Το τελικό χτύπημα για την δημοκρατία της Βενεζουέλας
Τι μπορεί να κάνει η Λατινική Αμερική γι’ αυτό
Christopher Sabatini
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Εδώ και μήνες, οι περισσότεροι Βενεζουελάνοι (για να μην αναφέρουμε στους γείτονες της χώρας και την διεθνή κοινότητα) είχαν την ελπίδα ότι θα υπάρξει δημοψήφισμα σχετικά με την εντολή του προέδρου Νικολάς Μαδούρο φέτος. Φαινόταν πιθανό ότι η κυβέρνηση της Βενεζουέλας [2] θα συμμορφωθεί με το αίτημα της αντιπολίτευσης για δημοψήφισμα [3], το οποίο θα έθετε τον Maduro σε μια λαϊκή ψήφο εμπιστοσύνης και ίσως να οδηγούσε σε μια αλλαγή στην κυβέρνηση.
Αλλά στις 20 Οκτωβρίου, το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο της Βενεζουέλας (CNE) ανέστειλε επ’ αόριστον την διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα, αποκλείοντας την τελευταία συνταγματική επιλογή για την επίλυση της πολιτικής κρίσης που έχει συνταράξει αυτό το πετρο-κράτος.
Οι ξένοι παρατηρητές έχουν από καιρό συζητήσει για το πώς να χαρακτηρίσουν καλύτερα το πολιτικό σύστημα της Βενεζουέλας: Έχει περιγραφεί ως μια συμμετοχική δημοκρατία, μια ανελεύθερη δημοκρατία [4], και ένα ανταγωνιστικό αυταρχικό [5] κράτος. Σήμερα, καμία από αυτές τις ταμπέλες δεν ισχύει. Με το να παραβιάζει επανειλημμένα το σύνταγμα και να στερεί από τους πολίτες το δικαίωμα να εκφραστούν εκλογικά, η κυβέρνηση Maduro έχει δείξει ότι έχει γίνει μια πλήρης δικτατορία [6]. Ο βαθιά αντιδημοφιλής πρόεδρος κυβερνά με διατάγματα, η κυριαρχούμενη από την αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευση έχει αποκλειστεί από την διαδικασία λήψης αποφάσεων, το δικαστικό σύστημα [7] είναι υπό τον έλεγχο του προέδρου, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της αντιπολίτευσης έχουν παρενοχληθεί και κλείνουν [8 ], και -όπως έδειξε η πρόσφατη δήλωση σχετικά με το δημοψήφισμα- ακόμη και το εκλογικό συμβούλιο είναι στο τσεπάκι [9] της κυβέρνησης.
Η κατάσταση αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας που ξεκίνησε το 1999, όταν ο πρώην πρόεδρος Ούγκο Τσάβες ανέλαβε τα καθήκοντά του. Κατά την διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, ο Τσάβες, ο Maduro (που ο Τσάβες ονόμασε ως διάδοχό του πριν από το θάνατό του το 2013), και το κόμμα τους, το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (United Socialist Party of Venezuela, PSUV) [10], επεξέτειναν συστηματικά τον έλεγχό τους επί του κράτους της Βενεζουέλας, συνθλίβοντας τους ελέγχους και τις ισορροπίες που κατοχυρώνονται στο σύνταγμα το οποίο το δικό τους κίνημα εισήγαγε έναν χρόνο μετά την ανάληψη της εξουσίας.
Ορισμένα μέλη της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας έχουν επικρίνει την αναστολή της διαδικασίας του δημοψηφίσματος από την κυβέρνηση ως πραξικόπημα. Η αντιπολίτευση έχει δίκιο να το κάνει αυτό: Μόνο η επιφάνεια των πρόσφατων γεγονότων δεν συμφωνεί με αυτό τον χαρακτηρισμό. Το ένα τρίτο [11] του υπουργικού συμβουλίου του Maduro είναι σε ενεργό υπηρεσία ή συνταξιούχοι στρατιωτικοί, και 12 από τους 23 κυβερνήτες της Βενεζουέλας, όλοι τους φιλοκυβερνητικοί, είναι πρώην στρατιωτικοί. Στα τέλη Ιουλίου, ο Maduro προώθησε τον στρατηγό Vladimir Padrino López, τον υπουργό Άμυνας της Βενεζουέλας, σε μια νεοσυσταθείσα θέση για την επίβλεψη της παραγωγής και της διανομής των τροφίμων της Βενεζουέλας, παρέχοντάς του έναν κρίσιμο ρόλο στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της έλλειψης τροφίμων. Το τι πιστεύουν ο Padrino και ο υπόλοιπος στρατός είναι σαφές: Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο Padrino εξέδωσε μια δήλωση [12] καταγγέλλοντας τις εκκλήσεις της αντιπολίτευσης για ειρηνικές διαμαρτυρίες ως μια προσπάθεια να δημιουργήσει «χάος και αναρχία» και να ανατρέψει τον Maduro και επανέλαβε την «άνευ όρων πίστη και αταλάντευτη δέσμευση» στον καταπολεμούμενο πρόεδρο. Αυτό ήταν ένα πραξικόπημα με ένα πολιτικό προπέτασμα -αλλά πολύ λεπτό. Είναι καιρός οι γείτονες της Βενεζουέλας να παρέμβουν για την επίλυση της κρίσης.
ΣΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
Η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας αντιμετωπίζει δύο εμπόδια στην προσπάθεια να ανατρέψει τον Maduro με συνταγματικά μέσα. Το πρώτο είναι η χρονική στιγμή του δημοψηφίσματος. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βενεζουέλας, αν ένα δημοψήφισμα γίνει μετά το πρώτο μισό της εξαετούς θητείας ενός προέδρου, το 20% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων υποστηρίξει την ανάκληση, και στην συνέχεια η πλειοψηφία των Βενεζουελάνων ψηφίσει κατά του νυν προέδρου, η κυβέρνηση καλείται να διεξαγάγει εκλογές για έναν νέο ηγέτη. Δεδομένου του επιπέδου της κοινωνικής και οικονομικής πίεσης στην Βενεζουέλα και των χλωμών ποσοστών έγκρισης του Maduro, τα οποία έχουν πέσει στο περίπου 20%, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα χάσει ένα τέτοιο δημοψήφισμα και ότι η αντιπολίτευση θα κερδίσει τις εκλογές για να τον αντικαταστήσει. Από την άλλη πλευρά, αν ένας πρόεδρος χάσει ένα τέτοιο δημοψήφισμα κατά τα τελευταία δύο χρόνια της θητείας του, ο αντιπρόεδρος παίρνει την θέση του για το υπόλοιπο της θητείας. Για τον Maduro, η κρίσιμη ημερομηνία είναι η 10η Ιανουαρίου 2017: Αν υπάρξει μια ψήφος μη εμπιστοσύνης μετά από αυτήν, ο αντιπρόεδρος Aristobulo Isturiz θα αναλάβει την προεδρία.
Το δεύτερο εμπόδιο ήταν το CNE. Παρά το γεγονός ότι η επίδοση του Συμβουλίου στις προηγούμενες εκλογές -συμπεριλαμβανομένων εκείνων του 2013 που εξέλεξαν τον Maduro- αφήνει ελάχιστες αμφιβολίες σχετικά με τους δεσμούς αυτού του εκλογικού οργάνου με το PSUV, μέχρι αυτόν τον μήνα υπήρχε ακόμα ελπίδα ότι θα συμμορφωθεί με τους όρους του συντάγματος. Αντ’ αυτού, συμμορφώθηκε με τους πολιτικούς υπολογισμούς της κυβέρνησης και υποστήριξε ότι η αντιπολίτευση είχε διαπράξει απάτη στην προσπάθειά της να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες υπογραφές για να ξεκινήσει ένα δημοψήφισμα.
