Η τουρκική οικονομία στη δίνη μιας βαθιάς και μεγάλης κρίσης
ΡΟΥΜΠΙΝΑ ΣΠΑΘΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Με την απόφαση που έλαβε την Πέμπτη να διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια της τουρκικής λίρας, η Τράπεζα της Τουρκίας ανέστειλε, έστω προσωρινά, τη συνεχή διολίσθηση του νομίσματος, σταθεροποιώντας το σε επίπεδα γύρω στις τρεις τουρκικές λίρες έναντι ενός δολαρίου.
Διέκοψε έτσι μια ακολουθία από επτά συναπτές μειώσεις των επιτοκίων, στις οποίες είχε προχωρήσει οδηγώντας σε συνεχή υποχώρηση της τουρκικής λίρας, που με τη σειρά της προκάλεσε ασφυξία στην τουρκική οικονομία. Και ήταν αυτή η ασφυξία που εκδηλώθηκε στη διάρκεια της εβδομάδας με μια μάλλον ηχηρή στάση πληρωμών από πλευράς της μεγαλύτερης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στη γειτονική χώρα, της Ojer Telekom.
Η θεαματική υποχώρηση της λίρας, συνολικά κατά 40% τα τελευταία τρία χρόνια, αντανακλά εγγενείς αδυναμίες της τουρκικής οικονομίας, με καθοριστικό παράγοντα την εξάρτησή της από το ξένο κεφάλαιο για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της. Παράλληλα, όμως, προδίδει την επιδείνωση του επενδυτικού και οικονομικού κλίματος στη γειτονική χώρα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου και την υποβάθμιση του τουρκικού χρέους από τους οίκους Moody’s και Standard & Poors στο επίπεδο των «ομολόγων σκουπιδιών». Πολύ πριν από τις υποβαθμίσεις αλλά και από την απόπειρα πραξικοπήματος, η πολιτική αστάθεια στην Τουρκία και οι αλλεπάλληλες τρομοκρατικές επιθέσεις σε συνδυασμό με τους εντεινόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους στην ευρύτερη περιοχή υπονόμευαν διαρκώς την οικονομία. Ιδιαιτέρως ο κίνδυνος της τρομοκρατίας έχει πλήξει καίρια τον τουρισμό – τα έσοδα καταγράφουν μείωση 23% από τον Μάιο.
Μολονότι εξακολουθούσε να σημειώνει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών και το πρώτο τρίμηνο του έτους το τουρκικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4,8%, ακολούθησε επιβράδυνση. Είναι αμφίβολο αν συνολικά το τρέχον έτος η ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας θα πλησιάσει το 3,2%, που είναι ο αναθεωρημένος προς τα κάτω στόχος της κυβέρνησης μετά τις υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης. Το ΔΝΤ έχει υποβαθμίσει την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη της Τουρκίας κατά το τρέχον έτος στο 3,3%, όταν το 2015 το τουρκικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4,5%.
Παρά τις επισταμένες προσπάθειες της κυβέρνησης να καθησυχάσει τους ξένους επενδυτές και παρά τις υποσχέσεις της κεντρικής τράπεζας ότι θα διασφαλίσει τη ρευστότητα για τις τουρκικές τράπεζες, «από την οπτική γωνία των επενδυτών, η Τουρκία μοιάζει όλο και περισσότερο με ανίατη ασθένεια», ήταν το εύστοχο σχόλιο του Ντανί Ροντρίκ, Τούρκου οικονομολόγου στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Ο ίδιος έχει επισημάνει, άλλωστε, ότι η δεινή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας ανάγκασε τον Τούρκο πρόεδρο να συμφιλιωθεί με τη Ρωσία και το Ισραήλ. Η επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης έχει, άλλωστε, διογκώσει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 6,2%.
Σε ό,τι αφορά την πτώχευση της Ojer, που προ ημερών δήλωσε αδυναμία να καταβάλει δόση 290 εκατ. δολαρίων για κοινοπρακτικό δάνειο που είχε λάβει το 2013, αυτή σχετίζεται άμεσα με την πτώση της τουρκικής λίρας. Για την αποπληρωμή του δανείου η εταιρεία εξαρτιόταν από τα μερίσματα που της χορηγούσε η μητρική της εταιρεία, η Turk Telekom AS, η αξία των οποίων μειώθηκε ραγδαία με την υποτίμηση του νομίσματος. «Αυτό αποτελεί σήμα κινδύνου για άλλες επιχειρήσεις», σχολιάζει ο Ινάν Ντεμίρ, οικονομολόγος της Nomura Plc του Λονδίνου, με ειδικότητα στις αναδυόμενες αγορές. Ο ίδιος προεξοφλεί πως «ακόμη κι αν κατορθώσουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, οι επιχειρήσεις θα αναγκασθούν να καταφύγουν σε μέτρα μείωσης του κόστους, απολύσεις και αναβολή των επενδύσεων». Οπως επισημαίνει ο Ντεμίρ, όλα αυτά θα πλήξουν καίρια την εγχώρια ζήτηση, στην οποία έχει εναποθέσει η κυβέρνηση Ερντογάν τις προσδοκίες της για ανάπτυξη.
