Η «Λευκή Βίβλος» της ιταλικής επίθεσης κατά της Ελλάδας
ΧΡΥΣΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Η Λευκή Βίβλος, που δημοσιεύτηκε το 1940 στα ελληνικά, τα γερμανικά και τα γαλλικά, περιλαμβάνει όλα τα διπλωματικά έγγραφα τα οποία αναφέρονται στις προθέσεις και στα σχέδια της ιταλικής κυβερνήσεως έναντι της Ελλάδος, σχέδια που άρχισαν να γίνονται σαφέστερα τον Απρίλιο του 1939, όταν κατελήφθη η Αλβανία.
Ο τόμος με τα διπλωματικά έγραφα καθιερώθηκε να αποκαλείται Λευκή Βίβλος, διότι στη ράχη της γερμανικής έκδοσης υπάρχει ο τίτλος Das Weissbuch.
Στο πρώτο μέρος της «Βίβλου» καταγράφονται οι φιλικές εκδηλώσεις των Ιταλών προς την Ελλάδα καθώς και οι διαβεβαιώσεις ότι η Ιταλία σέβεται την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, ενώ καταγράφονται και τα γεγονότα που καλύπτουν την περίοδο που ξεκινάει από την ιταλική επίθεση κατά της Αλβανίας και καταλήγουν στην είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, ήτοι από 7 Απριλίου έως 10 Ιουνίου 1940.
Μετά τη 10η Ιουνίου, ωστόσο, η ιταλική κυβέρνηση σταματάει να κρατάει τα προσχήματα και ξεκινούν οι προκλήσεις, οι οποίες αποκτούν έντονο και εχθρικό τόνο με τον θόρυβο που προκλήθηκε μετά τον φόνο του ληστή Νταούτ Χότζα. Στα έγγραφα αυτής της περιόδου περιλαμβάνονται δημοσιεύματα, ανακοινώσεις του Αλβανικού Πρακτορείου Στέφανι και σημαντικών ιταλικών εφημερίδων, καθώς ο ιταλικός Τύπος ελεγχόταν από την κυβέρνηση. Τέλος, στο τρίτο μέρος παρατίθενται τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιταλική επιθετικότητα έναντι της Ελλάδος και τη στάση της τελευταίας.
Ως εισαγωγή παρατίθεται η «Συνθήκη φιλίας, συνδιαλλαγής και δικαστικού διακανονισμού μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας», η οποία υπεγράφη στη Ρώμη την 23η Σεπτεμβρίου του 1928 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Μπενίτο Μουσολίνι. Τον Μάιο του ’40 ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, ο Εμανουέλε Γκράτσι, όταν επέστρεψε από ταξίδι στη Ρώμη διαβεβαίωνε Ελληνες αξιωματούχους ότι η Ιταλία δεν έχει εχθρικές βλέψεις εναντίον της Ελλάδος και των Βαλκανίων. Ο Γκράτσι, μάλιστα, υποστήριζε λίγες ημέρες νωρίτερα στον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά ότι η Ιταλία έχει ως Μεγάλη Δύναμη τις διεκδικήσεις της, αλλά αυτές δεν στρέφονταν εναντίον της Ελλάδος και των Βαλκανίων. Ακόμα και αν ενεπλέκετο η Ιταλία σε πόλεμο με την Αγγλία, δεν θα στρεφόταν εναντίον της Ελλάδος, εφόσον αυτή δεν διευκόλυνε τους Αγγλους.
Το νεύμα του αρχηγού
Στο Τορίνο, ωστόσο, όπως πληροφορεί ο πρεσβευτής στη Ρώμη, Ι. Πολίτης, ο υπογραμματεύς της Φασιστικής Πανεπιστημιακής Οργάνωσης, Γκουίντο Φαλότα, διεκήρυσσε ότι ο πόλεμος θα δώσει τη δυνατότητα στην Ιταλία να κατακτήσει το Σουέζ, το Γιβραλτάρ και να κάνει εκ νέου τη Μεσόγειο ιταλική. Ο Τύπος μέσω της προπαγάνδας διαμόρφωνε πολεμική ατμόσφαιρα, με τον προβεβλημένο δημοσιογράφο, οπαδό του Μουσολίνι, Βιρτζίνιο Γκάιντα (1885-1944), που εξέδιδε την εφημερίδα Il Giornale d’Italia, να ασχολείται με τα Βαλκάνια και να εξαίρει τη στρατηγική για στρατιωτικές βάσεις στις περιοχές από τη Δαλματία μέχρι την Κρήτη, μολονότι τις θεωρούσε αποκλεισμένες από τους Αγγλους. Παράλληλα, ο Γκαλεάτσο Τσιάνο, ή ορθότερα Τσάνο, παρακινούσε τους Αλβανούς να έχουν βλέψεις στην Τσαμουριά και στο Κόσοβο. Η κοινή γνώμη, έγραφε ο πρέσβης Ι. Πολίτης, ήταν «κατεπτοημένη, άτολμος και μοιρολατρική, αναμένει το μοιραίον νεύμα του Αρχηγού ως είδος ιδίας καταδίκης...».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προπαγάνδας, εξάλλου, είναι η προκήρυξη που τοιχοκολλήθηκε στη Ρώμη και σε άλλες ιταλικές πόλεις, στις αρχές του Ιουνίου 1940, από την εθνικιστική οργάνωση «Οπερα Ατζούρρα», στην οποία περιλαμβάνεται το εξής απόσπασμα: «Μοναδικός τρόπος ίνα καταστή η ειρήνη διαρκής εν Ευρώπη: οι μεγάλοι καταβροχθίζουν τους μικρούς».
