Αθανάσιος Πότσης: Το «Made in Greece» ταξιδεύει στο Διάστημα
ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.g)
Πολλοί έχουμε δει τις εντυπωσιακές φωτογραφίες που έχουν σταλεί από την επιφάνεια του Αρη, μέσω του ρομποτικού οχήματος Curiosity της NASA.
Ελάχιστοι, όμως, γνωρίζουμε ότι η επεξεργασία και η συμπίεση αυτών των εικόνων, στον Κόκκινο Πλανήτη, πριν φτάσουν στη Γη, έγινε με ελληνικό hardware κατασκευασμένο από την ελληνική εταιρεία Alma Technologies με έδρα στο Πικέρμι! Είναι κι άλλα που πιθανότατα αγνοούμε: η European Sensor Systems παράγει έναν πρωτοποριακό αισθητήρα πίεσης, ο οποίος μπαίνει στη δεξαμενή καυσίμου των δορυφόρων. Η Prisma Electronics κατασκευάζει ειδικών προδιαγραφών καλώδια για διαστημική χρήση και η INASCO διατάξεις με σύνθετα υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται στο Διάστημα λόγω του χαμηλού τους βάρους και της αντοχής τους. Ελληνικές εταιρείες όλες! Γιατί η διαστημική βιομηχανία μας όχι μόνο υπάρχει, αλλά και ανθεί, παρά την κρίση.
«Σαράντα εταιρείες ασχολούνται σήμερα με το Διάστημα στη χώρα μας», λέει ο Αθανάσιος Πότσης, πρόεδρος της Ενωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ). «Εχουν τζίρο που ξεπερνά τα 150 εκατ. ευρώ ετησίως, απασχολούν περίπου 2.000 εργαζομένους και τα προϊόντα τους εξάγονται κατά 100%. Οι δραστηριότητές τους καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα: την παραγωγή σύνθετων υλικών που χρησιμοποιούνται στο Διάστημα (τα οποία πρέπει να είναι χαμηλού βάρους, μεγάλης αντοχής σε υψηλές θερμοκρασίες και ακτινοβολία), τον σχεδιασμό μικροδορυφόρων, το σύνολο των ηλεκτρονικών που εξομοιώνουν και ελέγχουν τη λειτουργία ενός δορυφόρου στο έδαφος πριν εκτοξευθεί, τους αισθητήρες που ελέγχουν θερμοκρασία, πίεση και επιτάχυνση του πυραύλου, ο οποίος θα ανεβάσει έναν δορυφόρο στο Διάστημα, μεταξύ άλλων. Τελευταία, έχουν αρχίσει να μπαίνουν δυναμικά και στην παραγωγή μικροδορυφόρων, που αποτελούν το νέο... τρεντ. Και σε δύο χρόνια θα έχουμε στα χέρια μας τον πρώτο ηλεκτροκινητήρα για δορυφόρο που θα παράγεται και θα πιστοποιείται στη χώρα μας!»
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η χώρα μας έγινε μέλος της περίφημης ESA (European Space Agency), δηλαδή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, το 2005. Η ετήσια συνδρομή για τη συμμετοχή της είναι 10 εκατ. ευρώ. Μεγάλο ποσό, αναμφίβολα. «Υπάρχει όμως μια ιδιαιτερότητα. Βάσει του καταστατικού της ESA, αυτή η συνδρομή πρέπει να επιστραφεί σε ποσοστό 97% στην Ελλάδα με τη μορφή βιομηχανικού έργου». Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, βιομηχανικό έργο σ’ αυτόν το τομέα υπήρχε ελάχιστο. Σήμερα, όμως, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική.
Αξιοποιήσαμε τις ευκαιρίες
«Στα χρόνια που ακολούθησαν, όμως, αξιοποιήσαμε κάθε ευκαιρία, ώστε η διαστημική βιομηχανία μας να αναπτυχθεί και να ωριμάσει. Μπορεί να μην είχαμε την προϊστορία και την εμπειρία την οποία διέθεταν άλλες χώρες, όπως οι πρώην ανατολικές, για παράδειγμα. Αλλά αυτό δεν ήταν απαραιτήτως κακό. Χτίσαμε το δικό μας “οικοδόμημα” σωστά, με επιχειρήσεις εστιασμένες στην καινοτομία, με σύγχρονα στάνταρτ, με το βλέμμα στις διεθνείς εξελίξεις, αντλώντας εμπειρία από γειτονικούς τομείς όπως η μικροηλεκτρονική, η τεχνολογία νέων υλικών, η ανάπτυξη λογισμικών για αεροπλάνα. Ξέρουμε όλοι καλά πως η ESA και η NASA δεν παίζουν. Οταν ετοιμάζουν μια αποστολή, θέλουν να πάρουν από εσένα ένα προϊόν αξιόπιστο, που θα δουλεύει άψογα και δεν θα τις προδώσει. Σήμερα, το Made in Greece υπάρχει και στο Διάστημα. Οι ελληνικές διαστημικές βιομηχανίες έχουν αρχίσει να φτιάχνουν brand name στο εξωτερικό και διεκδικούν το μερίδιο από την πίτα που αναλογεί στη χώρα μας», εξηγεί ο κ. Πότσης.
Ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Νίκος Παππάς, πρόσφατα εξήγγειλε την ίδρυση της Eλληνικής Διαστημικής Υπηρεσίας. Είναι αδιαμφισβήτητη η αναγκαιότητα μιας κρατικής αιγίδας στις προσπάθειες που καταβάλλουν η ΕΒΙΔΙΤΕ και τα μέλη της. Δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές όλες οι λεπτομέρειες. Μόνο ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία θα έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Εφαρμογών (ΕΚΔΕΕ). Γιατί Α.Ε.; Μήπως επειδή δεν μπορούν να γίνουν προσλήψεις και έτσι επελέγη να είναι αυτοχρηματοδοτούμενη; Μήπως επειδή δεν προβλέπεται από το μνημόνιο η δημιουργία νέων δομών μέσα στην κυβέρνηση; Και γιατί «Εφαρμογών»; Ποιος θα είναι ο ρόλος της; Να κάνει έρευνα ή να χαράσσει πολιτική για το Διάστημα;
Ο Ολλανδός αγρότης πηγαίνει στο χωράφι με το τάμπλετ
Τα ερωτήματα για το πώς ακριβώς θα λειτουργήσει η Ελληνική Διαστημική Υπηρεσία δεν έχουν ακόμα απαντηθεί, αλλά ο συνομιλητής μου δεν μπορεί να με διαφωτίσει. «Κι εμείς σε φάση αναμονής είμαστε, για να δούμε ακριβώς τι θα γίνει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η δημιουργία της ήταν πάγιο αίτημά μας, από την αρχή της διαδρομής μας, δεδομένου ότι η ΕΒΙΔΙΤΕ επενδύει συστηματικά στην ανάπτυξη διεθνών συνεργασιών και συμμαχιών στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας και εφαρμογών. Γι’ αυτό και θα τη στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Αν δομηθεί και στελεχωθεί σωστά, είναι κάτι που η χώρα έχει ανάγκη».
Μένω σ’ αυτό το τελευταίο. Ποια είναι η αναγκαιότητα της ύπαρξης και ενδυνάμωσης της διαστημικής βιομηχανίας μας; Ο πρώτος λόγος που αναφέρει ο Αθανάσιος Πότσης είναι οικονομικός. «Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του ΟΟΣΑ, για κάθε ένα ευρώ που επενδύει κανείς στο Διάστημα θα πάρει πίσω 7-9 ευρώ. Είναι ένας τομέας με τεράστια δυναμική, δηλαδή, που θα ανακόψει το brain drain, θα δώσει μια επιλογή σε νέους επιστήμονες, ώστε να μη φύγουν από την πατρίδα μας. Αλλά και ιδιαίτερα νευραλγικός με πολλές εφαρμογές: από την εθνική άμυνα και ασφάλεια (επιτήρηση συνόρων), μέχρι το περιβάλλον (έλεγχος ποιότητας και χρήσης νερού, δασών, επιτήρηση φυσικών καταστροφών) και τη γεωργία ακριβείας. Ξέρετε ότι ο Ολλανδός αγρότης πηγαίνει στο χωράφι με το τάμπλετ; Αξιοποιώντας τις πληροφορίες που του παρέχουν οι δορυφόροι, γνωρίζει αν και πότε πρέπει να ποτίσει, να ψεκάσει ή να ρίξει λίπασμα στα χωράφια του. Ετσι, παράγει 40 τόνους ντομάτας ανά στρέμμα, ενώ ο Ελληνας αγρότης μόνο δύο... Μέσω της γεωργίας ακριβείας, οι αγρότες μας δεν θα αυξήσουν μόνο την ποσότητα και την ποιότητα των προϊόντων τους. Θα έχουν και τη δυνατότητα να τα πωλούν με το σχετικό στικεράκι της χρήσης διαστημικής τεχνολογίας, που θα τους βοηθά να πετύχουν καλύτερες τιμές».
