Γ. Προβόπουλος: Με αυστηρά κριτήρια έγιναν τα stress test των τραπεζών
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΝΤΕΛΑΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Ηρεμος, σίγουρος για την κατάσταση των τραπεζών, αλλά και αισιόδοξος για τις προοπτικές της οικονομίας και της χώρας, εμφανίστηκε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γεώργιος Προβόπουλος στη συνάντησή του με την «Κ».
Η συζήτηση, έπειτα από πολύ καιρό, περιστράφηκε σε θέματα που «καίνε»: την κατάσταση των τραπεζών, την ανάκαμψη της οικονομίας, το επενδυτικό ενδιαφέρον, την επιστροφή καταθέσεων, τις μεταρρυθμίσεις κ.ά. Από τη συζήτηση προέκυψε ότι ο εφιάλτης των εκροών καταθέσεων και το φάσμα εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη δεν απασχολούν πλέον τον διοικητή παρά μόνο ως μια δραματική, αλλά καθόλου μακρινή, ανάμνηση. Ομως προειδοποιεί ότι χρειάζεται πάντα προσοχή.
Η συζήτηση ξεκίνησε με -τι άλλο;- το ακανθώδες ζήτημα του stress test και των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών. Γιατί ήταν απαραίτητη η νέα άσκηση, γιατί οι τράπεζες θέλουν και πάλι κεφάλαια και υπάρχει κίνδυνος έπειτα από λίγους μήνες οι τράπεζες να χρειαστούν και νέα; «Πάντα γίνονται ασκήσεις αντοχής σε όλες τις χώρες, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Απλά γίνονται πιο αθόρυβα. Αυτό που μας διαφοροποιεί είναι ότι τα stress test αποτελούν υποχρέωση της χώρας στο πλαίσιο του μνημονίου, με τη δέσμευση μάλιστα της συμμετοχής στις διαδικασίες ανεξάρτητου διεθνούς οίκου. Η κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών κρίθηκε απαραίτητη για την περαιτέρω θωράκισή τους έναντι πιθανών μελλοντικών απωλειών, κυρίως από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ζημίες αυτές είναι αναπόφευκτες. Μικρή έστω βελτίωση της πορείας της οικονομίας σε σχέση με τα προβλεπόμενα από την άσκηση θα έχει πολύ θετική επίδραση στην κερδοφορία και την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών».
Τεκμηριωμένη προσέγγιση
Αναφορικά με τα δημοσιεύματα που αμφισβητούσαν την αξιοπιστία του stress test και τις πληροφορίες ότι το ΔΝΤ ζητούσε οι κεφαλαιακές ανάγκες να διαμορφωθούν σε υψηλότερα επίπεδα, ο διοικητής της ΤτΕ υπογραμμίζει ότι λογικό είναι να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις, ενώ σημειώνει ότι ποτέ το ΔΝΤ δεν παρουσίασε κάποια δική του ανάλυση που να υποστηρίζει τέτοιους μεγάλους αριθμούς. «Αν ζητούσαμε αδικαιολογήτως πολλά κεφάλαια από τις τράπεζες, δηλαδή ήμασταν υπέρ το δέον συντηρητικοί και επιβάλλαμε μια υπερκεφαλαιοποίηση των τραπεζών, διατρέχαμε δύο σοβαρούς κινδύνους. Ο πρώτος, να κλονίσουμε την εμπιστοσύνη των καταθετών οι οποίοι θα έλεγαν -και δικαίως- ότι για να χρειάζονται νέα μεγάλη κεφαλαιακή ενίσχυση οι τράπεζες σημαίνει ότι είναι όντως αδύναμες. Γιατί λοιπόν να διατηρεί ή να επαναπατρίσει κάποιος τις καταθέσεις του σε ελληνικές τράπεζες;
»Ο δεύτερος κίνδυνος θα ήταν ότι οι ιδιώτες που τοποθέτησαν χρήματα στις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης του περασμένου καλοκαιριού, θα έχαναν κάθε εμπιστοσύνη στη χώρα και στο τραπεζικό της σύστημα. Οι ελληνικές τράπεζες θα ήταν έτσι αδύνατον να αντλήσουν τώρα νέα κεφάλαια. Οι κεφαλαιακές ανάγκες δεν υπολογίστηκαν στο κενό. Προηγήθηκε μια πολύ εκτενής ανάλυση των δανειακών χαρτοφυλακίων από την BlackRock και ακολουθήσαμε μια αυστηρή μεθοδολογία, βάσει της οποίας προσδιορίστηκαν οι κεφαλαιακές ανάγκες. Αν κάποιος είχε διαφορετική άποψη, όφειλε να την τεκμηριώσει. Εμείς τεκμηριώσαμε πλήρως και με κάθε λεπτομέρεια τη δική μας προσέγγιση, όπως ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει ανατρέχοντας στην ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος. Και υπάρχει πλήρης επιδοκιμασία από αυστηρούς κριτές, όπως η Moody’s, η Fitch και μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι».
