Το τέλος της βεβαιότητας
Του Αντώνη Καρπετόπουλου
(Πηγή : http://www.sport.gr)
Το να φύγεις από το σπίτι να πας στη δουλειά σου και να σου πουν ότι είσαι άνεργος γιατί η επιχείρηση κλείνει είναι από τα χειρότερα πράγματα που μπορεί να σου συμβούν.Υποθέτω πως είναι ακόμα περισσότερο απερίγραπτα αφόρητη η κατάσταση, αν στο κεφάλι σου έχεις σχηματίσει και τη βεβαιότητα ότι η επιχείρηση που δουλεύεις δεν θα κλείσει ποτέ κι ότι η θέση σου δεν απειλείται ακόμα κι αν χαλάει ο κόσμος. Είναι εύκολο να πεις ότι συμπαραστέκομαι στους ανθρώπους της ΕΡΤ – είναι, όμως, μάλλον απίθανο να νοιώσεις το σοκ που πάθανε, αν δεν είσαι δημόσιος υπάλληλος. Για όποιον δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα η διάλυση της επιχείρησης ή η απόλυση είναι κάτι σαν τις παιδικές ασθένειες: αδύνατον να μην σου συμβούν.
Προφανώς η απόλυση κάποιων χιλιάδων ανθρώπων που δεν περίμεναν να τους βρει το κακό, τους κάνει να μοιάζουν περισσότερο απεγνωσμένοι και η απόγνωση δημιουργεί πάντα μεγαλύτερη συμπάθεια. Το δράμα των υπαλλήλων της ΕΡΤ συγκίνησε πολύ κόσμο – το δράμα των υπαλλήλων του ALTER, του Ελεύθερου Τύπου, του Flash, του Φίλαθλου, του Nitro και εκατοντάδων άλλων που βρέθηκαν στην ίδια θέση πέρασε περίπου στα ψιλά, μολονότι είναι κάτι ανάλογο. Αλλά στην περίπτωση της ΕΡΤ δεν κλείνει ένα μέσο, πιθανότατα για να ξανανοίξει όπως π.χ η Ελευθεροτυπία: καταρρέουν κυρίως οι βεβαιότητες της χώρας. Κι αυτό είναι αλήθεια πως πολλοί άνθρωποι το φοβούνται. Το κλείσιμο της ΕΡΤ επικοινωνιακά είναι το μεγαλύτερο σημάδι αβεβαιότητας για ένα ολόκληρο κόσμο: κάτι σαν την κατάργηση των Χριστουγέννων ή του Πάσχα, στο όνομα της αύξησης της παραγωγικότητας!
Από την άλλη η ΕΡΤ υπήρξε ένα κορυφαίο παράδειγμα αποτυχίας αυτού που λέμε δημόσια διοίκηση. Με την εξαίρεση ελάχιστων τομέων της, ένας εκ των οποίων είναι και τα αθλητικά στα οποία ήταν πάντοτε καλή χάρη στην τεχνογνωσία και τις ικανότητες των ανθρώπων της, αλλά και τα χρήματα του «ανταποδοτικού τέλους» που της επέτρεπαν να πληρώνει κάτι της παραπάνω για εγχώριες ή διεθνείς διοργανώσεις, στους περισσότερους από τους υπόλοιπους τομείς δουλειά γίνονταν μόνο αν υπήρχε ανθρώπινο μεράκι και επαγγελματισμός και σχεδόν ποτέ βάση σχεδίου. Ελάχιστες διοικήσεις είχαν κάποιου τύπου όραμα για τη λειτουργία της και νομίζω ότι η μακράν καλύτερη περίοδός της ήταν το διάστημα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες: η ανάγκη της κάλυψης των Αγώνων επέβαλε μια συνολική προσοχή και μια αναβάθμιση και των μέσων της, αλλά και του ίδιου του προγράμματος.
