Σουφικά Τάγματα
Του Κώστα Πικραμένου
Η αραβική λέξη Ṭarīqah (طريقه) σημαίνει «τρόπος», «μονοπάτι» και στην παράδοση των Σούφι μουσουλμάνων σχετίζεται εννοιολογικά με τη Ḥaqīqah, ή την «Αλήθεια».
Τα Σουφικά Tάγματα (tariqah) είναι Ισλαμικές οργανώσεις οι οποίες ενσωματώνουν το μυστικισμό στη θρησκευτική πρακτική. Για τους οπαδούς του ορθόδοξου Σουνιτικού Ισλάμ, όπως οι Ουαχαμπίτες της Σαουδικής Αραβίας, τα Σουφικά τάγματα θεωρούνται φορείς ενός ετερόδοξου Ισλάμ.
Οι ιστορικές ρίζες των Σουφικών ταγμάτων χάνονται στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας. Κάθε Τάγμα έχει τον Murshid, ή «οδηγό», ο οποίος παίζει το ρόλο του πνευματικού ηγέτη της οργάνωσης. Κάθε ṭarīqah φέρει το όνομά του ιδρυτή του. Για παράδειγμα, το Τάγμα Qadiri, φέρει το όνομά του σεΐχη Abd al-Qadir Αl-Jilani.
Tα Σουφικά Τάγματα (ṭarīqah) είχαν ιδιαίτερα μεγάλη επιρροή στην εξάπλωση του Ισλάμ νοτίως της Σαχάρας από τον 9ο έως τον 14ο αιώνα κατά μήκος των εμπορικών δρόμων μεταξύ της Βόρειας και υποσαχάριας Αφρικής στα Βασίλεια της Γκάνα και του Μάλι. Ένα μεγάλο μέρος της Κεντρικής Ασίας και της νότιας Ρωσίας προσηλυτίστηκε στο Ισλάμ μέσα από το ιεραποστολικό έργο των Σουφικών Ταγμάτων όπως άλλωστε και η πλειονότητα του πληθυσμού της Ινδονησίας.
Παραδοσιακά Σουφικά Τάγματα είναι: Azeemia, Badawiyyah, Βektashi, Chishti, Halveti, Jerrahi, Kibruyeh, Murabitun , Mevlevi, Naqshbandi, Noori, Qadiri, Rifa'i, Safaviyeh, Sanusiyya, Sarwari Qadiri, Shadhili, Yesevi, Zahediyeh
Κεμαλισμός και Σουφικά Τάγματα
Η κεμαλική Τουρκική Δημοκρατία (1923) έθεσε τα Σουφικά Τάγματα εκτός νόμου και εκδιώξε τους Δερβίσιδες από τους τεκέδες. Το φιλελεύθερο Σύνταγμα (του 1961) κατοχύρωνε το αστικό δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, γεγονός που προσέφερε στα παράνομα μέχρι τότε Σουφικά τάγματα το νομικό πλαίσιο ανάπτυξης φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων όπως στέγαση, σίτιση και οικονομική βοήθεια σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που στερείτο κοινωνικής προστασίας. Μέλη Σουφικών Ταγμάτων υπήρξαν Τούρκοι Πρωθυπουργοί όπως ο Τουργκούτ Οζάλ, ο Νεσμεντιν Ερμπακάν και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το σύνολο σχεδόν των Υπουργών της Κυβέρνησης Ερντογάν είναι μελη Σουφικών Ταγμάτων εκ των οποίων αντλούν «έμπνευση» και «καθοδήγηση».
