Η νόσος που απειλεί το σύγχρονο ποδόσφαιρο
Η πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση χτυπά όλο και περισσότερους επαγγελματίες
Του Γιώργου Γεωργακόπουλου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/)
Σοκ προκάλεσαν στη φίλαθλη κοινή γνώμη της Ολλανδίας οι πρόσφατες αποκαλύψεις του 37χρονου πρώην διεθνούς ποδοσφαιριστή Φερνάντο Ρίκσεν ότι έχει μπροστά του το πολύ πέντε χρόνια ζωής καθώς πάσχει από ασθένεια που παραλύει τα άκρα και εξελίσσεται πλέον στη «νόσο των ποδοσφαιριστών».
Η νόσος που χτύπησε τον Ρίκσεν ονομάζεται πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS) και μοιάζει να έχει ιδιαίτερη... προτίμηση στους ποδοσφαιριστές, καθώς το ποσοστό ασθενών μεταξύ των παικτών του ποδοσφαίρου είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό στον γενικό πληθυσμό. Δεν είναι ακόμη σαφές τι ακριβώς ευθύνεται για την εξάπλωση της ασθένειας αυτής ούτε υπάρχει κάποια δεδομένη θεραπεία, παρά μόνο σε πειραματικό στάδιο.
Αφωνοι θεατές και τηλεθεατές σε εκπομπή της ολλανδικής τηλεόρασης άκουσαν πριν από λίγες μέρες τον Ρίκσεν, που μόλις το περασμένο καλοκαίρι κρέμασε τα παπούτσια του, να μιλά για την ασθένεια που στη Βόρεια Αμερική είναι γνωστή ως «Νόσος Λου Γκέρινγκ», από τον Αμερικανό άσο του μπέιζμπολ που πέθανε εξαιτίας της το 1941.
Δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος. Μεταξύ των θυμάτων συγκαταλέγεται ο γνωστός Ιταλός ποδοσφαιριστής Στέφανο Μποργκονόβο, που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Ιούνιο, όπως και ο Πολωνός διεθνής Κριστόφ Νόβακ, που πέρασε από την Ελλάδα και την Παναχαϊκή για μια σεζόν, και κατέληξε στα 29 του. Τον περασμένο μήνα κυκλοφόρησαν και φήμες ότι θύμα της ίδιας ασθένειας είχε πέσει κι ο Αργεντινός βετεράνος Γκαμπριέλ Μπατιστούτα, κάτι που διαψεύστηκε.
Σύμφωνα με έρευνα σε 7.000 ποδοσφαιριστές στην Ιταλία, η ασθένεια είναι πέντε φορές πιο συχνή από ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό, όπου η συχνότητα εμφάνισης αντιστοιχεί σε έναν άνθρωπο ανά 50.000. Επιπλέον οι ποδοσφαιριστές την εμφανίζουν πολύ νωρίτερα, κατά μέσο όρο στην ηλικία των 40 ετών, εν αντιθέσει με τον υπόλοιπο κόσμο που συνήθως την εμφανίζει περίπου στα 60 του. Στην Ιταλία έχουν καταγραφεί δεκάδες θάνατοι ποδοσφαιριστών από τη συγκεκριμένη νόσο, γεγονός που δεν μπορεί να είναι τυχαίο για το άθλημα στη γειτονική χώρα.
Η συχνή εμφάνιση περιπτώσεων στο ιταλικό ποδόσφαιρο, γνωστό από διάφορες μαρτυρίες και για τις... προχωρημένες ουσίες που παρέχονται στους ποδοσφαιριστές, οδήγησε μια Ιταλίδα ευρωβουλευτή, την Ιβα Ζανίκι, να θέσει το ζήτημα στο Ευρωκοινοβούλιο, υπό μορφήν ερωτήσεως προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επικαλούμενη μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας της Ουάσιγκτον σε δείγματα DNA αθλητών, βάσει της οποίας η ΑLS μπορεί να θεωρείται πλέον η νόσος των ποδοσφαιριστών.
Τέσσερα θεωρούνται τα κύρια αίτια εμφάνισης της νόσου σε ποδοσφαιριστές κατά τη μελέτη: Πρώτον, τα επανειλημμένα τραύματα στα άκρα και στο κεφάλι: Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία οι ποδοσφαιριστές συχνά αναπτύσσουν την προμηκική μορφή της ALS, με βλάβες στο πρόσωπο. Οι παίκτες του κέντρου, οι οποίοι τρέχουν πολύ και δέχονται περισσότερα χτυπήματα στα μαρκαρίσματα, φαίνεται ότι πλήττονται περισσότερο, ενώ μέχρι πρόσφατα δεν είχε ακόμη καταγραφεί κάποιο περιστατικό ALS σε τερματοφύλακες.
Δεύτερον, το ντόπινγκ: Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Μιλάνου, τα υπερβολικά επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα, όπως αυτά που επιτυγχάνονται με τη λήψη ορμονών ή αναβολικών, θα μπορούσαν να προκαλέσουν τον θάνατο του κινητικού νευρώνα.
Τρίτον, η κατάχρηση φαρμάκων. Τα αντιφλεγμονώδη, που συχνά χρησιμοποιούνται από ποδοσφαιριστές πέρα από τις φυσιολογικές θεραπευτικές ανάγκες τους, αποτελούν αντικείμενο πολυάριθμων ερευνών που αποσκοπούν να δείξουν ότι αυτά συνδέονται με την εμφάνιση της ALS.
