλά τι διεκδικεί. Εναπόκειται σε κάθε άλλη χώρα να χαράσσει τη δική της πορεία με αυτά τα δεδομένα, να υπολογίζει καλά τις ευκαιρίες και τους κινδύνους.