Το Τάγμα των Nakșibendi
Πρόκειται για το μεγαλύτερο (σε μέλη) Σουφικό Τάγμα της Τουρκίας. Το Τάγμα δημιουργήθηκε από τον Baha al Din al Nasqshabandi (11ος αιώνας). Εκτός των υποχρεώσεων που θέτει το Ισλάμ, το Τάγμα δίνει προτεραιότητα στην εσωτερική κάθαρση. Οι τρεις άξονες επί των οποίων στηρίζεται η φιλοσοφία των Nasqshabandi είναι: α) Υπακοή στον ηγέτη (σεΐχη), β) Πνευματική άσκηση (rabita), γ) Μνεία στο Θεό (Zirk). To Tάγμα υπήρξε ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μεγάλος πολέμιος των μεταρρυθμίσεων της εποχής του Tanzimat. Οι Nasqshabandi λαμβάνουν ενεργό ρόλο στο πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1919-1922) και στηρίζουν τον Μουσταφά Κεμάλ αλλά θα υποστούν τις συνέπειες της κοσμικοποίησης του κράτους και της κοινωνίας που επέβαλε ο Ατατούρκ μετά το 1923. Οι τεκέδες (χώροι μυστικισμού) σφραγίζονται και οι σεΐχηδες φυλακίζονται.
Το 1950 (με την άνοδο του Μεντερές στην εξουσία) οι Nasqshabandi απολαμβάνουν την ανοχή των κρατικών αρχών. Το Σύνταγμα του 1960 προσφέρει το νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη του Τάγματος μέσω της ίδρυσης Ιδρυμάτων (Vaqfi) και Συλλόγων (Dernegi) και σήμερα διαθέτει ιδιωτικά σχολεία (τα εκπαιδευτήρια Fazilet και ASFA στην Πόλη και το κολλέγιο Ferda στην Άγκυρα), οργανώσεις γυναικών και οικολογικές ομάδες. Το Τάγμα διοικεί εμπορικές εταιρίες (Server Holding και Fuzul Otomotiv), εκδοτικούς οίκους (Seha et Vefa), τρεις κλινικές στην Κων/πολη και πληθώρα ιδρυμάτων (βακούφια) όπως τα Dostluk Vakfi, Ilim, Kültür ve Sanat Vakfi et Hakyol Vakfi. Οι μηνιαίες εκδόσεις όπως το πολιτικό περιοδικό (Islâm), ένα επιστημονικό περιοδικό (Ilim ve Sanat) και μία φεμινιστική επιθεώρηση (Kadin ve Aile) κυκλοφορούν σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα. Το Τάγμα διαθέτει 3 τηλεοπτικούς σταθμούς Ak TV, Yavuz TV και Yildiz TV.
Το Τάγμα των Nasqshabandi αποτελείται από τέσσερις κυρίως κοινότητες:
Α) Κοινότητα του Iskender Pacha
B) Koινότητα του Erenkoy
Γ) Κοινότητα του Ismail Aga
Δ) Κοινότητα των Suleymanci
H κοινότητα του Iskender Pacha
Ο Μεχμέτ Ζαχιντ Κόκτου (1897- 1980) υπήρξε η πλέον χαρισματική φιγούρα της κοινότητας. Πρόκειται για τον πολιτικό μέντορα πλήθους πολιτικών ηγετών της σύγχρονης Τουρκικής ιστορίας όπως οι Κουρκούτ και Τουργκούτ Οζάλ, ο Νεσμετίν Ερμπακάν, ο Λουτφού Ντογάν αλλά και ο Ταγίπ Ερντογάν. Ο Κοκτού επιδιώκει την ανατροπή του κοσμικού κράτους αλλά επιδιώκει μία διαδικασία εξισλαμισμού από τα κάτω. Όπως ο ίδιος δηλώνει «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι πνευματικοί ηγέτες οι οποίοι θα είναι ικανοί να πείσουν τις μάζες για ένα τρόπο ζωής απλό απορρίπτοντας την καταναλωτική μανία». Μετά το θάνατο του Κοκτού, τα ινία της κοινότητας του Iskender Pacha θα αναλάβει ο γαμπρός του Esad Coshan o oποίος θα οδηγήσει τα μέλη της κοινότητας στο κόσμο της ελεύθερης αγοράς και των επιχειρήσεων. Σήμερα κατέχουν εφημερίδες, ραδιοφωνικούς σταθμούς, τηλεοπτικά κανάλια καθώς και ομίλους επιχειρήσεων όπως το Server Holding και το ίδρυμα Hak Yol.
