Ο πόλεμος εναντίον των Ελληνικών
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Με αφορμή προηγούμενο σημείωμά μου, αναγνώστρια με ευχαρίστησε που την παρότρυνα να διαβάσει Βιζυηνό. Είπε πως δεν πίστευε ότι θα ανακαλύψει έναν Ελληνα Τσέχοφ. Να θυμίσω απλώς ότι στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, το 1993, η Αννα Κοκκίνου είχε ανεβάσει μια συρραφή από έργα του Βιζυηνού με τον τίτλο «Μορφές από το έργο του Βιζυηνού». Το εγχείρημα είχε όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να το χαρακτηρίσουν «αντιεμπορικό». Η ηθοποιός ήταν μόνη της πάνω στη σκηνή, η παράσταση διαρκούσε πάνω από δύο ώρες και ο Βιζυηνός ήταν φορτωμένος με όλα τα αρνητικά του «ξεπερασμένου» συγγραφέα. Και όμως δόθηκαν πάνω από εξακόσιες παραστάσεις σε μια αίθουσα γεμάτη από θεατές. Θυμάμαι πολλούς φίλους που μου έλεγαν «μα τι υπέροχη γλώσσα», γι’ αυτήν την υπέροχη, σφύζουσα από ζωή καθαρεύουσα του συγγραφέα.
Αλλος αναγνώστης, με αφορμή το σημείωμά μου «Κι αν επιστρέφαμε στην καθαρεύουσα;», με προκάλεσε να εφαρμόσω πρώτος εγώ τις «καθαρεύουσες» απόψεις μου και να αρχίσω να γράφω σε αρχαΐζουσα. Τον ενημερώνω απλώς ότι στο μυθιστόρημά μου «Το αδιανόητο τοπίο», το 1991, ο κεντρικός ήρωας κρατάει το ημερολόγιό του στην καθαρεύουσα. Δεν είναι αμιγής, επιπέδου Τέλλου Αγρα φερ’ ειπείν, είναι η καθαρεύουσα που άκουγα όταν ήμουν παιδί στο ραδιόφωνο ή στις συζητήσεις των μορφωμένων αστών, γιατρών, δικηγόρων, αυτήν που χρησιμοποιούσε στη Βουλή ακόμη και ο Ηλίας Ηλιού. Η προφορική καθαρεύουσα, γεμάτη σολοικισμούς, η οποία πολλές φορές εχρησιμοποιείτο επιδεικτικά για να επιδείξει κάποιο μορφωτικό επίπεδο, πριν η μόρφωση περάσει στην παρανομία. Αυτή η καθαρεύουσα την οποία γελοιοποίησε και διέσυρε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος.
Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει; Η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει όχι από τις επιμειξίες ή τα αγγλικά των αεροδρομίων, την «κοινή» της εποχής της παγκοσμιοποίησης, αλλά από την περιφρόνηση με την οποία την αντιμετωπίζουμε εμείς οι ίδιοι. Ενα παιδί που μεγαλώνει στην Ελλάδα του 2015 έχει κάθε λόγο να αντιπαθεί τα ελληνικά. Τα ελληνικά, έτσι όπως τα καταντήσαμε, έχουν γίνει η γλώσσα της καθημερινής ασχήμιας, του καβγά, της επιθετικότητας, της κατεστημένης μαγκιάς. Τα περιφρονεί όταν τα ακούει στην τηλεόραση, κι όταν γράφει στο Διαδίκτυο αισθάνεται πως ακόμη και οι χαρακτήρες τους είναι εμπόδιο για την επικοινωνία.
Στο σχολείο, τα ελληνικά είναι η γλώσσα της παπαγαλίας και της αποστήθισης. Το παιδί ξέρει πως αν θέλει μια μέρα να καταφέρει να σκεφτεί κάτι παραπάνω ή να προχωρήσει στο επιστημονικό στάδιο πέρα από την παπαγαλία των πανελληνίων εξετάσεων, θα πρέπει να μάθει τουλάχιστον αγγλικά. Θα μου πείτε και τα αγγλικά που διδάσκονται στην ελληνική μέση εκπαίδευση είναι κατάλληλα μόνο για τα «γκαρσόνια της Ευρώπης», αν και τα γκαρσόνια στο Αμστερνταμ μιλούν άψογα αγγλικά. Η φυματική διδασκαλία των ξένων γλωσσών στο ελληνικό σχολείο είναι κι αυτή μέρος της αγλωσσίας, όμως αυτό είναι άλλο θέμα.
