Πολύ σοβαρό άρθρο: Οι στρατιωτικές επιλογές της Τουρκίας στο Ιράκ και τη Συρία εξαρτώνται από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία
Της Amberin Zaman (Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν)
(Πηγή : http://infognomonpolitics.blogspot.gr και http://www.al-monitor.com)
Κάθε τουρκική στρατιωτική κίνηση στο βόρειο Ιράκ και στη βόρεια Συρία μοιάζει εξαιρετικά απίθανη δίχως την αμερικανική ή ρωσική συναίνεση.
Θα μπορούσαμε να πάμε ξαφνικά μια νύχτα» ήταν η κοινή επικεφαλίδα των πρωτοσέλιδων αρκετών τουρκικών εφημερίδων στις 26 Σεπτεμβρίου. Ομόφωνα, οι εφημερίδες διακήρυξαν την προειδοποίηση για στρατιωτική δράση, που ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε εκτοξεύσει στην ιρακινή περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) την προηγούμενη ημέρα κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας.
Ο τουρκικός στρατός είχε ήδη ξεκινήσει ελιγμούς κοντά στο σημείο διέλευσης των συνόρων Habur με την KRG, που περιλάμβανε τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες μονάδες, υποστηριζόμενες από επιθετικά ελικόπτερα T-129 από αέρος.
Οι συνεχιζόμενοι ελιγμοί έχουν πλέον εξελιχθεί σε πλήρη στρατιωτική άσκηση, ενώ οι ιρακινές αντιτρομοκρατικές ομάδες συμμετείχαν στην τρίτη φάση της στις 26 Σεπτεμβρίου, σηματοδοτώντας τις πρώτες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των δύο χωρών εδώ και χρόνια. Είναι αυτή η στρατιωτική αναταραχή προάγγελος μιας επερχόμενης τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στο βόρειο Ιράκ;
Το ερώτημα ανέκυψε καθώς τα τουρκικά μέσα μαζικής ενημέρωσης συνταρράσονται από την προοπτική μιας μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής επιχείρησης στο Αφρίν, την περιοχή που ελέγχεται από τους Κούρδους στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, περίπου 500 χιλιόμετρα δυτικά του Habur. Ο τουρκικός στρατός έχει μεταφέρει άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα από τη βορειοδυτική χώρα στην συνοριακή επαρχία Kilis, η οποία βρίσκεται απέναντι από το Afrin, καθώς και από το Hatay (Αντιόχεια), που βρίσκεται στα δυτικά του Afrin. Η Άγκυρα βλέπει τις Μονάδες Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG), οι οποίες ελέγχουν το Afrin, ως παρακλάδι του Κόμματος Εργατών του Κουρδιστάν (PKK), της ένοπλης ομάδας που πολεμά με την Άγκυρα για περισσότερο από τρεις δεκαετίες και θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία και πολλά κράτη της διεθνούς κοινότητας. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak ισχυρίστηκε ακόμη ότι 25.000 Τούρκοι στρατιώτες θα εισέλθουν στη Συρία από τις περιοχές Yayladagi και Reyhanli του Hatay στις αρχές Οκτωβρίου και θα διανύσουν τουλάχιστον 35 χιλιόμετρα (22 μίλια) προς το Idlib.
Σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, μια επιχείρηση που στοχεύει στο Αφρίν μπορεί να επίκειται. Θα μπορούσε η Τουρκία να δοκιμάσει μια επιχείρηση σε επίπεδο στρατευμάτων, παρόμοια με την επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη;
Με την ψηφοφορία για την ανεξαρτησία της KRG να περιπλέκει περαιτέρω την περιοχή, η Τουρκική στρατιωτική επιλογή έναντι του βόρειου Ιράκ και της βόρειας Συρίας αξίζει να αναλυθεί.
Αρχικά, το σημαντικότερο μάθημα της επιχείρησης Euphrates Shield - η οποία ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2016 και έληξε τον Μάρτιο - είναι ότι μια διασυνοριακή επιχείρηση δεν πρέπει ποτέ να ξεκινά χωρίς αεροπορική υποστήριξη. Κατά τη διάρκεια της πορείας της Eufrates Shield, ειδικά στο στάδιο των τελευταίων 100 ημερών προς κατάληψη της al-Bab, η έλλειψη εγγύς αεροπορικής υποστήριξης από αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα και εναέριας προστασίας από επιθετικά ελικόπτερα σε προσωρινά στρατιωτικά φυλάκια, όπως και αποστολών για εκκένωση τραυματιών και παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης, σημάδεψαν σημαντικά την εκστρατεία. Έτσι, ο τουρκικός στρατός είναι απίθανο να κάνει μια κίνηση της κλίμακας της Ασπίδας του Ευφράτη στη βόρεια Συρία ή στο βόρειο Ιράκ χωρίς αεροπορική υποστήριξη.
Αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση στον αέρα και όχι στο έδαφος πρέπει να αποτελεί τον κύριο δείκτη για την εκτίμηση της πιθανότητας νέων στρατιωτικών εκστρατειών της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό, η πρώτη προϋπόθεση για μια επιχείρηση στο βόρειο Ιράκ θα ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βαγδάτη να ανοίξουν προσωρινά τον εναέριο χώρο της περιοχής σε τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα, επιθετικά ελικόπτερα και drones για αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης, αναγνώρισης, επιτήρησης, αεροπορικής εκκένωσης τραυματιών και παροχής υλικοτεχνικής υποστήριξης. Ομοίως, θα ήταν απαραίτητη η συγκατάθεση της Ρωσίας, για τη χρήση του συριακού εναέριου χώρου δυτικά του ποταμού Ευφράτη.
Εν ολίγοις, αν τα μέσα ενημέρωσης αρχίσουν να αναφέρουν γεγονότα παραβιάσεων από τα τουρκικό μαχητικά του ιρακινού ή του συριακού εναερίου χώρου, αυτό θα είναι ένδειξη ότι η πρόθεση της Άγκυρας για στρατιωτική επέμβαση είναι σοβαρή και ότι άρχισε η διαδικασία αξιολόγησης δυναμικών και σταθερών στόχων. Ο τρόπος με τον οποίο οι Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι θα αντιδράσουν σε τέτοιες αναφορές θα είναι κρίσιμος. Η απουσία αρνητικής αντίδρασης θα σήμαινε ότι η εν λόγω χώρα έδωσε στην Τουρκία το πράσινο φως.
Όσον αφορά το Idlib, γνωρίζουμε ήδη ότι τουρκικά μηχανήματα κατασκευών και τεθωρακισμένα οχήματα πέρασαν πρόσφατα προς τον θύλακα του Euphrates Shield, που ελέγχει η Τουρκία στη Συρία και ξεκίνησε έντονη στρατιωτική εργασία μηχανικού, σε περιοχές κοντά στο Idlib.
Από τις πρώτες μέρες της συριακής κρίσης, το Idlib φιλοξενεί τις ομάδες σαλαφιστών με επικεφαλής την Jabhat Fatah al-Sham (πρώην Jabhat al-Nusra). Η περιοχή έχει έναν πυκνό πληθυσμό αμάχων, πράγμα που σημαίνει ότι στρατιωτικές επιχειρήσεις που υποστηρίζονται από αέρος, όπως αυτές στο Χαλέπι, θα ήταν μάλλον δύσκολες, εξαιτίας του κινδύνου ανθρωπιστικής τραγωδίας. Ως εκ τούτου, τόσο η Ρωσία όσο και ο συριακός στρατός φαίνονται απρόθυμοι να συμμετάσχουν σε οδομαχίες μηνών, όπως αυτές στο Χαλέπι. Αντ 'αυτού, ο στόχος της Ρωσίας είναι να επιδιώξει μια σύντομη λύση μέσω των διαπραγματεύσεων, με τουρκική βοήθεια για το σκοπό αυτό. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος ύπαρξης της ζώνης αποκλιμάκωσης στο Idlib, την οποία συμφώνησαν η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν στην Αστάνα στις 14-15 Σεπτεμβρίου. Οι τρείς «εγγυήτριες δυνάμεις» δήλωσαν ότι θα αναπτύξουν στρατεύματα στην περιοχή. Σε συνέντευξή του στο Reuters, στις 21 Σεπτεμβρίου, ο Ερντογάν επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία θα στείλει στρατεύματα στο Idlib.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο περιλαμβάνει την ανάπτυξη 300-500 τούρκων στρατιωτών στην πόλη Idlib, κάτι το οποίο θα επέτρεπε στις ρωσικές δυνάμεις και τις δυνάμεις του καθεστώτος να διαπραγματευτούν γειτονιά με γειτονιά, υπό την Τουρκική διαμεσολάβηση και συντονισμό, καθώς προχωρούν προς το κέντρο του Idlib. Οι αναφορές από την περιοχή, ωστόσο, δείχνουν ότι οι συγκρούσεις με την Hayat Tahrir al-Sham, πρώην θυγατρική της Αλ Κάιντα, θα ήταν αναπόφευκτες, καθώς θα εισέρχονταν προς εσωτερικές περιοχές.
