Ο κουρδικός «κόμπος» έφθασε στο χτένι
Σάββας Καλεντερίδης
(Πηγή : http://www.pontos-news.gr/)
Μετά από έναν αδιέξοδο και βρώμικο πόλεμο που κράτησε 33 χρόνια, στοιχίζοντας τη ζωή σε περισσότερους από 50 χιλιάδες ανθρώπους –ένας πόλεμος που δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο τη λύση του– η Τουρκία εν έτει 2017 έρχεται αντιμέτωπη με όρους κατεπείγοντος με το κουρδικό πρόβλημα.Η περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλάζει ·μετά το Ιράκ θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι και η Συρία οδηγείται σε ομοσπονδοποίηση. Γεγονός που θα οδηγήσει στην ίδρυση του δεύτερου ομόσπονδου κουρδικού κράτους στην περιοχή, όμορου με το πρώτο, αυτό που λειτουργεί στο Β. Ιράκ από το 1991.
Η εξέλιξη αυτή πολύ απλά θα φέρει στο προσκήνιο την ομοσπονδοποίηση και της Τουρκίας, που σημαίνει ίδρυση του τρίτου ομόσπονδου κουρδικού κράτους σε μια ευρύτατη περιοχή της σημερινής τουρκικής επικράτειας.
Ο Ερντογάν, που νοιώθει σαν εκείνον που είναι δεμένος κάθετα στις ράγες του τραίνου και βλέπει την αμαξοστοιχία να έρχεται με ταχύτητα κατά πάνω του, προσπαθεί να πάρει όλες τις εξουσίες στα χέρια του για δυο λόγους: αφενός μεν για να καλύψει τα σκάνδαλα δισεκατομμυρίων που βαρύνουν τον ίδιον και την οικογένειά του και αφετέρου γιατί νομίζει ότι με τον τρόπο αυτό θα αποφύγει το… τρένο της ομοσπονδοποίησης.
Στο σημείο αυτό δε έχει εναποθέσεις όλες τις ελπίδες του στον Τραμπ, όπως έχει κάνει όποιος είναι δεμένος κάθετα στις δικές του ράγες και βλέπει να έρχεται καταπάνω του το «δικό» του τρένο.
Όμως, κανένας Τραμπ δεν μπορεί πλέον να αλλάξει το ρου των εξελίξεων, γιατί στη φάση αυτή κινητήριος δύναμη είναι η ίδια η Ιστορία.
Οι εξελίξεις έχουν στην κυριολεξία κοσμοϊστορική σημασία και όσο αφορούν την Τουρκία, άλλο τόσο αφορούν την Κύπρο και την Ελλάδα. Ας αφήσουμε όμως έναν ιδιαίτερα προβεβλημένο και σοβαρό Τούρκο αρθρογράφο να μας περιγράψει την κατάσταση, γιατί «όσα ξέρει ο νοικοκύρης, δεν τα ξέρει ο κόσμος όλος», που λέει και η παροιμία!
Νέα σενάρια με επίκεντρο τους Κούρδους
Του Μουράτ Γετκίν (Murat Yetkin) στην hurriyet.com.tr (1/2/2017).
Όπως φαίνεται ο κουρδικός παράγοντας θα παίξει σημαντικό ρόλο και στο εσωτερικό κατά την περίοδο του δημοψηφίσματος, αλλά και στο εξωτερικό στην αναδιαμόρφωση της Συρίας και της Μ. Ανατολής. Να ξεκινήσουμε από το εσωτερικό ή το εξωτερικό;
Καλά, ας αρχίσουμε από το εσωτερικό. Αν κάνουμε το άθροισμα στα χαρτιά, το σύνολο των ψήφων που πήραν το ΑΚΡ και το ΜΗΡ στις γενικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου αγγίζει το 62%. Αλλά και πάλι ούτε ο πρόεδρος Ερντογάν, ούτε το ΑΚΡ, ούτε το ΜΗΡ νιώθουν ήσυχοι.