Η Koινότητα του Erenkoy
Η κοινότητα του Εrenkoy εθεωρείτο στις αρχές του 2000 ως η πλέον ισχυρή σε επιρροή κοινότητα της Τουρκίας. Εντός αυτής βρίσκουμε πολλούς καθηγητές, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες. Σήμερα διοικείται από τον Οσμάν Τομπάς ο οποίος διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας.
Η Κοινότητα του Ismail Aga
Η Κοινότητα του Ismail Aga στεγάζεται στο ομώνυμο τζαμί της συνοικίας του Fatih στην Πόλη. Ηγέτης αυτής είναι ο Τζούμπελι Αχμέτ. Πρόκειται για την πλέον συντηρητική κοινότητα του τάγματος των Nakșibendi η οποία εκδηλώνει μία απέχθεια για τη τεχνολογική επανάσταση. Οι άνδρες της κοινότητας φέρουν γενειάδα και φορούν τουρμπάνια ενώ οι γυναίκες φέρουν μαύρα τσαντόρ.
Η κοινότητα των Suleymanci
Πρόκειται για την κοινότητα με το μεγαλύτερο αριθμό μελών (περίπου 4 εκατομμύρια). Ιστορικός ηγέτης της κοινότητας ήταν o Syleyman Hilmi Tunahan, Toύρκος της Βουλγαρίας. Ο Τουναχάν θεωρούσε τον Μουσταφά Κεμάλ ως «Μουσουλμάνο Αντίχριστο». Οι οπαδοί του Τουναχάν υπήρξαν παραδοσιακά αντικομουνιστές και εθνικιστές. Υποστήριξαν τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα (1950-1960). Μετά το θάνατο του Τουναχάν (1959) την ηγεσία της κοινότητας αναλαμβάνει ο Κεμάλ Κατσάρ (1917-2000) ο οποίος εκλέγεται βουλευτής του Κόμματος της Δικαιοσύνης του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ.
Κατάλογος Σουφικών Κοινοτήτων του Τάγματος Naksibendi στη σημερινή Τουρκία
Επωνυμία Γεωγραφική ζώνη δράσης
Κοινότητα Kadiri Muhammediye Κων/πολη, Καισάρια, Άγκυρα
Κοινότητα Halveti Şabaniye Kolu Κιουτάχεια
Κοινότητα Hizb-ut Tahrir Αγκυρα, Βαν, Κων/πολη
Κοινότητα Galibiler Αγκυρα, Αττάλεια
Κοινότητα Nurcu Kırkıncı Hoca Grubu Ερζουρουμ
Κοινότητα İcmalciler Τραπεζούντα
Κοινότητα Cerrahiler Κων/πολη, Προύσα
Κοινότητα Uşşakiler Κων/πολη, Αγκυρα, Μπολού
Κοινότητα Menzilciler Αγκυρα, Αφιον, Σαγκάριος, Κων/πολη
Κοινότητα Tillocular Σιιρτ, Άγκυρα, Κων/πολη, Ελατζικ
Κοινότητα Hazneviler Χατάι, Γκαζιαντεπ, Μπάτμαν, Μάρντιν
Κοινότητα Hakikatçılar Σαγκάριος, Προύσα, Ντούτσε
Κοινότητα NakşibendiYahyalı Καισάρια
Κοινότητα Işıkçılar Κων/πολη
Κοινότητα Σουλειμαντζι Κων/πολη
Κοινότητα Ισκεντέρ Πασά Κων/πολη, Άγκυρα
Κοινότητα Melamiler Σμύρνη, Μαγνησία, Αιδίνι
Κοινότητα Erenköy Κων/πολη, Ικόνιο, Άγκυρα
Kοινότητα Ισμαηλ Αγά Κων/πολη
Το Tάγμα των Nurcu