Η τακτική της κυβέρνησης είναι να καθυστερήσει ένα δημοψήφισμα όσο το δυνατόν περισσότερο με την ελπίδα ότι μπορεί να αντέξει μέχρι η τιμή του πετρελαίου, η οποία αντιπροσωπεύει το 95% των εξαγωγών της Βενεζουέλας, σκαρφαλώσει υψηλότερα. Οι αξιωματούχοι στοιχηματίζουν ότι θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια που θα προκύψουν από τις υψηλότερες τιμές για να εξαγοράσουν την λαϊκή υποστήριξη, περίπου όπως έκαναν λίγο μετά την εκλογή του Τσάβες, όταν οι τιμές του πετρελαίου ήταν στα ύψη. Αυτό το σχέδιο αντανακλά λιγότερο την μη ρεαλιστική αισιοδοξία των απελπισμένων υπολογισμών των αξιωματούχων του PSUV ώστε να διατηρήσουν την εξουσία για όσο το δυνατόν περισσότερο. Αντιμετωπίζοντας αξιόπιστες καταγγελίες περί δεσμών με το εμπόριο ναρκωτικών, την παράνομη εξόρυξη και την μαζική διαφθορά (μια συντηρητική εκτίμηση υποστηρίζει ότι οι καταχρήσεις έχουν κοστίσει στην χώρα περίπου 70 δισεκατομμύρια δολάρια [13]), πολλοί ηγέτες του PSUV φοβούνται τι θα αντιμετωπίσουν αν χρειαστεί να εγκαταλείψουν την εξουσία και χάσουν την ασυλία τους. Το μόνο που τους χρειάζεται είναι να κοιτάξουν στις δίκες πρώην αξιωματούχων στην Αργεντινή και την Βραζιλία -πολλοί από τους οποίους έχουν κατηγορηθεί με πολύ ελαφρύτερα εγκλήματα- για να δουν τι θα μπορούσε να τους περιμένει εάν η αντιπολίτευση έρθει στην εξουσία.
Με δεδομένη την κατάσταση της οικονομίας της Βενεζουέλας, η ελπίδα ότι η χώρα θα βελτιωθεί κατά κάποιον τρόπο είναι παρατραβηγμένη. Φέτος, ο πληθωρισμός αναμένεται να φθάσει τουλάχιστον στο 700%, και η οικονομία θα συρρικνωθεί κατά περίπου 10%˙ το 2017, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι το τέταρτο συνεχόμενο έτος συρρίκνωσης. Περίπου το 20% των εργαζομένων της Βενεζουέλας είναι άνεργοι˙ οι ελλείψεις τροφίμων έχουν σπείρει ευρύ υποσιτισμό˙ και οι ιατρικές ελλείψεις σε υπερφορτωμένα, υποεξοπλισμένα νοσοκομεία έχουν αφήσει ασθενείς και νεογέννητα χωρίς περίθαλψη [14].
Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η χώρα αντιμετωπίζει μια επικείμενη αθέτηση του χρέους της. Σύμφωνα με το Forbes [15], στο τέλος Σεπτεμβρίου, η Κεντρική Τράπεζα είχε μόνο 12 δισ. δολάρια στα αποθεματικά της, εκ των οποίων τα 7,7 δισεκατομμύρια ήταν σε χρυσό. Αυτόν τον μήνα, η κρατική εταιρεία πετρελαίου, PDVSA [16], προσπάθησε να αναχρηματοδοτήσει το ανεξόφλητο χρέος της μέσω ανταλλαγής ομολόγων 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 40% του χρέους της. Αλλά οι επενδυτές συμφώνησαν ότι αξίζει μόλις 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια, αφήνοντας την κυβέρνηση και το PDVSA να αγωνίζονται να εξοφλήσουν περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια χρέους του 2016 και του 2017 -με σχεδόν τα 4 δισ. δολάρια να αναμένεται να καταστούν ληξιπρόθεσμα πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους. Όσον αφορά τις τιμές του πετρελαίου [17], παρά το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί φέτος, οι προσπάθειες του Maduro να πείσει τους άλλους εξαγωγείς να τις ενισχύσουν περαιτέρω με περικοπές στην παραγωγή, δεν έχουν ακόμη μεγάλη επιτυχία. Ακόμη και η Κίνα, η οποία έχει δανείσει στην Βενεζουέλα περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια [18] και την οποία οι «τσαβιστές» [19] άλλοτε έβλεπαν ως «σύντροφο στα όπλα», αρνήθηκε να διασώσει την κυβέρνηση, αφήνοντάς την να βολοδέρνει στους ανέμους των άστοχων και ανήθικων πολιτικών της.
ΟΛΟ ΛΟΓΙΑ
Η παύση της διαδικασίας δημοψηφίσματος από το CNE προκάλεσε την άμεση διαμαρτυρία της αντιπολίτευσης. Για άλλη μια φορά, η κυβέρνηση είχε τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια των αντιπάλων της, ακόμα και αφότου η διεθνής κοινότητα, οι πρώην πρόεδροι της Κολομβίας και της Ισπανίας, και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), είχαν εκφράσει την υποστήριξή τους για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σε απάντηση, στις 25 Οκτωβρίου, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης στην Εθνοσυνέλευση [20] ψήφισε να ξεκινήσει η διαδικασία μομφής εναντίον του Maduro. Οι προσπάθειές τους, όμως, ήταν μόνο συμβολικές: Το σύνταγμα ορίζει το Ανώτατο Δικαστήριο να δικάσει την εκτελεστική εξουσία για υποτιθέμενα παραπτώματα, και το δικαστήριο υποστηρίζει σταθερά τον Maduro.