Όχι τυχαία τότε βρέθηκαν στη διοίκησή της άνθρωποι που είχαν δουλέψει σε ιδιωτικά κανάλια και είχαν τουλάχιστον τη θέληση να την κάνουν ανταγωνιστική. Ανταγωνιστική είναι μια τηλεόραση για την οποία ο κόσμος ενδιαφέρεται, που έχει κύρος και που οι εκπομπές της απασχολούν και συζητιούνται ανεξάρτητα από την όποια τηλεθέασή τους, που καλό είναι πάντως να υπάρχει: όλα τα άλλα είναι κουραφέξαλα.
Για να δικαιολογηθεί η συχνά τεράστια αποτυχία εκπομπών που γίνονταν άνευ λόγου, διακινούνταν ένα φρικτό ψέμα: ότι τάχα μου ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για εκπομπές ποιότητας. Αν αυτό συνέβαινε είναι γιατί ως τέτοιες εκπομπές, εμφανίζονταν κατά καιρούς διάφορα ψευτοκουλτουριάρικα δημιουργήματα που τάχα μου απευθύνονταν σε ένα ειδικό, δύσκολο και υποχρεωτικά μικρό κοινό: κουταμάρες! Η αλήθεια είναι ότι στην ΕΡΤ χωρούσαν τα πάντα, απλά για να υπάρχει η ΕΡΤ. Και υπήρχε για χρόνια για να προσλαμβάνεται κόσμος και κοσμάκης, συνήθως χωρίς αντικείμενο δουλειάς, αλλά και για να έχει η εκάστοτε κυβέρνηση μια καλή ντουντούκα για να διαλαλεί το έργο της.
Από εκεί και έπειτα κάθε τι της προκοπής που προέκυπτε οφείλονταν κυρίως στη συγκυρία ή στον εγωισμό κάποιων ανθρώπων που έβλεπαν την παρουσία τους εκεί ως ευκαιρία καριέρας. Οι περισσότεροι είτε το έβαζαν στα πόδια, αδυνατώντας να προσαρμοστούν με τις συνθήκες, η πουλούσαν την ψυχή τους στο διάβολο που λέγεται αραλίκι και συνέχιζαν να εισπράττουν ένα μισθό που τελευταία ολοένα και μίκρυνε. Μια τέτοια δημόσια τηλεόραση, χωρίς δομή, κατεύθυνση, πλάνο, επιχειρησιακή και επιχειρηματική λογική, στόχευση και εν τέλει τηλεθεατές δεν ξέρω από ποιους θα λείψει.
Θα διαβάσετε πολλά για την κακοδιαχείριση και θα ακούσετε τις συνηθισμένες υπερβολές για μισθούς και ωράρια λειτουργίας: από όλα αυτά, για να καταλάβετε το είδος της διοικητικής αποτυχίας θέλω να θυμόσαστε μια λεπτομέρεια: σε αυτόν τον κατά βάση ενημερωτικό οργανισμό από τους 2900 περίπου υπαλλήλους, δημοσιογράφοι ήταν μόλις 650 και τεχνικοί περίπου 700. Ολοι οι υπόλοιποι ήταν διοικητικό προσωπικό: έβρισκες από οδηγούς και κομμώτριες μέχρι γεωπόνους και κηπουρούς!
Όμως όλα αυτά δεν δικαιολογούν το κλείσιμο της. Στην προκειμένη περίπτωση η αποτυχία του μοντέλου θα πρεπε να είναι περισσότερο λόγος δραστικής παρέμβασης, παρά αφορμή για λουκέτο. Η δημόσια τηλεόραση είναι απαραίτητη, αλλά για να την φτιάξεις πρέπει να ξέρεις τι θες: αν δεν ξέρεις τι θες είναι αδύνατο να τη φτιάξεις, κι αν ξέρεις, τότε δεν είναι κατανοητό γιατί την έκλεισες! Αν η απάντηση είναι γιατί ήταν αδύνατο να συνεννοηθείς με τους συνδικαλιστές της, ή με το προσωπικό της, τότε αυτή είναι μια λάθος απάντηση.