Ακόμη και στις πιο αισιόδοξες δημοσκοπήσεις υπάρχει ένα ποσοστό 20% που είναι αναποφάσιστοι.
Ο Ερντογάν, που είναι από τους ανθρώπους που ξέρει καλύτερα από όλους την πολιτική στην Τουρκία, καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό το υψηλό ποσοστό αναποφάσιστων σε μια περίοδο όπου το «ναι» είναι τόσο ελκυστικό και όλοι στις τηλεοράσεις και τις στήλες των εφημερίδων καλούν τον κόσμο να ψηφίσει «ναι».
Υπάρχουν δυο λόγοι ανησυχίας. Ο πρώτος οφείλεται στο γεγονός ότι η εκλογική βάση του ΜΗΡ είναι διασπασμένη. Ένα μέρος της εκλογικής βάσης, το οποίο ήταν αντίθετο στο να γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Ερντογάν, τώρα αντιτίθεται σθεναρά στο να συγκεντρωθούν όλες οι εξουσίες στον Ερντογάν.
Ο δεύτερος είναι ότι οι Κούρδοι ψηφοφόροι του ΑΚΡ νιώθουν ενοχλημένοι από την συμμαχία με το ΜΗΡ, η οποία γίνεται στην εθνοθρησκευτική βάση της τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης.
Εδώ έρχεται στο προσκήνιο ένα αδιέξοδο και τα δύο σενάρια που συζητιούνται στα πολιτικά παρασκήνια έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους. Για παράδειγμα, μπορεί οι μαζικές συλλήψεις των βουλευτών του HDP να δημιουργούν στην εκλογική βάση του ΜΗΡ την εντύπωση ότι έτσι θα γίνει αποτελεσματικότερος ο αγώνας για την καταπολέμηση του ΡΚΚ.
Αυτό μπορεί να λειτουργήσει υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα. Από την άλλη όμως οι βουλευτές του ΑΚΡ γνωρίζουν καλά τι επίδραση θα έχουν στους Κούρδους ψηφοφόρους του ΑΚΡ τέτοιου είδους συλλήψεις και προσαγωγές Κούρδων βουλευτών και δημάρχων, που γίνονται σε καθημερινή βάση.
Νομίζετε ότι ήταν εύκολη η αντίδραση του (Κούρδου) βουλευτή του ΑΚΡ Γκαλίπ Ενσαρίογλου για την αντιμετώπιση που έχει σε αυτή την ηλικία ο Αχμέτ Τουρκ (φυλακίστηκε), ο οποίος αποτελεί και το πρώτο όνομα που έρχεται στο μυαλό σε περίπτωση που ανοίξουν οι πύλες του διαλόγου με το ΡΚΚ;
Και μάλιστα όλα αυτά είναι σε εξέλιξη στην Τουρκία, τη στιγμή που στη συριακή πλευρά των συνόρων οι κουρδικές ομάδες αντιμετωπίζονται ως ρυθμιστές του παιχνιδιού από τις παγκόσμιες δυνάμεις!
Μη λέτε τι σημασία έχει, γιατί στο σημείο αυτό ήδη περνάμε στις εξελίξεις του Κουρδικού στο εξωτερικό. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της κατοχής του Ιράκ από τις ΗΠΑ, το 2003, ήταν η δημιουργία Κουρδικής Τοπικής Διοίκησης στο βορρά.
Τότε η τουρκική Εθνοσυνέλευση είχε αρνηθεί τη συμμετοχή της Τουρκίας στην εισβολή στο Ιράκ. Αυτό είχε σαν συνέπεια οι ΗΠΑ να προχωρήσουν σε πλήρη συνεργασία με τους Κούρδους του Β. Ιράκ, που είναι η τρίτη πληθυσμιακή δύναμης το Ιράκ, μετά τους σιίτες και σουνίτες Άραβες.