Την επόμενη μέρα, οι διαδηλωτές ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της αντιπολίτευσης να καταλάβουν μια από τις λίγες θέσεις που παρέμειναν ανοιχτές στην λαϊκή πολιτική: Τους δρόμους. Διαδηλωτές γέμισαν τις πόλεις σε όλη την χώρα για να απαιτήσουν την αποπομπή του Maduro. «Δημοκρατία ναι˙ Δικτατορία όχι», φώναζαν. Σύμφωνα με τοπικές αναφορές [21] τουλάχιστον 20 άνθρωποι τραυματίστηκαν και πάνω από 200 συνελήφθησαν [21]˙ ένας αστυνομικός σκοτώθηκε. Οι διαδηλώσεις ήταν η προτιμώμενη τακτική για την αντιπολίτευση από τα πρώτα χρόνια της προεδρίας του Τσάβες. Ωστόσο, οι πρόσφατες διαδηλώσεις ήταν διαφορετικές. Επειδή περίπου το 80% των Βενεζουελάνων [22] αποδοκιμάζουν τον Maduro, η αντιπολίτευση τώρα εκτείνεται πολύ πέρα από τους ηγέτες που η κυβέρνηση έχει απορρίψει ως ολιγάρχες και προστάτες του παλαιού καθεστώτος της Βενεζουέλας.
Στρατιώτες και καταναλωτές διαπληκτίζονται σε μια κρατική αγορά στο Καράκας, τον Ιανουάριο του 2015. CARLOS GARCIA RAWLINS / REUTERS
Ακόμη και καθώς η αντιπολίτευση καλούσε τους Βενεζουελάνους στους δρόμους, ασχολείτο με τα δικά εσωτερικά της προβλήματα. Λίγες ημέρες μετά την απόφαση του εκλογικού συμβουλίου, το Βατικανό, μαζί με τον Maduro και τον Jesús Torrealba, έναν ηγέτη της αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει γύρο συνομιλιών διαμεσολάβησης στις 30 Οκτωβρίου. Όμως, φάνηκε ότι ο Torrealba είχε συμφωνήσει στις συνομιλίες χωρίς διαβούλευση με τα άλλα μέλη της αντιπολίτευσης: Πολλοί από αυτούς κατήγγειλαν την προσπάθεια διαμεσολάβησης και την πρωτοβουλία του Torrealba να τους εκπροσωπήσει. Ακόμα και ο Leopoldo López, μια προσωπικότητα της αντιπολίτευσης που φυλακίστηκε το 2014 επειδή διοργάνωσε ειρηνικές διαδηλώσεις, έγραψε από την φυλακή στο Tweeter την αντίθεσή του στις συνομιλίες. Αυτές οι ανταγωνιστικές θέσεις απείλησαν να διαιρέσουν την αντιπολίτευση σε μια κρίσιμη στιγμή και να αποτελέσουν μια καταστροφή της δημόσιας εικόνας της. Από την μια πλευρά, η Εθνική Συνέλευση και οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν για το αντιδημοκρατικό πραξικόπημα της κυβέρνησης και απαιτούσαν να απομακρυνθεί ο πρόεδρος˙ από την άλλη, ένα μέλος της ίδιας της αντιπολίτευσης είχε συμφωνήσει για συνομιλίες με τον πρόεδρο.
Όταν τα κόμματα συναντήθηκαν για πρώτη φορά για συνομιλίες στις 30 Οκτωβρίου, δύο από τους κύριους ηγέτες της αντιπολίτευσης –ο Torrealba, ο επικεφαλής του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, και ο Henri Falcón [23], ένας κυβερνήτης της αντιπολίτευσης- κάθισαν με την κυβέρνηση και τους μεσολαβητές. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης που προσήλθαν ήταν δύσπιστοι όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, καθιστώντας σαφές ότι αυτές θεωρούνταν «διερευνητικές». Ούτε η συμμετοχή τους αντιπροσώπευε μια συναίνεση στους κόλπους της αντιπολίτευσης: Άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης σχεδίαζαν μια ακόμη διαδήλωση για αργότερα εντός της εβδομάδας.