Ο κ. Προβόπουλος εμφανίζεται απόλυτος για την κατάσταση των τραπεζών. «Οι εγχώριες τράπεζες είναι από τις καλύτερα κεφαλαιοποιημένες στην Ευρώπη». Οπως σημειώνει, είναι σε πλεονεκτικότερη θέση από πολλές άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες.
«Ξένοι επενδυτές είναι σήμερα έτοιμοι να τοποθετήσουν σε ελληνικές τράπεζες περί τα 6 δισ. ευρώ. Αυτό αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης όχι μόνο για την ποιότητα του stress test, αλλά και για την οικονομία και τις προοπτικές της χώρας». Ο κ. Προβόπουλος δεν ανησυχεί για το νέο πανευρωπαϊκό stress test που θα διενεργήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. «Αν και μπορεί να υπάρξουν αποκλίσεις, δεδομένου ότι ορισμένες τεχνικές παράμετροι δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί, πιστεύω ότι τα αποτελέσματα της ΕΚΤ θα είναι κοντά στα δικά μας».
Οι τράπεζες να σπρώξουν την αναδιάρθρωση κλάδων
Πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, από τις δεκάδες μικρές και μεγάλες τράπεζες, έχουν απομείνει τέσσερις συστημικές και λίγες μικρές. Πώς έγινε αυτή η επιλογή; Γιατί να είναι π.χ. συστημική η Eurobank και όχι το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ή η Αγροτική; «Η επιλογή των συστημικών τραπεζών έγινε με κύριο γνώμονα το ποιες τράπεζες είναι βιώσιμες, δηλαδή πιο αποτελεσματικές. Επιλέχθηκαν για ενίσχυση οι ισχυρότερες τράπεζες, ώστε να υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πάρουμε πίσω την κρατική βοήθεια που δόθηκε. Η επιλογή έγινε με αυστηρά επιχειρησιακά κριτήρια. Αξιολογήθηκαν οι υποδομές, τα συστήματα, οι διαδικασίες, η τεχνογνωσία, η ικανότητα κερδοφορίας, οι επιδόσεις κ.ά. Αναφέρατε την Αγροτική Τράπεζα. Σας θυμίζω ότι τη δεκαετία του 2000, όταν οι άλλες τράπεζες παρουσίαζαν υψηλούς ρυθμούς κερδοφορίας, η ΑΤΕ είχε περιορισμένα κέρδη και μάλιστα παρά τις συνεχείς αυξήσεις κεφαλαίου που κάλυπτε ο Ελληνας φορολογούμενος. Ή το Τ.Τ. Η τράπεζα αυτή λειτουργούσε με ελλείψεις και αδυναμίες. Είχε περιορισμένη εμπειρία στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου. Πώς να κριθούν λοιπόν βιώσιμες με την έννοια που ανέφερα;».
Ο διοικητής της ΤτΕ υπογραμμίζει ότι η αναδιάρθρωση που έχει πραγματοποιηθεί στον κλάδο είναι εντυπωσιακή και πλέον έχουν μπει ισχυρές βάσεις για τη μετά κρίση εποχή. Σημειώνει όμως ότι αντίστοιχη αναδιάρθρωση θα πρέπει να γίνει σε πολλούς κλάδους της οικονομίας με στόχο περισσότερο ισχυρές, εξωστρεφείς και ανταγωνιστικές εταιρείες. Στην κατεύθυνση αυτή, τονίζει, οι τράπεζες πρέπει να αναλάβουν γρήγορα πρωτοβουλίες, ώστε να σπρώξουν την αναδιάρθρωση εταιριών και κλάδων.
Για την εγχώρια οικονομία εμφανίζεται αισιόδοξος, σημειώνοντας την εντυπωσιακή πρόοδο που έχει συντελεστεί. «Η χώρα έχει περάσει τον κάβο. Τα δύσκολα είναι πίσω μας, ωστόσο είναι απαραίτητη η υλοποίηση τολμηρών μεταρρυθμίσεων». Αλήθεια, ρωτάμε, είναι τόσο σημαντική η αλλαγή της τιμής στο γάλα και το θέμα των ομαδικών απολύσεων; «Δεν αναφέρομαι σε τέτοιου τύπου αλλαγές. Ούτε σε εμμονές της τρόικας. Αυτό που λέω, π.χ. είναι ότι πρέπει να ανασυγκροτήσουμε τον δημόσιο τομέα. Αν και σε μέγεθος είναι μεγάλος, ωστόσο δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Εχουμε πολυάριθμο προσωπικό, αλλά κάθε καλοκαίρι καίγονται τα δάση, γιατί δεν έχουμε πυροσβέστες. Πάμε στα νοσοκομεία και δεν υπάρχουν νοσηλευτές. Οταν πάμε στα δικαστήρια περιμένουμε χρόνια να εκδικαστεί μια υπόθεση. Αυτά πρέπει να αλλάξουν. Ο πολίτης πρέπει να εξυπηρετείται. Να απολαμβάνει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Αυτό είναι πολύ κρίσιμο για το μέλλον της χώρας. Πρέπει επομένως να γίνει σωστή χρήση των πόρων προς όφελος της κοινωνίας. Κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι δεν προσφέρουν και δεν έχουν διάθεση να προσφέρουν, δεν μπορούν να παρασιτούν σε βάρος των φορολογούμενων».