Αυτό που τονίζεται σε ένα έγγραφο του πρεσβευτού στη Ρώμη προς το υπουργείο Εξωτερικών είναι ο τρόπος με τον οποίο αναλύουν τα γεγονότα οι ανταποκριτές των ιταλικών εφημερίδων στην Αθήνα. Δίνουν έμφαση στην παρουσία των αγγλικών πλοίων στο Αιγαίο, στην εξάρτηση της Ελλάδος από την αγγλική παρουσία και τη στερλίνα, αλλά επίσης γίνεται αναφορά και στην πιθανή διείσδυση των Τούρκων στη χριστιανική Ευρώπη μέσω της χώρας μας, καθώς η Ελλάδα ζήτησε βοήθεια από τους Τούρκους για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο «κατά το μάλλον ή ήττον φανταστικόν», που δεν ήταν παρά αποτέλεσμα της ξένης προπαγάνδας.
Η δολοφονία Χότζα
Σημαντική συμβολή στην προπαγάνδα ασκούν οι ιταλικές εφημερίδες καθώς και το Αλβανικό Πρακτορείο Στέφανι, σύμφωνα με ανακοίνωση του οποίου, στις 11 Αυγούστου του 1940, ο υποταγμένος αλβανικός πληθυσμός υπέστη πλήγμα όταν δολοφονήθηκε από Ελληνες πράκτορες ο «μέγας Αλβανός πατριώτης Νταούτ Χότζα, γεννηθείς εις την αλύτρωτον περιοχήν της Τσαμουριάς...». Εν εκτάσει, στο ανακοινωθέν γίνεται αναφορά στην Τσαμουριά και στην ελληνική πολιτική που ασκείται στους Αλβανούς. Σ’ αυτόν τον «πόλεμο» των ανακοινώσεων, το Πρακτορείο Αθηνών μεταδίδει ότι οι κατηγορίες είναι αβάσιμες και ότι ο ληστής Νταούτ Χότζα δολοφονήθηκε από δύο ομοεθνείς του, οι οποίοι συνελήφθησαν και ομολόγησαν την πράξη τους.
Μετά τον τορπιλισμό του «ευδρόμου “Ελλη”», τη 15η Αυγούστου 1940, «έξωθεν του λιμενοβραχίονος Τήνου», ο πρεσβευτής στη Ρώμη ενημερώνει το υπουργείο Εξωτερικών ότι η Ιταλία προσπαθεί να τρομοκρατήσει την Ελλάδα και να τη σύρει σε συζητήσεις σχετικά με τις εδαφικές παραχωρήσεις σε περιοχές, όπως στην Ηπειρο, αλλά και για την απόκτηση στρατηγικών πλεονεκτημάτων στη θάλασσα. Και μπορεί ακόμα να μην έγιναν γνωστοί οι δράστες του τορπιλισμού της «Ελλης», ωστόσο οι διπλωμάτες στη Ρώμη, οι ξένοι δημοσιογράφοι, αλλά ακόμα και ορισμένοι ιταλικοί κύκλοι μιλούν ανοιχτά για την εθνικότητα των δραστών.
Παράλληλα, ο γενικός πρόξενος στα Τίρανα μεταδίδει ότι εξακολουθούν οι Αλβανοί αρθρογράφοι να υβρίζουν τους Ελληνες πολιτικούς, τον βασιλιά και τον πρωθυπουργό, ενώ ο αλβανικός λαός αντιμετωπίζει με απάθεια την επεκτατική πολιτική των Ιταλών, οι οποίοι διαβεβαιώνουν ότι πρόκειται να «απολυτρώσουν τους “υπόδουλους” Αλβανούς».
Διπλή προπαγάνδα
Σε πλήρη, θαρρείς, συμφωνία, ο ιταλικός και ο αλβανικός Τύπος, αλλά και η ιταλική προπαγάνδα, εμφανίζουν την Ελλάδα να έχει την υποστήριξη της Αγγλίας για να πραγματοποιήσει τις φιλοδοξίες της, να καταλάβει, δηλαδή, την Αλβανία. Μάλιστα τονίζεται, στην προσπάθειά τους να προκαλέσουν ή να παρουσιάσουν αγεφύρωτες αντιθέσεις ανάμεσα στον ελληνικό λαό, στο στράτευμα και στην κυβέρνηση, ότι ο ελληνικός λαός δεν υποστηρίζει την «Εθνικήν Κυβέρνησιν». Σε συνέχεια της προπαγάνδας του ιταλικού και του αλβανικού Τύπου, αναδημοσιεύεται σε ιταλικές εφημερίδες άρθρο της αλβανικής εφημερίδας «Τομόρι», στην οποία ο αρθρογράφος απευθύνεται στον ελληνικό λαό και του συνιστά να υπολογίσει ότι πίσω από την Αλβανία βρίσκεται η Ιταλία, ενώ δεν θα πρέπει να προσδοκά βοήθεια από τον «αήττητον αγγλικόν στόλον, οδηγούμενοι από τον αβέβαιον και αμλέτειον Μεταξάν».
Ο πόλεμος της προπαγάνδας μεταξύ των τριών πλευρών συνεχίζεται μέχρι την τελεσιγραφική διακοίνωση που επιδόθηκε από τον πρεσβευτή της Ιταλίας στον πρωθυπουργό και υπουργό των Εξωτερικών την 3ην πρωινήν της 28ης Οκτωβρίου 1940.
