Η κοινοτοπία του χάους
Του Τάκη Θεοδωρόπουλου
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Σε αντίθεση με την κοινοτοπία του κακού, διάσημη έννοια της Χάνα Αρεντ, η κοινοτοπία του χάους δεν απαιτεί ούτε στιβαρό ιδεολογικό υπόβαθρο ούτε οργάνωση για να διαχυθεί στα κοινωνικά κύτταρα.
Κυκλοφορεί ελεύθερη χωρίς περιοριστικούς όρους και γι’ αυτό είναι ιδιαιτέρως δύσκολο να εντοπισθεί, και ακόμη δυσκολότερο, σχεδόν αδύνατο, να χαρτογραφηθεί. Λειτουργεί κατεξοχήν αντανακλαστικά, επαναλαμβάνοντας με επίταση τις ίδιες αντιδράσεις. Παράγει φασαρία, ερεθίζει τα συναισθήματα και τα εκφραστικά μέσα και, όπως οι ιώσεις ή οι ειδήσεις στην τηλεόραση, όταν κάνει τον κύκλο της, τα πράγματα επανέρχονται στο σημείο εκκίνησης, στο χάος δηλαδή.
Δεν φιλοδοξώ να διατυπώσω νέα θεωρία για την ανθρώπινη συμπεριφορά στηριζόμενος στην εμπειρία που μου προσφέρει η ζωή της γλυκιάς πατρίδας μου. Ούτως ή άλλως, είναι μοναδική και οι απομιμήσεις μοιάζουν χλωμές μπροστά στη δύναμη του πρωτοτύπου. Εξηγούμαι λοιπόν πάραυτα. Πάρτε τις περίφημες διαπραγματεύσεις με την τρόικα. Η μνήμη μου είναι ρηχή και ευτυχώς σταματάει στα όσα συνέβαιναν πριν από μερικούς μήνες, όταν η κυβέρνηση διεκδικούσε σκληρά τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση. Η φασαρία ήταν μεγάλη, οι δηλώσεις πλούσιες σε οίστρο, έως και διάγγελμα του πρωθυπουργού είχαμε τη χαρά να ακούσουμε επί του θέματος. Οταν έληξε η όλη φασαρία και η ζωή επανήλθε στην κανονικότητά της, την κανονικότητα του χάους, διαπιστώσαμε ότι, παρά τις εργώδεις προσπάθειες και τις μάχες που δόθηκαν, ο ΦΠΑ μειώθηκε χωρίς να το πάρει είδηση κανείς. Το χάος της καθημερινότητάς μας το διέκοψε το χάος ενός νέου κύκλου διαπραγματεύσεων – αύξων αριθμός στον κύκλο των κύκλων υποθέτω τουλάχιστον διψήφιος. Υπάρχει λέει δημοσιονομική τρύπα, μόνο που μαζί με την τρύπα εμφανίζεται και η διαφωνία για το μέγεθος της τρύπας. Βγαίνει ο πρωθυπουργός και λέει ότι το ζήτημα του μεγέθους της τρύπας είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορεί παρά να αποτελέσει αντικείμενο πολιτικής διαπραγμάτευσης υψηλοτάτου επιπέδου. Οταν το ακούει αυτό, ο αντιπρόεδρος παρεμβαίνει για να μας υπενθυμίσει πως χωρίς αυτόν δεν είναι δυνατή καμία διαπραγμάτευση για καμία τρύπα. Βγαίνει και ο σύμβουλος του πρωθυπουργού και λέει πως η Ελλάδα ζει στιγμές παλιγγενεσίας, κάτι σαν 1821 και βάλε. Η τρόικα, η οποία έχει προσαρμοσθεί στην κοινοτοπία του χάους και την τροφοδοτεί με το δικό της χάος, επιμένει πως έχει μετρήσει σωστά το μέγεθος της τρύπας και δεν σηκώνει κουβέντα επί του θέματος. Ωσπου στο σημείο αυτό παρεμβαίνει και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, για να πει πως όποιος τολμήσει να αγοράσει κομμάτια εθνικού πλούτου για να μικρύνει η τρύπα, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη. Φήμες κυκλοφορούν για εκλογές, διαψεύδονται μετ’ επιτάσεως, και επειδή η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα εμφανίζεται και στις οθόνες το περίφημο «ξανθό αγγελούδι» που δεν θυμίζει καθόλου τσιγγανάκι. Ο Μιχαλολιάκος και ο Ακης είναι φυλακή, όμως αυτό δεν αφορά πια κανέναν. Για τις επόμενες δέκα μέρες το χάος θα τρέφεται από μνημόνια και αντιμνημόνια.
Οταν κάποιος αντιλαμβάνεται ότι κανείς δεν μπορεί να ελέγξει το χάος που δημιούργησε ο ίδιος, ξεχνά και διαπραγματεύσεις και αντανακλαστικές συγκρούσεις και επανέρχεται στο σημείο της εκκίνησης. Αυτή είναι η ευμενής πλευρά του χάους. Η κοινοτοπία του σου επιτρέπει να κάνεις αύριο ό,τι ακριβώς έκανες μέχρι προχθές, στην περίπτωση να βάζεις φόρους και να κάνεις περικοπές ασχέτως μεγέθους τρύπας. Η δυσμενής πλευρά του είναι ότι το χάος είναι απαράγωγο, δεν έχει διέξοδο. Η δε κοινοτοπία του όχι μόνο σου επιτρέπει να συνηθίζεις στο αδιέξοδο, να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο μέχρι εξαντλήσεως των δομικών υλικών, αλλά να το απολαμβάνεις κιόλας. «Εκ χάεος δε έρεβός τε μέλαινα νυξ εγένετο», έλεγε ο Ησίοδος.