Το ευρώ, η δραχμή, η Πειραιώς, η Eurobank και ο Λαυρεντιάδης
Αναπόδραστα η κουβέντα φτάνει στις πρόσφατες εμπειρίες της κρίσης. Αλήθεια πόσο κοντά βρεθήκαμε το καλοκαίρι του 2012 στην κατάρρευση; «Η κατάσταση ήταν κάτι παραπάνω από δύσκολη. Βρεθήκαμε σε οριακό σημείο. Μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων το 2012, σε διάστημα δηλ. περίπου ενός μήνα, είχαμε εκροές καταθέσεων 12 δισ. ευρώ. Πρόκειται για εφιαλτικό αριθμό. Χρειάστηκε από μέρους μας πολλή δουλειά, οργάνωση και ψυχραιμία για να αποφύγουμε ένα ατύχημα, που θα μπορούσε να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις. Μια επιστροφή στη δραχμή δεν θα ήταν ένα απλό ατύχημα, αλλά το άνοιγμα των πυλών της κολάσεως».
Η ΤτΕ έκανε όσα έπρεπε; Ειδοποιήσατε έγκαιρα την ηγεσία της χώρας για το επερχόμενο τσουνάμι; «Οταν ανέλαβα διοικητής, από την πρώτη κιόλας έκθεση που υπέγραψα στα τέλη του 2008, προειδοποίησα για τον κίνδυνο των δίδυμων ελλειμμάτων. Μετέφερα τις ανησυχίες μου στην κυβέρνηση Καραμανλή. Στις αρχές του 2009 δημιουργήθηκε ένα συμβούλιο για την παρακολούθηση της οικονομίας. Στην πρώτη συνεδρίαση του οργάνου αυτού εξήγησα ότι η κατάσταση εξελίσσεται επικίνδυνα. Από το καλοκαίρι είχα επίσης ενημερώσει στελέχη της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, του ΠΑΣΟΚ. Μην ξεχνάτε ότι ο κ. Καραμανλής προκήρυξε πρόωρες εκλογές, ακριβώς λόγω της δραματικής κατάστασης της οικονομίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη λήψης επώδυνων μέτρων. Οι δημόσιες παρεμβάσεις της ΤτΕ ήταν συνεχείς και θα έλεγα ενοχλητικές σε κάποιους. Στις 18 Σεπτεμβρίου του 2009, δηλαδή περίπου δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές, δημοσιεύσαμε το κρατικό έλλειμμα του 8μήνου, που ήταν στο 8% του ΑΕΠ. Ετσι όλοι πληροφορούνταν για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Στις 6 Οκτωβρίου 2009 είχα συνάντηση με τον πρωθυπουργό κ. Γιώργο Παπανδρέου και τους υπουργούς του οικονομικού επιτελείου, κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και κ. Λ. Κατσέλη. Τους περιέγραψα αναλυτικά την κατάσταση. Ακολούθησε τη μεθεπόμενη ημέρα επίσκεψή μου στο υπουργείο Οικονομικών. Εκεί δήλωσα ότι το έλλειμμα είχε ήδη ανέλθει στο 9μηνο στο 10% και προειδοποίησα ότι, αν δεν αλλάξει ρότα η χώρα, το έλλειμμα θα ξεπεράσει το 12-13% του ΑΕΠ. Τον Νοέμβριο πήγα στη Βουλή και ενημέρωσα για την επιδεινούμενη κατάσταση. Περιέγραψα μια τροχιά χρεοκοπίας, φυσικά χωρίς να χρησιμοποιήσω τη λέξη αυτή. Το ίδιο απόγευμα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο κ. Πεταλωτής, όχι μόνο με «άδειασε», αλλά ούτε λίγο ούτε πολύ είπε ότι δεν ξέρω τη δουλειά μου. Κοντολογίς, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η Τράπεζα της Ελλάδος δεν ανέδειξε εγκαίρως τα κρίσιμα αυτά ζητήματα».
