Το New Horizons «φωτίζει» το σύμπαν
ΑΣΠΑΣΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Στις λίστες με τα πιο σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα του 2015, το ταξίδι στον Πλούτωνα κατέκτησε την πρώτη θέση σε όλα σχεδόν τα περιοδικά επιστήμης στον κόσμο.
Από τον περασμένο Ιούλιο που το διαστημόπλοιο New Horizons πέρασε από τον Πλούτωνα και τα φεγγάρια του, οι επιστήμονες της NASA δεν έχουν σταματήσει να «κατεβάζουν» δεδομένα και να προσφέρουν στην ανθρωπότητα τις πρώτες εικόνες από τους πιο απομακρυσμένους τόπους του Ηλιακού μας συστήματος.
Τα επιστημονικά ευρήματα δεν θα σταματήσουν να μας εκπλήσσουν τουλάχιστον μέχρι το 2020 που το New Horizons θα περιπλανάται ανάμεσα σε άλλα πεδία της Ζώνης του Κάιπερ, της στοιβάδας που εκτείνεται έξω από την τροχιά του Ποσειδώνα. Ομως, σύμφωνα με τον Ελληνα αστροφυσικό, δρα Σταμάτη Κριμιζή, βασικό μέλος της επιστημονικής ομάδας της αποστολής New Horizons, «το πιο σημαντικό από όλα, το επίτευγμα της αποστολής είναι ότι κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθεί αυτή η εξερεύνηση».
Το μέγεθος της επιτυχίας
Οπως εξήγησε στην «Κ» ο δρ Κριμιζής, η ομάδα του New Horizons πριν από ακριβώς 10 έτη ―στις 19 Ιανουαρίου 2006― εκτόξευσε το διαστημόπλοιο New Horizons με στόχο μια μικρή περιοχή του ουρανού δίπλα στον Πλούτωνα, μήκους 100 και πλάτους 140 χλμ. Και όχι μόνο τα κατάφεραν, αλλά πέρασαν το New Horizons σχεδόν από το κέντρο αυτού του ορθογωνίου, το οποίο απέχει από τη Γη πέντε δισ. χλμ. «Για να καταλάβετε το μέγεθος της επιτυχίας της στόχευσης, είναι σαν κάποιος να χτυπά ένα μπαλάκι του γκολφ στην Αθήνα και να πετυχαίνει μια τρύπα στη Νοτιοανατολική Ασία» λέει ο δρ Κριμιζής.
Πριν από την αποστολή New Horizons, η ευκρινέστερη εικόνα που είχε η ανθρωπότητα για τον Πλούτωνα ήταν εκείνη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και δεν ξεπερνούσε τα πέντε πίξελ. «Πηγαίνοντας εκεί με το New Horizons ήταν σαν να τραβήξαμε το πέπλο από έναν κόσμο που δεν γνωρίζαμε προηγουμένως» λέει ο δρ Κριμιζής. «Και ξαφνικά μας αποκαλύφθηκε ένας γεωλογικά ζωντανός πλανήτης».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες το μεγάλο ερώτημα είναι πώς είναι δυνατόν μικροί πλανήτες σαν τον Πλούτωνα να παραμένουν ενεργοί δισεκατομμύρια έτη μετά τον σχηματισμό τους. Κλειδί στην κατανόηση της δραστηριότητας του Πλούτωνα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αποτελεί ο ρόλος που διαδραματίζει το βαθύ στρώμα παγωμένου αζώτου και άλλων πτητικών ενώσεων, το οποίο ανακαλύφθηκε σε μια περιοχή του πλανήτη που ονομάστηκε ανεπίσημα «Sputnik Planum».