Iδρυτής του τάγματος ήταν ο Said Nursi (1876 - 1960) που γεννήθηκε στη Κουρδική επαρχεία του Bitlis. O ίδιος εντάχτηκε από πολύ μικρός στο Τάγμα των Naksibendi αλλά γρήγορα παίρνει αποστάσεις και ασκεί κριτική. Συγκεκριμένα δηλώνει ότι «η επιστήμη και η πρόοδος μπορούν να ερμηνευτούν υπό το φως του Κορανιού». Σε αντίθεση με τους άλλους σεΐχηδες των Naksibendi υποστηρίζει την επανάσταση των νεοΤουρκων (1908) αλλά συμμετέχει στην ισλαμική εξέγερση του 1909 στην Πόλη. Θα υποστηρίξει τον αγώνα της Ανεξαρτησίας που οργανώνει ο Μουσταφά Κεμάλ αλλά θα στραφεί εναντίον του κατά την περίοδο της εφαρμογής του προγράμματος εκσυγχρονισμού (1923-1938). Ο Νursi δε θα λάβει μέρος στην Κουρδική εξέγερση του 1925 αλλά το κεμαλικό κατεστημένο θα τον θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό στην Σπάρτη (Ιsparta).
Την περίοδο 1934-1950 θα καταδικαστεί πολλάκις αλλά η άνοδος στην εξουσία του Μεντερές θα μειώσει την πίεση των Αρχών εναντίων του. Ο Nursi θα πεθάνει το 1960 και ο τάφος του θα γίνει τόπος προσκυνήματος για χιλιάδες οπαδούς του. Οι στρατιωτικοί πραξικοπηματίες (1960) θα μεταφέρουν την τάφρο του σε κρυφό μέρος. Μετά το θάνατο του Said Nursi το τάγμα διασπάται σε κοινότητες που πολλές φορές συγκρούονται μεταξύ τους. Ένα τμήμα των Nurcu στρατολογείται στο Κόμμα του Ερμπακάν ενώ ένα άλλο στηρίζει το Κόμμα Δικαιοσύνης του Ντεμιρέλ. Ο Ηamid Algar, μέλος του Ινστιτούτου Ισλαμικών Ερευνών στην Πόλη, καταδικάζει απερίφραστα τον Κεμάλ Ατατούρκ λέγοντας ότι: «Ο Μουσταφά Κεμάλ ήταν ο ιθύνων νους των επιθέσεων ενάντια στους μουσουλμάνους και αυτός που προκάλεσε τις περισσότερες ζημιές. Στη θέση του Χαλιφάτου, ο Κεμάλ Ατατούρκ προβάλλει τον εθνικισμό και αντικαθιστά τη Σαρία με παράνομες εισαγωγές (νόμων και κωδικών) από την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου, η Τουρκία απομακρύνθηκε γρήγορα από το Ισλάμ».
Οι οπαδοί τoυ Νursu εντάσσονται στον μαχητικό αντικομμουνισμό. Πολλά μέλη του Τάγματος συμμετέχουν ενεργά στο Τουρκικό Σύλλογο για τη Μάχη έναντια στο Κομμουνισμό (ΤΚΜD). Ένας σύλλογος ο οποίος σχετίζονταν άμεσα με τη CIA κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα (1980) η πλέον δυναμική κοινότητα του τάγματος των Nurcu (κοινότητα Gulen) θα στηρίξει το νέο καθεστώς και ειδικότερα το Κόμμα Μητέρας Πατρίδας του Τουργκούτ Οζάλ λαμβάνοντας αποστάσεις από το Ισλαμικό Κόμμα Ευημερίας του Ερμπακάν.
