Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κέρδισαν τη μάχη για το σύνταγμα και ελπίζουν σε νίκη στις εκλογές
Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
«Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες του τελευταίου διαστήματος, θεωρώ πως αυτά που ζήσαμε ήταν οι ωδίνες του τοκετού. Βλέπω την αυγή μιας νέας Αιγύπτου, που υψώνεται και ακτινοβολεί».
Με αυτούς τους λυρικούς τόνους ο πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι υποδέχτηκε, την περασμένη Τετάρτη, τα επίσημα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της 15ης και της 22ας Δεκεμβρίου για το νέο σύνταγμα. Η ανακούφιση του ισλαμιστή πολιτικού ήταν δικαιολογημένη. Παρότι το αμφιλεγόμενο σχέδιο συντάγματος είχε φέρει τη χώρα του στα πρόθυρα της εμφύλιας σύρραξης, τελικά εγκρίθηκε από το 64% των ψηφοφόρων.
Είναι αλήθεια ότι η νίκη των ισλαμιστών μετριάσθηκε από τη χαμηλή προσέλευση στις κάλπες -μόλις 33% του εκλογικού σώματος- και από τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης για «σκανδαλώδεις παραβιάσεις, που ισοδυναμούν με νοθεία». Ακόμη κι αν υπήρξαν, ωστόσο, παρατυπίες, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι έκριναν το αποτέλεσμα. Οι κάλπες απλώς επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά την πολιτική και οργανωτική υπεροχή των Αδελφών Μουσουλμάνων και των σκληροπυρηνικών συμμάχων τους, των «σαλαφιστών». Το ισλαμικό μπλοκ έχει ήδη κερδίσει και τις τέσσερις πανεθνικές ψηφοφορίες, ύστερα από την ανατροπή του καθεστώτος Μουμπάρακ, τον Ιανουάριο του 2011: Δύο συνταγματικά δημοψηφίσματα, βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Κι αυτό, οπωσδήποτε λέει πολλά.
Αλλωστε, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο ήρθε πρόσφατα σε οξύτατη σύγκρουση με τον Μόρσι, αναγνώρισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και τη νέα πολιτική τάξη πραγμάτων που δημιουργήθηκε. Επιπλέον, αποδέχθηκε την αναδιοργάνωση του ίδιου του θεσμού, την οποία προέβλεπε το νέο σύνταγμα. Αποτέλεσμα της αναδιοργάνωσης ήταν να απομακρυνθούν από τις τάξεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου οπαδοί του παλιού καθεστώτος, που είχαν διοριστεί από τον δικτάτορα Μουμπάρακ. Υπενθυμίζεται ότι οι ανώτατοι δικαστές διέλυσαν την πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη Βουλή και εκπροσωπούσαν το τελευταίο ανυπότακτο οχυρό του παλιού καθεστώτος, μετά την εκπαραθύρωση της παλιάς στρατιωτικής ηγεσίας από τον Μόρσι, τον περασμένο Αύγουστο.
Εχοντας αναβαπτίσει τη λαϊκή του νομιμοποίηση στις κάλπες, ο Μόρσι βάλθηκε να σταθεροποιήσει την πολιτική του κυριαρχία. Παραιτήθηκε από τις έκτακτες, προεδρικές υπερεξουσίες που είχε χαρίσει στον εαυτό του με το επίμαχο προεδρικό διάταγμα της 22ας Νοεμβρίου και μεταβίβασε προσωρινά τη νομοθετική εξουσία στην εκλεγμένη «Σούρα» (Γερουσία), μέχρις ότου αναδειχθεί νέα Βουλή από γενικές εκλογές, μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2013. Εάν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι επικρατήσουν και σ' αυτή, την πέμπτη εκλογική μάχη από την ανατροπή του Μουμπάρακ, θα ελέγχουν τόσο τη δικαστική, όσο και την εκτελεστική εξουσία, θωρακίζοντας την πολιτική τους ηγεμονία στην περιπετειώδη αιγυπτιακή μεταπολίτευση.