Η ελληνική γλώσσα θα σωθεί εάν ξαναθυμηθούμε την καθαρεύουσα; Ελάτε τώρα. Δεν είμαι τόσο αφελής ώστε να υποστηρίζω ότι αν ο μέσος Ελληνας βουλευτής θα χρησιμοποιεί την τρίτη κλίση θα χάσει την πρωτογενή χοντροκοπιά της σκέψης του. Εκείνο που υποστηρίζω είναι ότι η απαξίωση της ελληνικής γλώσσας, ο πόλεμος εναντίον των ελληνικών, ξεκίνησε με την επιβολή της δημοτικής στην εκπαίδευση ως μοναδικής εκδοχής της γλώσσας μας, θριάμβευσε με την ιστορική αμνησία που επέβαλε το μονοτονικό και ολοκληρώνεται τώρα με την ουσιαστική κατάργηση της διδασκαλίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Η νεοελληνική λογοτεχνία είναι το αποθεματικό κεφάλαιο της ελληνικής γλώσσας, καλώς ή κακώς είναι αυτή που είναι, και αν θέλουμε να πείσουμε το νέο παιδί πως τα ελληνικά μπορούν να παραγάγουν σκέψη, και μάλιστα σύγχρονη, μόνον μέσω της αγάπης για τη λογοτεχνία μπορούμε να το επιτύχουμε. Ο αποκλεισμός του νέου από την καθαρεύουσα σημαίνει και τον αποκλεισμό του από το σημαντικότερο ίσως κληροδότημα αυτού του κεφαλαίου. Μην ξεχνάμε ότι οι εκπαιδευτικοί κοιμούνται με το λεξικό Μπαμπινιώτη στο προσκέφαλό τους, ένα λεξικό κανονιστικό, μιας γλώσσας που την έχουν κατασκευάσει ένας γλωσσολόγος και οι μαθητές του, όπου δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά στη λογοτεχνία που θα νομιμοποιούσε την εκδοχή της ερμηνείας των λέξεων. Προχειρότητα; Ή προκεχωρημένο φυλάκιο του πολέμου κατά των ελληνικών;
Εδώ ο κόσμος καίγεται κι εσύ ασχολείσαι με την καθαρεύουσα. Ναι, γιατί πιστεύω ότι είναι σημαντικότερη η σωτηρία των ελληνικών από τις αποφάσεις του Κατρούγκαλου ή του οποιουδήποτε τυχάρπαστου κάθισε σε υπουργική καρέκλα. Και είμαι και θα παραμείνω ορκισμένος ευρωπαϊστής όταν διαπιστώνω ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετωπίζει με περισσότερο σεβασμό το εκπαιδευτικό μας σύστημα από ό,τι εμείς, αφού είναι ο μόνος τομέας της δημόσιας ζωής στον οποίον δεν παρεμβαίνει. Με αποτέλεσμα να το έχουμε παραδώσει στον ανεκδιήγητο Κουράκη και στα αμόρφωτα αφεντικά του, τους συνδικαλιστές.
Αξίζει τα παιδιά να χάνουν ώρες για να διαβάζουν Βιζυηνό; Ναι, αξίζει. Ετσι για να μαθαίνουν ότι αυτός ο τόπος, αυτή η γλώσσα, έβγαλε πολιτισμό, πιο εξευγενισμένο απ’ τον κόσμο του Τσακνή και των ομοίων του. Αν έχουμε ένα τεκμήριο για να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε τα κωμικά ανδρείκελα της Ιστορίας μας, αυτό είναι η γλώσσα μας. Νόθα παιδιά του Κοραή; Εστω. Πάντως, παιδιά του και όχι αποπαίδια της τύχης που μας έριξε στα ρηχά της αγλωσσίας.
