Οι προκλήσεις για την εξωτερική πολιτική το 2016
Θάνος Π. Ντόκος
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Το 2016 η Ελλάδα θα κληθεί να διαχειριστεί ζητήματα εξωτερικής πολιτικής με τη δαμόκλειο σπάθη της οικονομικής κρίσης να επικρέμαται για έβδομη συνεχόμενη χρονιά. Κορυφαία πρόκληση αυτή των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.
Προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελέσει η εύρεση συμβιβαστικής λύσης για τον τερματισμό της συριακής σύγκρουσης, καθώς η συνέχιση των προσφυγικών ροών στα σημερινά επίπεδα θα καταστήσει γρήγορα το πρόβλημα μη διαχειρίσιμο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για την Ελλάδα, ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος μακροχρόνιου εγκλωβισμού σημαντικού αριθμού οικονομικών μεταναστών σε ελληνικό έδαφος. Απαιτείται έντονη διπλωματική κινητοποίηση, σε συνδυασμό με μια έξυπνη επικοινωνιακή πολιτική (για την αντιμετώπιση κάποιων υπερβολικών και ενίοτε άδικων κατηγοριών), με έμφαση στην ανάληψη ευρωπαϊκών δεσμεύσεων για τα επίπεδα επαναπατρισμού και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία, καθώς και μια οργανωμένη προσπάθεια άμεσης εκταμίευσης πόρων και ανάπτυξης υποδομών για την υποδοχή και προσωρινή διαμονή ικανού αριθμού μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο. Επιπλέον, η χώρα μας έχει κάθε λόγο να υποστηρίξει κάθε προσπάθεια καλύτερης φύλαξης των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων.
Προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελέσει η εύρεση συμβιβαστικής λύσης για τον τερματισμό της συριακής σύγκρουσης, καθώς η συνέχιση των προσφυγικών ροών στα σημερινά επίπεδα θα καταστήσει γρήγορα το πρόβλημα μη διαχειρίσιμο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για την Ελλάδα, ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος μακροχρόνιου εγκλωβισμού σημαντικού αριθμού οικονομικών μεταναστών σε ελληνικό έδαφος. Απαιτείται έντονη διπλωματική κινητοποίηση, σε συνδυασμό με μια έξυπνη επικοινωνιακή πολιτική (για την αντιμετώπιση κάποιων υπερβολικών και ενίοτε άδικων κατηγοριών), με έμφαση στην ανάληψη ευρωπαϊκών δεσμεύσεων για τα επίπεδα επαναπατρισμού και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία, καθώς και μια οργανωμένη προσπάθεια άμεσης εκταμίευσης πόρων και ανάπτυξης υποδομών για την υποδοχή και προσωρινή διαμονή ικανού αριθμού μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο. Επιπλέον, η χώρα μας έχει κάθε λόγο να υποστηρίξει κάθε προσπάθεια καλύτερης φύλαξης των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων.
Το 2016 αναμένονται εξελίξεις σχετικά με το Κυπριακό, όπου έχει καλλιεργηθεί ένα κλίμα αισιοδοξίας που δεν φαίνεται να συνοδεύεται από συγκεκριμένα κίνητρα για να μετακινηθεί η τουρκική πλευρά από τις σημερινές θέσεις της, που πόρρω απέχουν από τις ελληνοκυπριακές επιδιώξεις για μια βιώσιμη λύση. Ασφαλώς η χώρα μας δεν μπορεί να είναι απούσα, ιδιαίτερα σε ζητήματα που αφορούν τη διάσταση της ασφάλειας. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν αναμένεται να αποτελέσουν κεντρικό ζήτημα στην ατζέντα των δύο χωρών και κοινή επιδίωξη θα είναι η διατήρηση του θετικού κλίματος και της οικονομικής συνεργασίας, κάτι που ίσως δοκιμαστεί από τις σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας στο μεταναστευτικό.
Ορθώς η Αθήνα θα συνεχίσει να επιδιώκει την εμβάθυνση των τριγωνικών σχέσεων με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο (και ενδεχόμενη συμμετοχή της Ιορδανίας), με έμφαση στον ενεργειακό τομέα και στην ασφάλεια. Η σχέση με το Ισραήλ θα παραμείνει εκ των κορυφαίων προτεραιοτήτων, με προσπάθεια διατήρησης των ευαίσθητων ισορροπιών με την Παλαιστίνη και τον αραβικό κόσμο. Στα Βαλκάνια, οι σχέσεις με την Αλβανία θα πρέπει να αποτελέσουν υψηλή προτεραιότητα για την ελληνική κυβέρνηση, ενώ οι εσωτερικές εξελίξεις στην ΠΓΔΜ θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τη διμερή ατζέντα, αλλά και τον βαθμό πιέσεων για ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ.
Οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με τις μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) θα συνεχίσουν να αποτελούν υψηλή προτεραιότητα για την ελληνική διπλωματία, με την Αθήνα να εφαρμόζει –ορθώς– μια δυτικόστροφη πολιτική, επιχειρώντας ταυτόχρονα τη διατήρηση καλών σχέσεων με τις άλλες δυνάμεις, ή ακόμη και με χώρες ειδικού ενδιαφέροντος όπως το Ιράν. Στο πλαίσιο της Ε.Ε., επιδίωξη θα πρέπει να αποτελέσει η αναβάθμιση της ελληνικής παρουσίας και η ενεργότερη συμμετοχή στην επεξεργασία της νέας στρατηγικής παγκόσμιας ασφάλειας και των περιφερειακών στρατηγικών της Ε.Ε., ενώ στο εσωτερικό θα πρέπει να υλοποιηθεί μια σειρά θεσμικών αλλαγών στον χώρο της εθνικής ασφάλειας.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