Θα ήταν ωστόσο λάθος να μεταφράσει κανείς τις πρόσφατες εξελίξεις ως απόδειξη παντοδυναμίας των ισλαμιστών. Πρώτα απ' όλα γιατί, με την εκρηκτική πόλωση και το αίμα που χύθηκε στη μάχη για το νέο σύνταγμα, ο Μόρσι κατέληξε να εμπνέει όχι απλώς πολιτική αντιπαλότητα, αλλά πραγματική οργή, στο ένα τρίτο της κοινωνίας - Χριστιανούς, φιλελεύθερους, αριστερούς, ακόμη και μετριοπαθείς μουσουλμάνους. Επειτα, γιατί κατάφερε να ενώσει, στο πλαίσιο του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας, τη μέχρι πρότινος πολυδιασπασμένη αντιπολίτευση. Αν οι πολιτικοί ηγέτες της διατηρήσουν την ενότητά τους στο ερχόμενο δίμηνο -πράγμα όχι αυτονόητο- θα μπορούσαν να διεκδικήσουν με αξιώσεις τη νίκη στις βουλευτικές εκλογές.
Τέλος, γιατί ο Μόρσι δεν έχει κανένα λόγο να επιθυμεί την εξαφάνιση της κοσμικής αντιπολίτευσης. Κάτι τέτοιο θα ενίσχυε την πίεση των σκληροπυρηνικών «σαλαφιστών» πάνω στους Αδελφούς Μουσουλμάνους για μετατροπή της Αιγύπτου σε ισλαμικό εμιράτο - κάτι που οπωσδήποτε ξεπερνά κατά πολύ τις προθέσεις του. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να δει κανείς το άνοιγμα του Μόρσι προς την αντιπολίτευση μετά την έγκριση του συντάγματος: Αναγνώρισε ότι φέρει μερίδιο ευθύνης για την πρόσφατη πόλωση, κάλεσε την αντιπολίτευση σε εθνικό διάλογο και εμφανίστηκε έτοιμος για υποχωρήσεις, ακόμη και τροποποιήσεις του νέου συντάγματος επί το συναινετικότερο. Η συνταγή είναι παλιά όσο και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία: Κερδίζεις τις εκλογές από τα «άκρα», αλλά κυβερνάς από το «κέντρο». Το αν μπορεί αυτή η δυτική συνταγή να αποδώσει καρπούς στη μεγαλύτερη αραβική χώρα, μένει να αποδειχθεί.
Το καυτό μέτωπο της οικονομίας
Παρότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν περάσει πολλούς δύσκολους «κάβους» μέχρι τώρα, τα πιο δύσκολα βρίσκονται μπροστά τους, στο εξαιρετικά δύσκολο μέτωπο της οικονομίας. Την περασμένη εβδομάδα, ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιοπιστία της Αιγύπτου. Η αιγυπτιακή λίρα βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας οκταετίας, καθώς ανήσυχοι καταθέτες έσπευδαν να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους ή να αγοράσουν δολάρια. Προσπαθώντας να καθησυχάσει τη μεσαία τάξη, ο Μόρσι εξήγγειλε μεγάλα αναπτυξιακά σχέδια και σειρά κινήτρων για την προσέλκυση ξένων επενδυτικών κεφαλαίων. Η κυβέρνησή του ελπίζει ότι, από τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί η αιγυπτιακή μεταπολίτευση, θα τερματισθεί η αβεβαιότητα των δύο τελευταίων χρόνων, που στοίχισε πολύ ακριβά στον τουρισμό και την εν γένει οικονομική δραστηριότητα.
Πάντως, ο δρόμος της οικονομικής ανάταξης παραμένει δύσβατος, με πολλές παγίδες. Ηδη, η αιγυπτιακή κυβέρνηση διαπραγματεύεται με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δάνειο 4,8 δισ. δολαρίων, το οποίο κρίνεται αναγκαίο καθώς τα συναλλαγματικά της αποθέματα εξαντλούνται ταχύτατα. Ωστόσο, το ΔΝΤ θέτει ως προϋπόθεση για τη χορήγηση του δανείου επώδυνα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης - αυξήσεις φόρων και κατάργηση επιδοτήσεων, που απειλούν να εκτοξεύσουν στα ύψη τις τιμές βασικών αγαθών, όπως τα τρόφιμα και τα καύσιμα. Παρόμοιες αυξήσεις τιμών έπαιξαν ρόλο πυροκροτητή των λαϊκών εξεγέρσεων που ανέτρεψαν τα καθεστώτα της Τυνησίας και της Αιγύπτου, προ διετίας.
