Το φαινόμενο Τραμπ και η αντι-ψήφος
Αθανάσιος Έλλις
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Το κύριο χαρακτηριστικό των αμερικανικών προκριματικών εκλογών δεν είναι τόσο τα πρόσωπα: ο εκκεντρικός Ντόναλντ Τραμπ και η ακραία ρητορική του ή η γνωστή στην αμερικανική κοινωνία αλλά και στη διεθνή κοινότητα Χίλαρι, με την εμπειρία αλλά και τα πολλά τρωτά.
Είναι σαφές ότι οι δύο πιθανοί αντίπαλοι στις γενικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ –μετά τις σαρωτικές νίκες τους στις προκριματικές που διεξήχθησαν την Τρίτη, πλησιάζουν όλο και περισσότερο στην εξασφάλιση του χρίσματος των κομμάτων τους– ενθουσιάζουν κάποιους, εκνευρίζουν άλλους και η μεταξύ τους μάχη θα είναι σκληρή, μετωπική και με ξεκάθαρα ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Προτείνουν ένα πολύ διαφορετικό μέλλον για την Αμερική στο εσωτερικό, στην παιδεία, στην υγεία, στη φορολογία, όσο και στο εξωτερικό, στις οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ωστόσο, το μήνυμα που στέλνουν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι είναι ανάλογο με αυτό που στέλνουν τα τελευταία χρόνια, με διαφορετική ένταση και διαφορετικές ιδεολογικές εκφάνσεις, και οι Ευρωπαίοι, μέσα από τοπικές, εθνικές αλλά και πανευρωπαϊκές εκλογές. Είναι μια δυσφορία με το κατεστημένο, που απλώνεται σε ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα και εκφράζεται στην κάλπη με την υποστήριξη των άκρων, τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά. Από το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας και την Εναλλακτική για τη Γερμανία, μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και το Podemos στην Ισπανία, πολιτικοί εκμεταλλεύονται τη δυσαρέσκεια των δυτικών κοινωνιών με τις αδικίες, τις δυσλειτουργίες και τις παθογένειες του «συστήματος» και κυρίως με τη δράση των ελίτ, πολιτικών, πνευματικών και επιχειρηματικών, που οραματίζονται δρόμους, τους ανοίγουν και τους ακολουθούν συνήθως ερήμην των απλών ανθρώπων. Οι τελευταίοι υπομένουν τις δυσκολίες, αλλά σπάνια απολαμβάνουν τα οφέλη αντιδρούν. Ελεύθερα και δημοκρατικά, στην κάλπη. Ψηφίζοντας υποψηφίους που μιλούν απλά, δίνουν απλουστευτικές απαντήσεις σε πολύπλοκα ερωτήματα και υπόσχονται εύκολες λύσεις σε δύσκολα προβλήματα.
Τα παραδείγματα στη Γηραιά Ηπειρο είναι πολλά και σε χώρες όπως η Σουηδία, η Ελβετία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ιταλία, η Αυστρία κ.ά. Αναδεικνύονται έντονα στη σύγκρουση για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που ανησυχεί όχι μόνο τη βρετανική και τις ευρωπαϊκές διεθνιστικές ελίτ, αλλά ακόμη και την αμερικανική, όπως έδειξε η πρόσφατη ευθεία παρέμβαση και ηχηρή προειδοποίηση του Μπαράκ Ομπάμα κατά του Brexit.
Η περίπτωση του Τραμπ είναι πιο χαρακτηριστική, για πολλούς λόγους. Είναι ο ίδιος, εδώ και χρόνια, μια εκκεντρική προσωπικότητα που προσελκύει τα φώτα της δημοσιότητας, κυρίως λόγω της πολυτάραχης προσωπικής του ζωής, αλλά και των επαγγελματικών δραστηριοτήτων του. Εχει σχέσεις και παντρεύεται το ένα φωτομοντέλο μετά το άλλο, και στο επιχειρηματικό πεδίο, κατασκευάζει πολυτελείς, πανύψηλους ουρανοξύστες και αρέσκεται να βλέπει το όνομά του να «κοσμεί» τα πιο ψηλά κτίρια του Μανχάταν. Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς πώς η απλουστευτική ρητορική του έχει τέτοια απήχηση σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Ισως απαντά στην ενόχληση αρκετών Αμερικανών για την ανάδειξη στην προεδρία ενός Αφροαμερικανού. Ισως είναι και η δυσφορία μεγάλου μέρους της κοινωνίας στο διστακτικό στυλ του Ομπάμα. Στη χώρα όπου η λειτουργία της βασίζεται στην αρχή του συμβιβασμού και της οποίας το Σύνταγμα διασφαλίζει τον πιο αυστηρό έλεγχο μεταξύ των διαφορετικών εξουσιών –εκτελεστικής, νομοθετικής, δικαστικής–, σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση επιθυμούν μια «ισχυρή προεδρία» που να μην υπόκειται σε περιορισμούς και μια Αμερική που να κάνει χρήση της οικονομικής και στρατιωτικής της ισχύος. Η δυσφορία με το κατεστημένο και η αντισυστημική ψήφος είναι παγκόσμια φαινόμενα. Στην υπερδύναμη και στην εκκεντρική προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ παίρνουν την πιο έντονη μορφή.
