Κωνσταντινούπολη, με το βλέμμα στο μέλλον
ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Οι Ευρωπαίοι Τούρκοι της Κωνσταντινούπολης είναι σχετικά ανακουφισμένοι που ο Ερντογάν πήρε ένα μήνυμα, αλλά οι πολλές κοινωνικές βαθμίδες και ομάδες που συγκροτούν αυτήν την πόλη των 15 και πλέον εκατομμυρίων έχουν από μια ιστορία η κάθε μία για το μετεκλογικό σκηνικό.
Οσο αντιθετικές είναι οι εικόνες μιας Παρασκευής στο τζαμί του Εγιούπ και στα μαγαζιά του Νισάντασι άλλο τόσο είναι και οι ερμηνείες, οι ελπίδες και οι φόβοι. Παρ’ όλα αυτά η Κωνσταντινούπολη, γεμάτη τουρίστες, με το άλυτο, βέβαια, πρόβλημα της κίνησης στους δρόμους, έχει ξεφύγει μπροστά.
Δεν έχει τίποτε φυσικά συγκρίσιμο με την Αθήνα, π.χ. σε μέγεθος, ιστορική πυκνότητα, τουριστική υποδομή και πολυπλοκότητα, όμως η βασική διαφορά δεν είναι στα αντικειμενικά χαρακτηριστικά αλλά στα επίκτητα.
Στη διάρκεια μιας εβδομάδας στην Κωνσταντινούπολη συνομιλώντας με πολλούς Τούρκους και ξένους, και γυρίζοντας πολλά μέρη, από φτωχές περιοχές έως τις πιο ευημερούσες, είχα την αίσθηση μιας κοινωνίας που προσπαθεί. Πολλά τα προβλήματα και τα στραβά, όπως παντού, πολλοί οι καρεκλοκένταυροι κόλακες του Ερντογάν, οι βλαχοδήμαρχοι του AKP στην περιφέρεια της Κωνσταντινούπολης, μεγάλη η πλύση εγκεφάλου και η αιχμαλωσία αδαών με παροχές, αλλά...
Ο παλμός της Κωνσταντινούπολης είναι προσανατολισμένος στο μέλλον και στην εργασία. Ο κατασκευαστικός τομέας, που πολλοί κατηγορούν ως πύλη διαφθοράς, έχει μεταβάλει όχι μόνο το skyline της πόλης αλλά έχει δώσει χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ενας αριστερός και κοσμικός Τούρκος, που ενοχλείται με την απληστία των ουρανοξυστών, μου έλεγε πως είναι ρηχή η εικόνα της ευημερίας καθώς οι επιπλέον όροφοι (που εγκρίνονται από το αρμόδιο υπουργείο και όχι από περιφερειακές πολεοδομίες) εξασφαλίζουν παχυλές μίζες για το κυβερνών κόμμα.
Παρ’ όλα αυτά, η ατμόσφαιρα παντού είναι business friendly. Το νιώθεις στον αέρα, στα ανοιχτά μαγαζιά τις Κυριακές, στην επιχειρηματικότητα, στα νέα καφέ και εστιατόρια και στα νέα μικρά μαγαζιά με τουρκικό ντιζάιν στους δρόμους του Γαλατά, στους νέους που σπουδάζουν σε καθαρά δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Πέρα από business friendly, η Κωνσταντινούπολη έχει τους ευπατρίδες της, τις μεγάλες οικογένειες που έχουν επενδύσει σε τέχνη και μουσεία, και που μέσα από τη νεοοθωμανική κοσμοαντίληψη εκπέμπει σε μια ακτίνα που περιλαμβάνει όχι μόνο τα παλιά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο.
Η αναβαπτισμένη ερμηνεία μιας «πρωτεύουσας», που διοικητικά δεν είναι πρωτεύουσα, έχει ίση δόση συμβολισμού και ρεαλισμού. Οι μεσοαστικές και μεγαλοαστικές περιοχές συνομιλούν απευθείας με τις αντίστοιχες των μεγάλων πόλεων της Δύσης, ενώ στις περιοχές της εσωτερικής μετανάστευσης αντιλαμβάνεται κανείς το πόσο σύνθετη υπόθεση είναι η ερμηνεία της Τουρκίας. Παρότι οι Τούρκοι των επιχειρήσεων και της τέχνης επιθυμούν διακαώς την αφομοίωση με τη Δύση, υπάρχει πλέον μια πιο ευρύχωρη αποδοχή της Κωνσταντινούπολης ως ευρασιατικής μεγαλούπολης. Ο αστικός κεμαλισμός είναι ήδη νοσταλγικό κομμάτι και σε διαρκή υποχώρηση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την πυκνότητα, τον δογματισμό και την αλληλεγγύη.
Γεύση αισιοδοξίας
Νέες προσεγγίσεις για το τι σημαίνει σήμερα η Κωνσταντινούπολη περνούν αναγκαστικά μέσα από ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο και ρευστό σκηνικό στη γειτονιά της Τουρκίας, βόρεια της Μαύρης Θάλασσας, νότια προς τη Συρία και ανατολικά προς το Ιράν. Ωστόσο, η καθημερινότητα και η επαφή με τους Τούρκους που δουλεύουν σκληρά γιατί θέλουν να προοδεύσουν, που βάζουν στην άκρη -όσο μπορούν- την απορρόφηση στο Ισλάμ πολλών νέων από τον «στρατό» του Ερντογάν, αφήνουν μια γεύση αισιοδοξίας. Είναι τόσο μεγάλη η αγορά της Τουρκίας ώστε η κινητικότητα, μια από τις μυλόπετρες κάθε μορφής ανάπτυξης, είναι κανόνας. Αν και το νέο skyline της πόλης θέτει περισσότερα ερωτήματα παρά δίνει απαντήσεις.
(Στην φωτογραφία : Από τον λόφο του Camlica, στο Σκούταρι, στην ασιατική πλευρά, η θέα προς τον Βόσπορο και την Κωνσταντινούπολη είναι εντυπωσιακή)