Η συνάντησή μας γίνεται λίγες μέρες πριν ο κ. Πότσης φύγει για την Ινδία. «Για μια μεγάλη έκθεση αεροδιαστημικής, όπου θα συναντηθούμε με εκπροσώπους του Ινδικού Οργανισμού Διαστήματος για να συζητήσουμε θέματα συνεργασίας – όπως κάνουμε εδώ και χρόνια για να βγάλουμε την ελληνική διαστημική βιομηχανία εκτός Ευρώπης», όπως με ενημερώνει. «Οχι ότι δεν έχουμε εξαιρετική σχέση με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, απλώς οι χώρες που θα οδηγήσουν το “άρμα” του Διαστήματος τα επόμενα χρόνια είναι η Κίνα, η Ινδία και οι ΗΠΑ – υποστηριζόμενες από την εντυπωσιακή τεχνολογική ανάπτυξη που υπάρχει στο Ισραήλ».
Αμέτρητες ευκαιρίες στο «διαστημικό» οικοσύστημα των 200 δισ.
Τα ποσά της παγκόσμιας διαστημικής αγοράς είναι τεράστια. Η ευρωπαϊκή φτάνει τα 7 δισ. ευρώ ετησίως – η παγκόσμια ξεπερνά τα 200 δισ. Και δεν είναι μόνο τα ερευνητικά προγράμματα για τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, αλλά και ένα πλήθος εφαρμογών και υπηρεσιών που χρειάζονται τα προϊόντα της συγκεκριμένης βιομηχανίας. «Μεγάλη “έκρηξη” θα συντελεστεί με τη χρήση του κινητού μέσα στο αεροπλάνο, η οποία θα υποστηρίζεται από δορυφόρους», επισημαίνει ο Αθανάσιος Πότσης. «Ετσι μέρα με τη μέρα ανοίγεται μια τεράστια αγορά, στην οποία στοχεύουμε κι εμείς. Πρόκειται για ένα “οικοσύστημα” που αξίζει να πάρει κανείς στα σοβαρά. Δείτε τι κάνουν άλλες χώρες. Πέρα από τη Γαλλία, που έχει την πρωτοκαθεδρία εδώ και χρόνια, η Ολλανδία ποντάρει στο Διάστημα. Η Πολωνία επενδύει επίσης πολλά χρήματα. Το Βέλγιο προβλέπει περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ στον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό για τις τεχνολογίες Διαστήματος. Ακόμα και το Λουξεμβούργο, που είναι μια πολύ μικρή χώρα, έχει μπει στο “παιχνίδι”, εστιάζοντας σε 2-3 τεχνολογίες-κλειδιά. Η Ιταλία έχει δει τα οφέλη της νέας αναπτυσσόμενης αγοράς των μικροδορυφόρων. Η Βουλγαρία έχει αναπτύξει εξαιρετική συνεργασία με τους Ιάπωνες για την παραγωγή μικροδορυφόρων και CubeSat (μικρο-μικροδορυφόρους). Είναι ανεξάντλητο το πεδίο και αμέτρητες οι ευκαιρίες, τις οποίες προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε». Η ανάπτυξη θα έρθει, δηλαδή, μέσω... Διαστήματος; Ο κ. Πότσης είναι αισιόδοξος. «Ξέρουμε ποιοι είμαστε, τι έχουμε κάνει ώς τώρα και τι μπορούμε να κάνουμε. Σε ποιους τομείς είμαστε καλοί και σε ποιους μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Κι έχουμε στόχους για τα επόμενα 10-15 χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι καταφέραμε να πείσουμε ξένες εταιρείες να επενδύσουν στη χώρα. Δύο ιταλικές και μία αμερικανική –σύντομα και μια καναδέζικη– έχουν ήδη ανοίξει υποκαταστήματα στην Ελλάδα».
Συνέπεια, συνεργασίες και σκληρή δουλειά. Ο πρόεδρος της ΕΒΙΔΙΤΕ επαναφέρει συχνά στην κουβέντα μας τις βάσεις πάνω στις οποίες στήθηκε η ελληνική διαστημική βιομηχανία. «Χάρη στον κανονισμό λειτουργίας του, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος μας άνοιξε την πόρτα. Στην πορεία έπρεπε να αποδείξουμε ότι είμαστε σοβαροί, αποτελεσματικοί και αξιόπιστοι. Το καταφέραμε μέσα σε μόλις μία δεκαετία».