Το όργανο Ralph
Αυτή η ανακάλυψη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς το Ralph, ένα από τα κύρια όργανα της αποστολής, με το οποίο «αναγνωρίσαμε ποια στοιχεία είναι παρόντα στον Πλούτωνα» εξηγεί η 34χρονη Ιταλίδα αστρονόμος, Σίλβια Πρωτόπαπα, από το πανεπιστήμιο του Μέριλαντ των ΗΠΑ και μέλος της επιστημονικής ομάδας που είναι υπεύθυνη για την ανάλυση της σύστασης του Πλούτωνα και των φεγγαριών του. Το όργανο Ralph, το οποίο συνδυάζει μια συσκευή απεικόνισης με ένα φασματογράφο, προσφέρει εικόνες που δίνουν πληροφορίες για το χρώμα, τη σύνθεση και τη θερμοκρασία. Με βάση αυτά και άλλα δεδομένα από τα υπόλοιπα όργανα του διαστημοπλοίου, η αστρονομική κοινότητα έχει ξεκινήσει να επινοεί και να σχεδιάζει έρευνες που πιθανώς να ρίξουν φως στα φαινόμενα που συμβαίνουν σε αυτή την επίπεδη κοιλότητα, σχήματος καρδιάς. «Βλέπω τους συναδέλφους μου, πλανητικούς γεωλόγους, σαστισμένους. Μαθαίνουν τόσα πολλά νέα πράγματα σε σύντομο χρονικό διάστημα και δεν ξέρουν τι να πρωτοκοιτάξουν και πώς να τα συναρμολογήσουν» λέει ο δρ Κριμιζής.
Από τη γεωλογία του πλανήτη μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι υπάρχει μεταφορά πάγου από το ένα μέρος της επιφάνειας στο άλλο, καθώς και ροή αέρα. «Σε ένα μικρό πλανήτη, με υποτυπώδη ατμόσφαιρα ―δέκα εκατομμυριοστά της ατμόσφαιρας της Γης― είναι πρωτοφανές ότι υπάρχουν άνεμοι» επισημαίνει ο δρ Κριμιζής. «Εάν κάποιος θεωρητικός είχε προβλέψει ότι ο Πλούτωνας έχει όλες αυτές τις ιδιότητες, η επιστημονική κοινότητα θα γελούσε μαζί του. Ομως διαπιστώνουμε, και από τη συγκεκριμένη αλλά και από προηγούμενες αποστολές, ότι η φύση έχει πολύ μεγαλύτερη φαντασία από εμάς».
Παρότι επόμενες αποστολές για την εις βάθος μελέτη αυτών των άκρων του Ηλιακού Συστήματος δεν έχουν ακόμα δρομολογηθεί, ο δρ Κριμιζής προβλέπει ότι το πολύ σε δύο χρόνια, όταν θα έχουν δημοσιευτεί και «χωνευτεί» τα αποτελέσματα από το New Horizons, θα υπάρξει πληθώρα προτάσεων για τη μελέτη περισσότερων σωμάτων στη Ζώνη Κάιπερ. «Οσο περισσότερα δεδομένα συγκεντρώσουμε γι’ αυτά τα αντικείμενα, τόσο καλύτερα συμπεράσματα θα μπορέσουμε να βγάλουμε, όχι μόνο για το δικό μας Ηλιακό σύστημα και για άλλα αστρικά συστήματα και εξωπλανήτες» λέει ο δρ Κριμιζής.
Επόμενος στόχος εντός της ζώνης του Κάιπερ
Σήμερα το διαστημόπλοιο New Horizons βρίσκεται ήδη 1,4 αστρονομικές μονάδες μακριά από τον Πλούτωνα, δηλαδή 1,4 φορές την απόσταση μεταξύ Γης και Ηλιου. Τέσσερις επιδέξιοι ελιγμοί, ο τελευταίος των οποίων πραγματοποιήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2015, έστρεψαν το διαστημόπλοιο στην κατεύθυνση του επόμενου στόχου, του αντικειμένου 2014 MU69, ενός μικρού σώματος στη Ζώνη του Κάιπερ, σε απόσταση περίπου 1,5 δισ. χλμ. από τον Πλούτωνα. Σκοπός αυτών των προσεκτικών ελιγμών είναι το Νew Horizons να περάσει δίπλα από τον 2014 MU69 την 1η Ιανουαρίου 2019. Οι επιστήμονες μπορεί ακόμα να μην ξέρουν ακριβώς τι να περιμένουν από αυτή την εξερεύνηση, όμως συμφωνούν ότι σίγουρα τους επιφυλάσσονται περισσότερες εκπλήξεις. «Σήμερα γνωρίζουμε τους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, όμως υπάρχουν ακόμα χιλιάδες αντικείμενα για τα οποία δεν ξέρουμε τίποτα πέρα από την ύπαρξή τους» αναφέρει ο δρ Κριμιζής. «Γνωρίζοντας τη σύνθεση των σωμάτων που βρίσκονται στη Ζώνη του Κάιπερ μπορούμε να βελτιώσουμε την κατανόησή μας για την καταγωγή και την εξέλιξη του Ηλιακού μας συστήματος» λέει η δρ Πρωτόπαπα.