Υπάρχει καλός λόγος για σκεπτικισμό σχετικά με τις συνομιλίες. Σε κάθε στάδιο της πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης της Βενεζουέλας, η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου του ΟΑΚ, της Ισπανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και γειτονικών χωρών όπως η Βραζιλία, έχουν διακηρύξει την διαμεσολάβηση ως έναν τρόπο για την επίλυση πόλωσης της χώρας. Ωστόσο, τίποτα δεν έχει βγει ποτέ από τέτοιες διαπραγματεύσεις, και ακόμη κι όταν η αντιπολίτευση έχει συμμετάσχει σε αυτές, η κυβέρνηση δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τις καταχρήσεις της. Παρελθοντικές προσπάθειες διαλόγου έχουν αποτύχει να εξασφαλίσουν έστω και ελάχιστες παραχωρήσεις, όπως η απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων [24] από την κυβέρνηση Maduro. Την άνοιξη του 2014, αφότου ο Maduro και η αντιπολίτευση κάθισαν για τις συνομιλίες με την μεσολάβηση του Βατικανό, η αστυνομία και ο στρατός συνέχισαν να πατάσσουν διαδηλωτές σε πόλεις της Βενεζουέλας, αρνούμενοι να αντιμετωπίσουν αξιόπιστες καταγγελίες για βασανιστήρια [25] και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [26] που είχαν προκύψει νωρίτερα φέτος.
Οι τελευταίες συνομιλίες δίνουν την ίδια θλιβερή υπόσχεση. Σε μια ακόμα επανάληψη της αποτυχημένης συνταγής, το Βατικανό και η Ένωση Νοτιοαμερικανικών Εθνών (UNASUR) έχουν συγκαλέσει τις συνομιλίες χωρίς προϋποθέσεις για την κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, η αντιπολίτευση, η οποία έχει εξοβελιστεί σε διάφορες περιστάσεις -πιο πρόσφατα στην επιδίωξή της για δημοψήφισμα, με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας- για άλλη μια φορά καλείται να καθίσει με μια κυβέρνηση που έχει αποκλείσει σταθερά κάθε προσπάθεια δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Στα δυόμισι χρόνια από τις πρώτες προσπάθειες για διάλογο, η διεθνής κοινότητα έχει αποτύχει να ασκήσει πραγματική πίεση στην κυβέρνηση της Βενεζουέλας ή να την καταστήσει υπόλογη για επανειλημμένες παραβιάσεις της δηλωμένης επιθυμίας της για την βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και -τώρα- το συνταγματικό δημοψήφισμα για ανάκληση [του προέδρου].
Μεγάλο μέρος της ευθύνης φέρει η UNASUR, το θεσμικό όργανο που είναι επιφορτισμένο με τις διαμεσολαβήσεις. Η UNASUR έχει γίνει το φόρουμ στο οποίο στρέφονται οι αυταρχικοί που αναζητούν είτε μια πλατφόρμα πάνω στην οποία θα καταγγείλουν τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε έναν τρόπο για να αποφύγουν την λογοδοσία για παραβιάσεις δικαιωμάτων. Συγκροτηθείσα το 2004 ως αντίβαρο στον ΟΑΚ και την δέσμευση αυτού του Οργανισμού στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η UNASUR δεν έχει την ισχύ [27] να φέρει διαπραγματευόμενα μέρη στο τραπέζι ή να επιβάλει κυρώσεις σε μη συμμορφούμενα μέλη όπως η κυβέρνηση Maduro [28]. Το αποτέλεσμα είναι μια σιωπηρή μεροληψία που ευνοεί το κράτος έναντι των ανθρώπων.
