Εμπλουτισμός εμπιστοσύνης
Η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν αφορά την αξιοπιστία, όχι την επιβεβαίωση
Kenneth Pollack
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr)
Είναι δύσκολο να κρίνουμε την πυρηνική συμφωνία που συνήφθη το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Γενεύη ως οτιδήποτε άλλο εκτός από το ότι είναι μια καλή συμφωνία.
Οι Ιρανοί δεν θα έρθουν πιο κοντά στο να αποκτήσουν την ικανότητα πυρηνικού ξεσπάσματος όταν η συμφωνία καταλήξει, τουλάχιστον όχι περισσότερο από όσο βρίσκονται σήμερα. Το ποσό των χρημάτων που θα πάρουν οι Ιρανοί είναι ασήμαντο - περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά σε πάνω από έξι μήνες - ειδικά σε σύγκριση με τα περίπου 30 δισεκατομμύρια αμερικανικών δολαρίων που η Τεχεράνη θα χάσει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ως αποτέλεσμα των κυρώσεων στις πωλήσεις πετρελαίου και τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, που παραμένουν σταθερά στη θέση τους. Οι αντιρρήσεις που έχουν ανακύψει για την συμφωνία μέχρι στιγμής είναι είτε προσχηματικές είτε ταυτολογικές, ή απαιτούν το είδος τής θεωρίας συνωμοσίας που συνήθως κακολογούμε όταν προέρχεται από τους Ιρανούς.
Όμως, η συμφωνία είναι μόνο ένα μικρό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Το Ιράν θα καταλήξει να βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από το να μπορεί να προχωρήσει σε ένα πυρηνικό ξέσπασμα, αλλά είναι δύσκολο να πάει πολύ πέρα από αυτό. Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι για να αποκτήσει το Ιράν το σχάσιμο υλικό για ένα πυρηνικό όπλο που είναι αδύνατο να εκτιμηθεί εάν οι Ιρανοί θα καθυστερήσουν κατά μια εβδομάδα, ένα μήνα ή έναν χρόνο. (Οποιεσδήποτε τέτοιες αξιώσεις τείνουν να αντανακλούν αυτό που ο αιτών θέλει να κάνει τους άλλους να πιστεύουν, μακράν της αντικειμενικής πραγματικότητας). Επιπλέον, η ενδιάμεση συμφωνία θα διαρκέσει μόνο για έξι μήνες και δεν λέει τίποτα για το τι θα συμβεί στο τέλος τής εν λόγω περιόδου. Η ελπίδα είναι ότι οι δύο πλευρές θα χρησιμοποιήσουν τον χρόνο για να δημιουργήσουν μια επακόλουθη συνολική συμφωνία. Αλλά, η ενδιάμεση συμφωνία περιέχει μόνο τα ευρύτερα σημάδια για μια τέτοια τελική συμφωνία. Σε τρία χρόνια από τώρα, αν δεν υπάρχει συνολική συμφωνία, αυτή η ενδιάμεση συμφωνία θα δείχνει ανούσια - δεν είναι κακό, απλώς είναι αδιάφορο.
Υπό αυτή την έννοια, η ενδιάμεση συμφωνία είναι σημαντική μόνο στο βαθμό που βοηθά να δημιουργηθεί η τελική, συνολική συμφωνία. Ευτυχώς, ετούτη η συμφωνία έχει πραγματική αξία ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Με απλά λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο. Αυτό είναι κατανοητό δεδομένου τού πώς έχουν αμφότεροι συμπεριφερθεί στα 34 χρόνια από την Ισλαμική Επανάσταση. Η δυσπιστία είναι τόσο βαθιά ριζωμένη και στις δύο πλευρές, που έχει συχνά απειλήσει να κάνει αδύνατες οποιεσδήποτε σοβαρές διαπραγματεύσεις.