Και η δική του διαδρομή δεν στερείται ενδιαφέροντος. Κάθε άλλο. Παιδί Ελλήνων μεταναστών, με καταγωγή από το Κεφαλόβρυσο Ιωαννίνων, ένα μικρό χωριό έξω από την Κόνιτσα, γεννήθηκε στη Γερμανία. Οι γονείς του εργάζονταν σε εργοστάσιο, στη Φρανκφούρτη. Η οικογένεια επέστρεψε στην Ελλάδα όταν ο ίδιος ήταν μαθητής στο Δημοτικό. Στο Νέο Ηράκλειο ο Αθανάσιος Πότσης τελείωσε το Λύκειο και πέρασε στη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Πάτρας. Το 1998, με το πτυχίο στα χέρια και μία υποτροφία από την Airbus, παίρνει ξανά τον δρόμο για τη Γερμανία, για την πραγματοποίηση έρευνας με σκοπό την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στο Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR) στο Μόναχο.
Επιστροφή στην πατρίδα
Ολοκληρώνοντας το διδακτορικό του, εργάστηκε στην Airbus για μία πενταετία, αποκτώντας πολύτιμη εμπειρία. Μια λαμπρή καριέρα ανοιγόταν μπροστά του, αλλά δεν ήθελε να ζήσει ως μετανάστης, όπως οι γονείς του. Επέστρεψε στην Ελλάδα, εργάστηκε στην Intracom (στον τομέα των αμυντικών συστημάτων) και από το 2006 είναι υπεύθυνος ανάπτυξης εμπορικών δραστηριοτήτων σε διεθνές επίπεδο στον όμιλο EFA Ventures. Το 2008, όταν ιδρύεται η Ενωση Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας & Εφαρμογών αναλαμβάνει τη θέση του προέδρου, την οποία κατέχει μέχρι σήμερα.
Η δουλειά του απαιτεί πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. «Τουλάχιστον το 1/3 του χρόνου ταξιδεύω». Δύσκολο αυτό για έναν πατέρα δύο μικρών παιδιών. «Η κόρη μου είναι οκτώ ετών και ο γιος μου έξι. Μεγαλώνουν πολύ γρήγορα, χάνω... επεισόδια λείποντας τόσο πολύ από το σπίτι». Τα γοητεύει το Διάστημα; «Ναι, είναι αλήθεια ότι ρωτούν πολλά, βλέπουν εικόνες και εντυπωσιάζονται. Ιδιαίτερα από τότε που ξεπέρασαν τον φόβο τους ότι ο μπαμπάς μπορεί να πάει στο Διάστημα και να μην επιστρέψει! Πριν από μερικές μέρες, που ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός περνούσε πάνω από τη χώρα μας, τους τον έδειξα. Τους είπα ότι αυτό που έβλεπαν δεν είναι αστέρι, αλλά κάτι που οι άνθρωποι έφτιαξαν, για να κάνουν καλύτερη τη ζωή τους. Δεν έδειξαν να συγκινούνται ιδιαίτερα, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα επεξεργαστούν την πληροφορία και θα επανέλθουν με πολλές ερωτήσεις». Και πόση γοητεία ασκεί το Διάστημα στον ίδιο; «Εγώ κοιτάω από το Διάστημα προς τη Γη. Πώς μπορεί να βελτιώσει η χρήση της διαστημικής τεχνολογίας την καθημερινότητά μας. Το Διάστημα σου δίνει μία επιπλέον διάσταση –εκτός από τις τρεις που υπάρχουν στη Γη– για να λύσεις ένα πρόβλημα. Κι αυτό, για έναν μηχανικό δεν μπορεί παρά να είναι γοητευτικό...».
Η συνάντηση
Εν όψει του ταξιδιού του Αθανασίου Πότση στην Ινδία, ο χρόνος του ήταν περιορισμένος. Ηπιαμε καφέ, δοκιμάζοντας κάποια από τα ελαφριά σνακ, στο καφέ του Ιδρύματος Ευγενίδου. Πληρώσαμε 11 ευρώ.
Oι σταθμοί του
1974
Γεννιέται στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας.
1998
Πτυχίο Ηλεκτρολόγου Μηχανικού από το Πολυτεχνείο Πατρών. Υποτροφία από την Airbus για την πραγματοποίηση έρευνας με σκοπό την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στον τομέα του Διαστήματος στο Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR) στο Μόναχο.
2002
Διδακτορικό στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ σε συνεργασία με το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR).
2005
Εναρξη σειράς διαλέξεων με θέμα τη βιομηχανία και την υψηλή τεχνολογία στη Σχολή Πολέμου της Πολεμικής Αεροπορίας.
2006
Υπεύθυνος ανάπτυξης εμπορικών δραστηριοτήτων σε διεθνές επίπεδο στον όμιλο «EFA Ventures».
2008
Ιδρυση της Ενωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας & Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ). Ανάληψη της θέσης του προέδρου.
2013
Ιδρυση του Space Cluster (si-cluster) σε συνεργασία με το Corallia.