Αυτό που παράγει η Τουρκία στο Idlib θα μπορούσε να είναι κρίσιμο για τα σχέδιά της στον Afrin. Η Μόσχα θα ήταν ικανοποιημένη, εάν η Τουρκία κατάφερνε να διαχωρίσει τους μετριοπαθείς από τους ριζοσπάστες της ένοπλης αντιπολίτευσης, να βοηθήσει τις δυνάμεις του καθεστώτος που υποστηρίζονται από τη Ρωσία να καταλάβουν το Idlib με το λιγότερο στρατιωτικό κόστος, να εκκενώσουν τους ένοπλους μαχητές και τις οικογένειές τους προς τον θύλακα του Euphrates Shield και διατηρώντας τους εκεί απομονωμένους και υπό έλεγχο. Έτσι, το Κρεμλίνο θα μπορούσε να δώσει τη συγκατάθεσή του για μια τουρκική επιχείρηση-τανάλια στο Αφρίν, όπου τα τουρκικά στρατεύματα θα μετακινηθούν στην περιοχή από το νότο, προχωρώντας από τις δύο πλευρές - από τον θύλακα της Ασπίδας του Ευφράτη προς τα δυτικά και από την επαρχία Hatay της Τουρκίας προς ανατολάς.
Το Αφρίν, το οποίο συνορεύει με την Τουρκία τόσο προς τα βόρεια όσο και προς τα δυτικά, έχει απομονωθεί από τα δύο άλλα κουρδικά καντόνια, το Κομπάνι και το Τζαζίρα, τα οποία βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του Ευφράτη. Οι Ρώσοι επεδίωξαν να ενεργήσουν ως ένα είδος προστάτη για τους Κούρδους του Afrin, γεγονός που τους δίνει μεγάλη δύναμη στον έλεγχο του YPG, καθώς η ομάδα συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες στην ανατολική πλευρά του Ευφράτη.
Οι δυνάμεις YPG, υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ, συμμετέχουν επί του παρόντος σε εκστρατείες για την επανακατάληψη των Raqqa και Deir ez-Zor. Αν το Κρεμλίνο αποφασίσει ότι οι Σύριοι Κούρδοι δεν παίζουν το διπλωματικό παιχνίδι σύμφωνα με τον οδικό χάρτη της Ρωσίας και της Δαμασκού και έχουν περάσει υπερβολικά υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, είναι πιθανό να δώσει στην Άγκυρα το πράσινο φως για μια στρατιωτική κίνηση στο Αφρίν, κάτι που έχει επιφυλαχθεί μέχρι στιγμής να κάνει. Με άλλα λόγια, η Μόσχα φαίνεται να χρησιμοποιεί την κάρτα Afrin για να κρατήσει την Άγκυρα στο πλευρό της, κρατώντας το Afrin όμηρο, για να εμποδίσει τους Σύριους Κούρδους να εμβαθύνουν τους δεσμούς τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να αποτρέψουν την πιθανότητα υπερβολικού ελέγχου αυτών από τις ΗΠΑ.
Από τις 28 Σεπτεμβρίου τα ρωσικά και συριακά αεροπλάνα διεξάγουν αεροπορικές επιδρομές στα δυτικά και νοτιοδυτικά του Idlib, σε περιοχές πολύ κοντά στα τουρκικά σύνορα. Μη επιβεβαιωμένες αναφορές από τοπικές πηγές υποστηρίζουν ακόμη ότι τα αεριωθούμενα αεροπλάνα χρησιμοποιούν τον τουρκικό εναέριο χώρο για τις επιθέσεις τους. Αξίζει να σημειώσουμε, ότι αυτό είναι το ίδιο σημείο των συνόρων όπου η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεριωθούμενο αεροπλάνο τον Νοέμβριο του 2015, με το αιτιολογικό ότι παραβίασε τον τουρκικό εναέριο χώρο.
Τέλος, η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να είναι πολύ ευχαριστημένη από το γεγονός ότι η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία συνάπτουν και εφαρμόζουν συμφωνίες εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα, χωρίς τη συμμετοχή και τη συγκατάθεση των ΗΠΑ. Οι ζώνες αποκλιμάκωσης που δημιούργησε το τρίο, έχουν ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες εκτός παιχνιδιού. Ως εκ τούτου, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να δοκιμάσει διάφορους τρόπους για να διαρρήξει αυτό το τριμερές μέτωπο, μεταξύ άλλων προσφέροντας στην Τουρκία - τον «πιο αδύναμο κρίκο» - ένα πολύτιμο «καρότο». Αυτό που μπορεί να είναι το καρότο, είναι ένα θέμα από μόνο του, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι κάτι σχετικό με το ΡΚΚ.