Και τέταρτον, η επαφή με παρασιτοκτόνα και ζιζανιοκτόνα στα γήπεδα: Οι νευρικοί υποδοχείς μπορεί να αποτελούν στόχο πολυάριθμων ουσιών όπως η φορμαλδεΰδη, ένα ισχυρότατο βακτηριοκτόνο που χρησιμοποιείται για τη φροντίδα του χλοοτάπητα των γηπέδων. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι εξετάζουν το ενδεχόμενο η εμφάνιση της ALS να συνδέεται με τα κυανοβακτήρια (τα οποία πολλαπλασιάζονται εκεί όπου χρησιμοποιούνται τεράστιες ποσότητες λιπασμάτων) που υπάρχουν σε γήπεδα.
Για τον Λου Γκέρινγκ λέγεται ότι είχε υποστεί εξαντλητική μεταχείριση από την ομάδα του, που τον υποχρέωνε να παίζει ασταμάτητα, πράγμα που θεωρείται ότι συνετέλεσε στην εμφάνιση της νόσου που πήρε το όνομά του στη δεκαετία του ’30.
Υπάρχει ακόμη η θεωρία ότι μπορεί να υπάρχει και γενετική σύνδεση μεταξύ των αθλητικών δραστηριοτήτων και της ασθένειας αυτής. Ο καθηγητής Αμάρ Αλ-Τσαλαμπί του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής του Λονδίνου, δήλωσε στο ΒΒC ότι «μπορεί να υπάρχει κάποιο στοιχείο στο νευρομυϊκό σύστημα το οποίο όχι μόνο κάνει τους ανθρώπους αυτούς καλούς στον αθλητισμό, και ιδιαιτέρως στο ποδόσφαιρο, αλλά τους κάνει και επιρρεπείς στο ALS».
Η ταυτότητα της ασθένειας
Η πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS) δεν είναι καινούργια ασθένεια, έχοντας πρώτη φορά εντοπιστεί από τον 19ο αιώνα. Ωστόσο, είναι μόλις τις τελευταίες δεκαετίες που έχει μελετηθεί προσεκτικά και τα τελευταία δύο χρόνια που έχουν εξαχθεί ουσιαστικά συμπεράσματα, τα οποία ανοίγουν τον δρόμο για μια μελλοντική αντιμετώπιση της ασθενείας αυτής.
Η προοδευτική εκφυλιστική αυτή νόσος χτυπά το νευρικό σύστημα δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στον κόσμο, με τους μισούς από αυτούς να χάνουν τη ζωή τους εντός τριών ή το πολύ πέντε ετών. Γι’ αυτό και πολλοί αναφέρονται σε αυτήν ως «η ασθένεια των πέντε ετών».
Η νόσος ALS προκαλείται από την καταστροφή κυττάρων που ελέγχουν την κίνηση στον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη, αλλά η αιτία της αναζητείται ακόμη, πέρα από κάποιες εμφανίσεις που αποδίδονται στον κληρονομικό παράγοντα. Οι ασθενείς αρχικά νιώθουν τις συνέπειες στα άκρα τους και μερικές φορές στον φάρυγγά τους. Προοδευτικά χάνουν τη μυϊκή δύναμή τους, έως ότου παραλύσουν και δεν μπορούν πλέον να κινηθούν, ούτε να μιλήσουν, να καταπιούν ή να αναπνεύσουν. Καθηλώνονται σε καροτσάκι και η κίνησή τους όσο και η επικοινωνία τους εξαρτώνται από μηχανήματα.
Θύμα της ασθένειας αυτής είναι και ο κορυφαίος Βρετανός Φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ενώ αυξημένες εμφανίσεις της ασθένειας εντοπίζονται μεταξύ των Αμερικανών βετεράνων πολέμου, ανεξαρτήτως του πού ή πότε πολέμησαν. Υπολογίζεται ότι οι βετεράνοι έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες από τους άλλους ανθρώπους να εμφανίσουν την νόσο, ενώ οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν τις πενταπλάσιες.
Πάντως, τα τελευταία δύο χρόνια έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στην έρευνα σχετικά με τη νόσο, με Αμερικανούς επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν να εντοπίζουν ως αιτία τη δυσλειτουργία ενός συστήματος ανακύκλωσης των πρωτεϊνών, το οποίο υπάρχει στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
Πέρσι μάλιστα άρχισε να εφαρμόζεται και μια πειραματική θεραπεία στο Ισραήλ, που άρχισε να εμφανίζει θετικά αποτελέσματα σε ασθένειες, ενώ πειραματικά φάρμακα χορηγούνται ήδη σε ΗΠΑ και Ιταλία ώστε να επιβραδύνουν τη νόσο χωρίς να τη θεραπεύουν ακόμη. Αναμένονται επίσης τα πρώτα αποτελέσματα και από πειραματική θεραπεία που έχει εφαρμοστεί με βλαστοκύτταρα στην Ιταλία.
Στη χώρα μας εκτιμάται ότι ο αριθμός των πασχόντων από τη νόσο ανέρχεται σε 1.200, ενώ υπάρχει και σύλλογος Ελλήνων ασθενών από την ALS.