Αυτό που είναι πιο σημαντικό στην τρέχουσα συμφωνία είναι η δυνατότητά της για να υπερνικήσει την αμοιβαία καχυποψία. Και οι δύο πλευρές έδειξαν προθυμία να κάνουν παραχωρήσεις στα θέματα που η άλλη πλευρά το χρειαζόταν - και αυτό είναι τελικά το απαραίτητο στοιχείο αν πρόκειται να υπάρξει μια επιτυχημένη τελική συμφωνία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήθελαν να δουν τους Ιρανούς να λαμβάνουν τα δέοντα μέτρα για να σταματήσει η επιδίωξη της ικανότητας παραγωγής πυρηνικών όπλων, εκλαμβάνοντάς τα ως διαβεβαίωση ότι το Ιράν είναι έτοιμο να παραιτηθεί από αυτήν την επιδίωξη, ως μέρος μιας συνολικής συμφωνίας. Ομοίως, το Ιράν χρειαζόταν κάποια ένδειξη ότι η Δύση (κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες) θα είναι έτοιμη να παράσχει στην Τεχεράνη ουσιαστική ανακούφιση από τις κυρώσεις σε αντάλλαγμα για τις σημαντικές παραχωρήσεις σχετικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Αυτό ακριβώς έκανε ετούτη η συμφωνία. Οι Ιρανοί συμφώνησαν να σταματήσουν την πυρηνική πρόοδό τους για έξι μήνες. Επιπλέον, συμφωνώντας για την μείωση των υφιστάμενων αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου καθαρότητας 19,75%, το Ιράν έδειξε την βούλησή του να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα και να υποχωρήσει από την ικανότητα ενός πυρηνικού ξεσπάσματος - το πιο κρίσιμο στοιχείο κάθε συνολικής συμφωνίας. Ομοίως, η Δύση έδειξε στο Ιράν ότι ήταν πρόθυμη να του δώσει κάποια μετρητά και να αναστείλει ορισμένες από τις κυρώσεις, κάτι που αποτελούσε τις ελάχιστες απαιτήσεις τού Ιράν για μια συνολική συμφωνία. Είναι αλήθεια ότι οι κυρώσεις που ανεστάλησαν, αλλά δεν ήρθησαν, αντιπροσωπεύουν τις λιγότερο σημαντικές από το σύνολο των κυρώσεων κατά του Ιράν. Αλλά τα σημάδια έχουν περισσότερη σημασία από την ουσία.
Τώρα, και οι δύο πλευρές μπορούν να πουν στο εσωτερικό τους ακροατήριο ότι η άλλη πλευρά επέδειξε προθυμία να κάνει τις επώδυνες παραχωρήσεις που θα απαιτηθούν για την τελική συμφωνία. Και αυτό θα πρέπει να δώσει στον καθένα κάποια εμπιστοσύνη ότι είναι δυνατόν να χτιστεί μια πιο ολοκληρωμένη συμφωνία, μια συμφωνία που θα τερμάτιζε τελικά την απειλή που τίθεται από το υπάρχον πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η ενδιάμεση συμφωνία σηματοδοτεί ένα πολύ σημαντικό, αν και κυρίως συμβολικό, βήμα προς μια συμφωνία που, όχι πολύ καιρό πριν, φαινόταν εντελώς αδιανόητη.
Ωστόσο, εξακολουθεί να χρειάζεται προσοχή. Υπάρχουν τεράστια εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Ειδικότερα, το αμερικανικό Κογκρέσο θα πρέπει να επιτρέψει την ουσιαστική ανακούφιση του Ιράν από τις κυρώσεις, όπως και οι σκληροπυρηνικοί τού Ιράν θα πρέπει να πεισθούν να μην «κολλήσουν» σε θέματα αρχής όταν θα πρόκειται για το «δικαίωμά» τους να εμπλουτίσουν ουράνιο και το αίτημά τους να αρθούν όλες οι κυρώσεις. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα πρέπει να συμφωνήσει να επιτρέψει στην οικονομία τού Ιράν να αναβιώσει και οι σκληροπυρηνικοί τής Τεχεράνης θα πρέπει να είναι ικανοποιημένοι με την αναβίωση της οικονομίας τους και κάποια πολύ περιορισμένη δραστηριότητα εμπλουτισμού.
Αυτή η ενδιάμεση συμφωνία καθιστά δυνατό το να φανταστεί κανείς μια τέτοια συμφωνία, αλλά δεν την κάνει σίγουρη. Φέρνει στο νου την κινεζική παροιμία ότι ένα ταξίδι χιλίων μιλίων αρχίζει με ένα μόνο βήμα. Κάναμε επιτέλους αυτό το πρώτο βήμα, και δεν πρέπει να αγνοούμε την σημασία του μετά από τόσες λανθασμένες εκκινήσεις. Αλλά έχουμε ακόμη πολλά χιλιόμετρα να διανύσουμε.
* Ο KENNETH M. POLLACK είναι βασικός συνεργάτης στο Brookings Institution και προσφάτως ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Unthinkable: Iran, the Bomb, and American Strategy.
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140290/kenneth-pollack/confidence...