Κατά την τελευταία δεκαετία, οι γείτονες της Βενεζουέλας έχουν καθίσει στο περιθώριο καθώς η «τσαβιστική» κυβέρνηση έκανε ξεκάθαρες τις αντιδημοκρατικές της φιλοδοξίες. Τώρα που πιο συντηρητικές κυβερνήσεις έχουν πάρει την εξουσία στην Αργεντινή, την Βραζιλία και το Περού, το ερώτημα είναι αν οι γείτονες της Βενεζουέλας –πολλοί εκ των οποίων βγήκαν από τις δικές τους σκοτεινές δικτατορίες πριν από μερικές δεκαετίες- θα προχωρήσουν επιτέλους. Κάποιοι έχουν αρχίσει να υψώνουν την φωνή τους, όπως όταν στα μέσα Οκτωβρίου οι πρόεδροι Mauricio Macri της Αργεντινής και Tabaré Vázquez της Ουρουγουάης πρότειναν ότι η Βενεζουέλα θα πρέπει να αποπεμφθεί από την Mercosur, το περιφερειακό εμπορικό μπλοκ. Η αποτυχημένη ψηφοφορία για την ειρηνευτική συμφωνία της Κολομβίας με το FARC μπορεί να κάνει τους ηγέτες αυτής της χώρας να είναι πιο πρόθυμοι να πιέσουν τον Maduro, επίσης, δεδομένου ότι η επιτυχία της ειρηνευτικής διαδικασίας εξαρτάται πλέον περισσότερο στον κατευνασμό των Κολομβιανών συντηρητικών παρά στην διατήρηση της στήριξης της κυβέρνησης της Βενεζουέλας και των εταίρων της στην οργάνωση των ανταρτών.
Αλλά και οι γείτονες της Βενεζουέλας πρέπει να κάνουν περισσότερα. Το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι να συγκαλέσουν άλλη μια συζήτηση και ακόμη και ψηφοφορία για την κατάσταση της δημοκρατίας στην Βενεζουέλα εντός του ΟΑΚ (Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών). Με την επίκληση της Δημοκρατικής Χάρτας του 2001 του ΟΑΚ, τα μέλη της οργάνωσης συλλογικά θα αποκαλύψουν τις ξεδιάντροπες παραβιάσεις των δημοκρατικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Βενεζουέλα και θα δώσουν την άδεια σε μεμονωμένα μέλη να επιβάλουν εθελοντικά κυρώσεις στην κυβέρνηση. Παρά το γεγονός ότι μια τέτοια ψηφοφορία θα ενθαρρύνει σίγουρα την κυβέρνηση Maduro να την καταγγείλει ως ξένη επέμβαση, πιθανότατα θα ξεκινήσει τις πρώτες σοβαρές συνομιλίες μεταξύ του PSUV και της αντιπολίτευσης. Το δεύτερο θα πρέπει να είναι να ακολουθηθεί το παράδειγμα των Ηνωμένων Πολιτειών και να αρνούνται επιλεκτικά βίζες [29] για Βενεζουελάνους αξιωματούχους που συνδέονται με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με διαφθορά. Αυτό θα στείλει ένα ισχυρό, περιφερειακό μήνυμα ότι οι κρατικοί αξιωματούχοι που έχουν λάβει μέρος σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν θα είναι σε θέση να ταξιδέψουν σε επιλεγμένες χώρες και θα μπορούσαν να δουν τα περιουσιακά τους στοιχεία να παγώνουν -ένα σημάδι ότι οι γείτονες της Βενεζουέλας δεν θα ανεχθούν την επίσημη ατιμωρησία και ένα κίνητρο για τους αξιωματούχους του PSUV να εξετάσουν επιλογές πέρα από την προσκόλληση σε μια ναυαγισμένη κυβέρνηση. Το τρίτο είναι να καταπέσει η αστεία πεποίθηση ότι η UNASUR ή το Βατικανό μπορούν να συγκαλέσουν μια σοβαρή προσπάθεια διαμεσολάβησης χωρίς την θέληση ή την εξουσία είτε να αναγνωρίσουν την ευθύνη της κυβέρνησης Maduro να προστατεύει τους πολίτες της και να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα είτε να επιβάλλουν κυρώσεις μη συμμόρφωσης στην κυβέρνησή του. Για πολύ καιρό, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας έχουν τα συνταγματικά δικαιώματά τους ποδοπατημένα, παρά τις παραινέσεις της διεθνούς κοινότητας. Οι [όποιες] μελλοντικές συνομιλίες πρέπει να αρχίσουν με την λογοδοσία της κυβέρνησης για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων και των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Από την πλευρά της, η διεθνής κοινότητα πρέπει να ενισχύσει την δέσμευσή της για ένα δημοκρατικό δημοψήφισμα ανάκλησης, το οποίο μέχρι στιγμής είναι πρόθυμη να προωθήσει αλλά όχι να επιβάλει. Είναι καιρός οι γειτονικές χώρες, ο ΟΑΚ, ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και η UNASUR να απαιτήσουν λογοδοσία για την άρνηση της κυβέρνησης της Βενεζουέλας να συμμορφωθεί με τις επανειλημμένες και αναπάντητες εκκλήσεις τους για μεγαλύτερο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για ένα δημοψήφισμα ανάκλησης.