H κοινότητα Γκιουλέν
Ο Γκιουλέν γεννήθηκε στο Ερζερούμ της Ανατολικής Τουρκίας το 1941. Ο πατέρας του ήταν ιμάμης και δίδαξε στο γιο του Φετουλάχ τα Περσικά και τα Αραβικά. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως ιμάμης στην Ανδριανούπολη και αργότερα στη Σμύρνη. Η καινοτομία του κηρύγματός του ήταν ο συνδυασμός της ισλαμικής πρακτικής με τις επιστήμες και την ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα. Το 1971 θα φυλακιστεί για μικρό χρονικό διάστημα από τους στρατιωτικούς. Αξιοποιεί την ισλαμο-εθνικιστική τάση που χαρακτηρίζει την Ψυχροπολεμική στρατηγική των Τουρκικών ελίτ και αποκτά αναγνωρισιμότητα την περίοδο 1980-2000.
Ενώ το Κόμμα Ευημερίας του Ερμπακάν κερδίζει την κοινή γνώμη, ο Γκιουλέν δεν δείχνει καμία συμπάθεια για τον συγκεκριμένο πολιτικό σχηματισμό. Συγκεκριμένα δηλώνει ότι και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ να έκανε κόμμα, δεν θα τον ακολουθούσα». Ο Γκιουλέν προτιμάει την κατασκευή ενός σχολείου από ότι ενός τζαμιού.Θεωρεί την δημοκρατικοποίηση της Τουρκίας ως μία διαδικασία χωρίς γυρισμό. Το 1997 στηρίζει δημόσια το πραξικόπημα ενάντια στο Κόμμα Ευημερίας του Ερμπακάν. Ο Γκιουλέν στοχεύει στην ανατροπή του κοσμικού καθεστώτος από τα κάτω και σε βάθος χρόνου. Θεωρεί ότι η εκπαίδευση μίας ανερχόμενης μεσαίες συντηρητικής τάξης αλλά και η τοποθέτηση οπαδών του σε καίρια κέντρα της κρατικής γραφειοκρατίας θα αλλάξει το καθεστώς «από τα μέσα».
Το 1999 ο Τουρκικό Τύπος δημοσιεύει αποσπάσματα από ομιλία του Γκιουλέν σε οπαδούς τους όπου υποστηρίζει ότι «Αν ενεργήσουμε πρόωρα ο ουρανός θα πέσει πάνω μας. Οι μουσουλμάνοι υποφέρουν αρκετά στο κόσμο και δεν χρειάζεται να προσθέσουμε νέες τραγωδίες. Η εμπειρία της Αλγερίας, η αιματηρή καταστολή στη Συρία το 1982, η κατάσταση στην Αίγυπτο. Θα πρέπει να περιμένετε τη κατάλληλη στιγμή όπου όλες οι προϋποθέσεις θα εκπληρούνται. Κατ’ αρχάς θα πρέπει να καταλάβετε όλα τα όργανα του Κράτους και να πάρετε την εξουσία με συνταγματικό και νόμιμο τρόπο... Εξέφρασα τα συναισθήματα μου και τις ιδέες μου βασιζόμενος στην εμπιστοσύνη σας και στο απόρρητο. Μόλις βγείτε από εδώ να έχετε την πρόνοια να ξεχάσετε ότι έχει ειπωθεί».
Ο Γκιουλέν αυτοεξορίζεται στις ΗΠΑ το 1999 με το πρόσχημα της ιατρικής περίθαλψης όντας διαβητικός. Το 2008 ο Άρειος Πάγος ακυρώνει προηγούμενες αποφάσεις καταδίκης του Γκιουλέν. Μέχρι σήμερα ο Φετουλάχ Γκιουλέν ζει με 100 περίπου οπαδούς σε μία αγροτική βίλα στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. Είναι επίτιμος πρόεδρος του Rumi Forum, μίας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης που στοχεύει να προωθήσει (στα υψηλά κλιμάκια του State Department και του Πενταγώνου) το δόγμα Γκιουλέν ως εναλλακτική πρόταση στο ριζοσπαστικό Ισλάμ.