Για το τέλος αφήσαμε τα δύσκολα. Θέσαμε στον Διοικητή ορισμένα από τα σημεία που του ασκείται κριτική: η απότομη μεγέθυνση του ομίλου Πειραιώς, που πλέον αποτελεί τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, η αποχώρηση του Ομίλου Λάτση της Εurobank χωρίς να ενισχύσει την τράπεζα, αλλά και η αδειοδότηση του Λαυρεντιάδη της Proton. Ο κ. Προβόπουλος απαντά αβίαστα. «Η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε είτε ιδιωτικές τράπεζες, όπως τη Γενική και τη Millennium, είτε κρατικές τράπεζες υπό εξυγίανση, όπως η ΑΤΕ, για τις οποίες ουδείς άλλος εκδήλωσε ενδιαφέρον. Απέκτησε αργότερα και τις κυπριακές τράπεζες, όπου επίσης καμία άλλη συστημική τράπεζα δεν κατέθεσε προσφορά. Το γιατί οι άλλες τράπεζες δεν ενδιαφέρθηκαν είναι ζήτημα που άπτεται του επιχειρησιακού σχεδιασμού τους. Στο θέμα της Eurobank είναι γεγονός ότι η τράπεζα ανακεφαλαιοποιήθηκε εξ ολοκλήρου από το Δημόσιο. Δεν υπήρχε νομική υποχρέωση, αλλά για λόγους δεοντολογίας θα περίμενε κανείς ο βασικός μέτοχος να έχει πιο ενεργό ρόλο. Ωστόσο, το εγχείρημα συγχώνευσης με την Εθνική, που τελικά δεν ευδοκίμησε, περιέπλεξε την υπόθεση και δίνει ίσως την εξήγηση. Για τον κ. Λαυρεντιάδη έχω πει ξανά ότι η ΤτΕ δεν μπορούσε να κάνει τίποτα παραπάνω από το να εφαρμόζει με αυστηρότητα τον νόμο. Ολες οι σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν από συλλογικά όργανα. Σας θυμίζω ότι εκείνη την εποχή ο κ. Λαυρεντιάδης θεωρούνταν από τους ισχυρότερους και πλέον αξιόπιστους επιχειρηματίες. Είχε κατ’ επανάληψη βραβευτεί. Διέθετε τεκμήρια μεγάλης οικονομικής επιφάνειας, ενώ είχε δεσμευτεί να κάνει μεγάλη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στην τράπεζα. Μην ξεχνάτε πάντως ότι η υπόθεση της Proton είχε την κατάληξη που είχε λόγω των ενεργειών της ΤτΕ. Και δεν είναι μόνο η Proton. Και η υπόθεση της Aspis ή του Τ.Τ. βρίσκεται στη δικαιοσύνη λόγω των ενεργειών μας».
Η τελευταία ερώτηση αφορά την επόμενη ημέρα για την ηγεσία της ΤτΕ. Σε λίγους μήνες ολοκληρώνεται η θητεία του κ. Προβόπουλου και το ερώτημα είναι αν θα υπάρξει δεύτερη θητεία. «Είναι θέμα του πρωθυπουργού. Αισθάνομαι απόλυτα ικανοποιημένος για όσα κάναμε τα προηγούμενα πολύ δύσκολα χρόνια. Οχι μόνο ειδοποιήσαμε νωρίς για το τσουνάμι που ερχόταν, αλλά κρατήσαμε όρθιο το τραπεζικό μας σύστημα διαφυλάσσοντας τη σταθερότητα στη χώρα και τις καταθέσεις των πολιτών. Αν η κυβέρνηση με τιμήσει με την εμπιστοσύνη της και μου ζητήσει να συνεχίσω το έργο, ασφαλώς θα είμαι παρών». Και η σχέση με τον υπουργό Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα; «Η συνεργασία μας ήταν και είναι πολύ γόνιμη και αποτελεσματική όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο. Εκτιμώ την παρουσία του και την ενεργητικότητά του στη δύσκολη εθνική προσπάθεια».
Η συνάντηση
Συναντηθήκαμε κοντά στην έδρα της Τράπεζας της Ελλάδος στο εστιατόριο Pasaji στη Στοά Σπύρου Μήλιου, στο κέντρο. Για δύο μενού, δύο σαλάτες, δύο κυρίως πιάτα και τρεις κόκα κόλες πληρώσαμε συνολικά 125 ευρώ.
Oι σταθμοί του
1950
Γεννήθηκε στα Καμίνια του Πειραιά.
1973
Πτυχίο Οικονομικού Τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών.
1974
Μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο Essex.
1977
Διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Essex.
1979 - 2007
Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
1989 - 1990
Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΕΠΕ και πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων.
1990 - 1993
Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
1993 - 1997
Γενικός διευθυντής Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών.
1994 - 2004
Οικονομικός Σύμβουλος Alpha Bank.
2004 - 2006
Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Εμπορικής Τράπεζας.
2006 - 2008
Αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς.
2008
Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