Την τηλεόραση δεν την κάνουν ούτε οι συνδικαλιστές, ούτε το προσωπικό: την κάνουν όσοι τη διοικούν, όσοι σχεδιάζουν και υλοποιούν το πρόγραμμά της, όσοι χειρίζονται τα χρήματα της, που δεν ήταν και λίγα. Η ΕΡΤ υπήρξε για να βολεύει κόσμο και να επιτρέπει στους εκάστοτε κυβερνώντες να κάνουν τα ρουσφέτια τους: να συμφωνήσω. Όμως ποιος απαγορεύει στους κυβερνώντες ρουσφετολογικά να χρησιμοποιήσουν και τον όποιο νέο φορέα; Και από πού προκύπτει ότι κι αυτός δεν θα είναι φορτωμένος με άχρηστες παραγωγές σε χρόνο ρεκόρ; Το κλείσιμο είναι μια στιγμή αδυναμίας: προκαλεί κοινωνική ένταση και δεν επιτρέπει σε κανένα να ελπίζει ότι στη θέση του στοιχειωμένου οργανισμού θα προκύψει κάτι γεμάτο φρεσκάδα.
Το μόνο χρήσιμο σε μια ιστορία οδύνης είναι ότι έστω κι άθελά της η Κυβέρνηση βάζει στη βάση του πολιτικού παιγνιδιού μια σειρά από βασικούς προβληματισμούς που ελπίζω ότι θα είναι και η ατζέντα της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης που κατά πάσα πιθανότητα θα ρθει σύντομα. Στις περασμένες εκλογές ψηφίσαμε για να τιμωρήσουμε τους κακούς πολιτικούς, για να επαναδιαπραγματευτούμε, για το ΔΝΤ, το μνημόνιο, τη Μέρκελ, την ανάπτυξη και άλλα τέτοια. Το σημερινό πολιτικό σκηνικό είναι αποτέλεσμα συναισθηματισμού, δηλαδή λαϊκισμού και υποσχέσεων, που δεν κοστίζουν και τίποτα.
Ενώ υπήρχε μπροστά μας η ατζέντα της οικονομίας, δηλαδή η τήρηση ή η απόρριψη ενός δεδομένου οικονομικού προγράμματος που επέβαλε στη χώρα η δανειακή της σύμβαση, εμείς συνθηματολογούσαμε παίζοντας κρυφτούλι από την πραγματικότητα: μετά ήρθε η Κύπρος για να κάνει κατανοητό ότι τα «όχι» κοστίζουν τόσο ώστε κανένας δεν τα αντέχει και η ΕΡΤ, ώστε να γίνει σαφές ότι όταν μιλάμε για απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, αυτό σημαίνει οδύνη και πόνος, ανάλογος μ αυτόν του ιδιωτικού τομέα που τελεί υπό κατάρρευση.
Είναι δεδομένο ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ θα πολώσει και θα διχάσει. Η δική μου ελπίδα είναι να δημιουργήσει μια σπίθα σοβαρού προβληματισμού για το τι Ελλάδα θέλουμε: αν θέλουμε μια στην οποία το Κράτος διορίζει, παρεμβαίνει και δημιουργεί τερατουργήματα, τότε ας ελπίσουμε ότι η νέα ΕΡΤ θα έχει 15 χιλιάδες υπαλλήλους και εκτός από κηπουρούς θα έχει και μελισσοκόμους, αρτοποιούς, ταξιτζήδες και ό,τι άλλο τους οποίους θα πληρώνει ο κόσμος καταβάλλοντας ειδικά τέλη, χαράτσια και φόρους. Αν από την άλλη θέλουμε μια Ελλάδα με λιγότερο Κράτος και μικρότερο δημόσιο τομέα, τότε ας έχουμε υπόψην μας ότι αυτό σημαίνει απολύσεις, οδύνη και εντάσεις αφού κανείς δεν παραιτείται από τα κεκτημένα. Εύκολο δεν είναι τίποτα, τουλάχιστον ας είναι, επιτέλους, ως πρόταση σαφές…