Το δίκτυο Γκιουλέν
Ο Γκιουλέν οικοδόμησε μέσα σε μία 25ετία (1985 – 2010) ένα εντυπωσιακό δίκτυο που περιλαμβάνει εκδοτικούς οίκους, τηλεοπτικούς σταθμούς, ιδιωτικά σχολεία, πανεπιστήμια, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες και συλλόγους. Καθιέρωσε διαθρησκευτικές συναντήσεις κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού ως μία μορφή διαλόγου μεταξύ των θρησκειών. Στο πλαίσιο αυτό είχε συναντήσεις και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, τον Πάπα, τον Αρμένιο Πατριάρχη και τον αρχιραββίνο της Τουρκίας. Η εκλογική νίκη του ΑΚΡ το 2002 αποτελεί μεταξύ άλλων έργο του δικτύου Γκιουλέν. Σε διπλωματικά έγγραφα καταγράφεται η εκτίμηση ότι περίπου 60-80 βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος είναι μέλη της κοινότητας του ιμάμη. Υπολογίζεται ότι η κοινότητα του Γκιούλεν έχει ετήσιο προϋπολογισμό 25 δις δολλάρια.
Εκπαίδευση
Με την πάροδο του χρόνου, το κίνημα Γκιουλέν γιγαντώθηκε και επεκτάθηκε στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Σήμερα λειτουργούν πάνω από 200 ιδιωτικά σχολεία στην Κεντρική Ασία, στα Βαλκάνια και στην Τουρκία. Τα μαθήματα ακολουθούν το δημόσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ενώ μετά το σχολείο υπάρχουν εργαστήρια μαθημάτων Ισλαμικής θρησκείας. Οι δάσκαλοι των σχολείων είναι στην πλειονότητα τους Τούρκοι και μέλη της κοινότητας Γκιουλέν ενώ τα μαθήματα γίνονται στα Αγγλικά. Η εκμάθησης της Τουρκικής αποτελεί μάθημα επιλογής.
Το κίνημα Γκιουλέν διαθέτει σήμερα ένα ευρύ δίκτυο μορφωτικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, τα οποία ασκούν μεγάλη επιρροή. Στην ίδια την Τουρκία μέσα σε λιγότερο από 20 χρόνια έχει ιδρύσει το πανεπιστήμιο Fatih στην Κωνσταντινούπολη, 15 φοιτητικές εστίες, περισσότερα από 200 ιδιωτικά γυμνάσια και λύκεια, 20 ιατρικά κέντρα και 13 φιλανθρωπικά ιδρύματα, που δίνουν υποτροφίες και οργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η σημαντικότερη οργάνωση είναι το Ίδρυμα Δημοσιογράφων και Συγγραφέων, επίτιμο μέλος του οποίου είναι και ο υπουργός Επικρατείας Μεχμέτ Αϊντίν. Το εν λόγω ίδρυμα διοργανώνει κάθε χρόνο την τουρκική Ολυμπιάδα, όπου μαθητές απ' όλο τον κόσμο, που φοιτούν σε σχολεία του Γκιουλέν, διαγωνίζονται στην τουρκική ποίηση και στο τουρκικό τραγούδι. Το ίδρυμα διοργανώνει και διεθνή συνέδρια με σκοπό τον διαπολιτισμικό διάλογο.
Το κίνημα στρατολογεί αριστούχους φοιτητές, τους οποίους στέλνει με υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές στη Δύση. Οι φοιτητές αυτοί στη συνέχεια προωθούνται σε σημαντικές θέσεις και λειτουργούν ως πρεσβευτές του κινήματος. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Γκιουλέν διαθέτει σήμερα ισχυρά ερείσματα στο ανώτερο από μορφωτικής και εισοδηματικής άποψης τμήμα των Τούρκων της διασποράς. Οι απόφοιτοι στρατιωτικών και αστυνομικών ακαδημιών καταθέτουν τον πρώτο τους μισθό στη Κοινότητα Γκιουλέν ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την υποστήριξη των σπουδών τους από το δίκτυο (φοιτητικές εστίες, υποτροφίες κλπ).