Η απειλή της ευρείας κοινωνικής σύγκρουσης ή της κατάρρευσης στην Βενεζουέλα είναι πραγματική. Δεκαεπτά χρόνια «τσαβιστικής» κυβέρνησης αποδιάρθρωσαν και αλλοίωσαν το κράτος, έστειλαν την οικονομία σε έναν φαύλο κύκλο, έφεραν ελλείψεις σε τρόφιμα και υποσιτισμό, και έβαλαν τους Βενεζουελάνους τον έναν εναντίον του άλλου. Χωρίς να έχουν κανένα άλλο μέσο οι Βενεζουελάνοι για να εκφράσουν την απογοήτευσή τους και να απαιτήσουν την λογοδοσία για την ανθρωπιστική καταστροφή που αντιμετωπίζουν τώρα, οι πολίτες θα κατεβαίνουν όλο και περισσότερο στους δρόμους, αλλά δεν έχουν σαφή τελικό στόχο. Σε κάποιο σημείο, η αντιπαράθεση μεταξύ της κυβέρνησης και των πολιτών της θα μπορούσε να εκραγεί. Μέχρι τώρα, οι γείτονες της Βενεζουέλας ήταν σε μεγάλο βαθμό σιωπηλοί παρατηρητές, ελπίζοντας ότι η κρίση θα επιλυθεί μόνη της με κάποιο τρόπο. Όπως έδειξαν η ανακοίνωση του εκλογικού συμβουλίου και η αποτυχημένη διαμεσολάβηση που ακολούθησε, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει.
* Ο CHRISTOPHER SABATINI είναι λέκτορας Διεθνούς και Δημόσιας Πολιτικής στην Σχολή Διεθνών και Δημοσίων Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Columbia και εκτελεστικός διευθυντής στο Global Americans. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @ChrisSabatini [1].
(Στην πρώτη φωτογραφία : Σε μια διαδήλωση υπέρ του δημοψηφίσματος στο San Cristobal, τον Οκτώβριο του 2016. CARLOS EDUARDO RAMIREZ / REUTERS)
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-11-01/final-blow-...
Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/chrissabatini
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-03-10/venezuelas-...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-06-14/venezuelas-...
[4] http://www.theamericanconservative.com/larison/illiberal-democracy/
[5] https://www.amazon.com/Competitive-Authoritarianism-Problems-Internation...
[6] https://www.washingtonpost.com/news/global-opinions/wp/2016/10/21/its-of...
[7] https://www.hrw.org/world-report/2016/country-chapters/venezuela
[8] https://www.cpj.org/americas/venezuela/
[9] http://latinamericagoesglobal.org/2016/09/4986/
[10] http://www.psuv.org.ve/
[11] http://www.jamaicaobserver.com/news/Venezuela-President-Maduro-to-reshuf...
[12] http://www.nytimes.com/2016/10/26/world/americas/venezuela-nicolas-madur...
[13] http://www.insightcrime.org/news-analysis/widespread-corruption-backfire...
[14] http://www.nytimes.com/2016/05/16/world/americas/dying-infants-and-no-me...
[15] http://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2016/10/25/debt-bomb-at-venezuelas...
[16] https://www.foreignaffairs.com/articles/mexico/2016-03-03/nationalizatio...
[17] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/venezuela-brink
[18] http://www.bloomberg.com/news/articles/2016-06-16/in-china-venezuela-def...
[19] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-08-03/venezuelas-...
[20] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-01-06/chavezs-rev...
[21] http://www.bbc.com/news/world-latin-america-37783115
[22] http://www.nytimes.com/2016/10/24/world/americas/venezuela-congress-nico...
[23] http://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-idUSKBN12U0QV
[24] https://www.hrw.org/news/2016/10/27/venezuela-letter-pope-francis
[25] https://www.hrw.org/report/2014/05/05/punished-protesting/rights-violati...
[26] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-04-29/maduro-crac...
[27] https://www.foreignaffairs.com/articles/south-america/2014-08-08/meaning...
[28] http://latinamericagoesglobal.org/2016/08/south-american-honey-badger-wi...
[29] http://www.politico.com/story/2015/03/venezuela-new-sanctions-2015-115894