Το κίνημα έχει αναπτύξει μία ευρείας κλίμακας στρατηγική διείσδυσης στον χώρο της Κεντρικής Ασίας και των Βαλκανίων κυρίως μέσω της εκπαίδευσης. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα δίνουν έμφαση στην καλλιέργεια της ισλαμοτουρκικής κουλτούρας και στη διαμόρφωση φιλοτουρκικών ελίτ. Στην Κεντρική Ασία ο Γκιουλέν έχει ιδρύσει σχεδόν εκατό σχολεία, στα οποία φοιτούν παιδιά των τοπικών ελίτ. Τα σχολεία αυτά ακολουθούν το πρόγραμμα της κάθε χώρας, αλλά διδάσκουν ως δεύτερη γλώσσα την τουρκική. Η Ρωσία δείχνει ιδιαίτερα ενοχλημένη για τη δράση των σχολείων Γκιουλέν στις μουσουλμανικές επαρχίες της και έλαβε απόφαση (2006) να κλείσουν όλα τα σχολεία Γκιουλέν. Παρόμοια μέτρα έχουν λάβει τα καθεστώτα του Αζερμπαϊτζάν, του Ιράν και του Ουζμπεκιστάν.
Oπως δήλωσε ο Νουρετίν Βερέν, πρώην σύμβουλος του Φετουλάχ Γκιουλέν : «Αυτά τα σχολεία είναι βιτρίνες. Τα παιδιά που έχουμε εκπαιδεύσει κατέχουν σήμερα πολύ υψηλές θέσεις στην κρατική γραφειοκρατία. Υπάρχουν νομάρχες, δικαστές, στρατιωτικοί, υπουργοί της κυβέρνησης. Μας συμβουλεύονται πριν πράξουν οτιδήποτε».
Εκδόσεις και ΜΜΕ
Το κίνημα Γκιουλέν διαθέτει και το δικό του δημοσιογραφικό συγκρότημα. Εκδίδει την εφημερίδα Zaman με 300.000 φύλλα κυκλοφορία ημερησίως. Η εφημερίδα έχει ειδικές εκδόσεις για το Αζερμπαϊτζάν, τη Βουλγαρία, τη Γερμανία, το Καζακστάν, την Αυστραλία, τη Ρουμανία, την Κιργιζία, το Τουρκμενιστάν, τη FYROM και τις ΗΠΑ. Στο ίδιο συγκρότημα ανήκει το κανάλι Samanyolu ΤV, το πρακτορείο ειδήσεων Cihan Haber Ajansi, το εβδομαδιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης Aksiyon και τρία περιοδικά θρησκευτικοκοινωνικής κατεύθυνσης. Στη κοινότητα ανήκουν επίσης οι Ραδιοφωνικοί σταθμοί Dunya και Βurc FM.
Η επιχειρηματική δραστηριότητα του Γκιουλέν δεν περιορίζεται στα ΜΜΕ. Εχει στην ιδιοκτησία του τον επιχειρηματικό όμιλο Isik Sigorta και την τράπεζα Βank Asya με 117 καταστήματα, που λειτουργεί με το ισλαμικό τραπεζικό πρότυπο. Το κίνημα επεκτάθηκε και στον τουριστικό τομέα με την κατασκευή του υπερπολυτελούς ξενοδοχείου Asya Kizilcahamam Resort στην Άγκυρα. Το ξενοδοχείο διαθέτει τζαμί και χωριστές πισίνες για άνδρες και γυναίκες. Φιλοξενεί συνδιασκέψεις του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).
(Το παρόν είναι απόσπασμα από το ένθετο αφιέρωμα «Μασονία και Σουφικά Τάγματα» του μηνιαίου περιοδικού HELLENIC NEXUS τ. Νοεμβρίου 2013)