Η άρνηση της Τουρκίας από τη μια πλευρά και η πλήρης συνεργασία των Κούρδων από την άλλη, είχε ως αποτέλεσμα την αναβάθμιση του ρόλου των Κούρδων, οι οποίοι μετά την ανατροπή του Σαντάμ στο νέο Ιράκ κέρδισαν και το ομόσπονδο κουρδικό κράτος και την προεδρία της Δημοκρατίας του Ιράκ.
Ο Τζελάλ Ταλαμπανί έγινε πρόεδρος της δημοκρατίας και ο Μεσούντ Μπαρζανί έγινε πρόεδρος της Κουρδικής Τοπικής Διοίκησης.
Το ερώτημα που εγείρεται τώρα είναι το εξής: Άραγε η συνεργασία των Κούρδων της Συρίας με τις ΗΠΑ στον συριακό εμφύλιο θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ομόσπονδου κράτους, που θα έχει κοινά σύνορα με το ομόσπονδο κουρδικό κράτος του Β. Ιράκ, που σημαίνει άλλο ένα αυτόνομο κουρδικό κράτος στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία;
Όχι ότι δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κουρδικών περιοχών του Ιράκ και της Συρίας. Για παράδειγμα μέχρι πριν λίγα χρόνια οι Τούρκοι πολιτικοί αποκαλούσαν τον Μπαρζανί και τον Ταλαμπανί με προσβλητικά επίθετα, όπως «αρχηγοί φατρίας», αλλά σε καμία περίπτωση δεν τους θεωρούσαν τρομοκράτες και το τουρκικό κράτος (επί Τουργκούτ Οζάλ) τους είχε χορηγήσει κόκκινο τουρκικό διπλωματικό διαβατήριο.
Ο Μπαρζανί και ο Ταλαμπανί δεν πραγματοποίησαν τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της Τουρκίας, ούτε αξίωσαν εδάφη και ανεξαρτησία από την Τουρκία.
Παρότι δεν τα έβαλαν με το ΡΚΚ, επειδή δεν είχαν τη δύναμη να το κάνουν, όλα αυτά τα χρόνια και μέχρι τώρα πάντα έψαχναν να βρουν τρόπους για να έχουν καλές σχέσεις με την Τουρκία. Στο σύνταγμα του Ιράκ υπήρχε άρθρο (σ.σ. ανενεργό) για παραχώρηση αυτονομίας στους Κούρδους πολύ πριν την ανατροπή και το θάνατο του πρώην ηγέτη Σαντάμ Χουσεϊν ·δεν προστέθηκε εκ των υστέρων.
Η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα αρνήθηκε την πρόταση της Τουρκίας που έλεγε στους Αμερικανούς «Αφήστε τους Κούρδους και ελάτε να πολεμήσουμε μαζί κατά του ISIS» και παρόλα αυτά προτίμησε το PYD (η Τουρκία ξύπνησε αργά από την αμέλειά της, αφού στην αρχή έλεγε στους Αμερικανούς «δεν είναι τρομοκράτες, είναι αντιδραστικά παιδιά»).
Το PYD είναι το αδερφάκι του ΡΚΚ στη Συρία, έχουν οργανικές σχέσεις διά μέσου της Ένωσης Κουρδικών Κοινοτήτων (KCK). Ακόμη και αν εξοργίζει αυτό την Άγκυρα, η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία επικεντρώθηκε στο να ανατρέψει τον Ασάντ, επιλέγοντας ανεκδιήγητους συμμάχους, ενώ το ίδιο διάστημα το PYD/PKK που συμμάχησε με τις ΗΠΑ, εξασφάλισε τον εδαφικό έλεγχο σε ένα μεγάλο τμήμα της Συρίας.
Κατόπιν διαμαρτυρίας της Τουρκίας, το PYD δεν ήταν ανάμεσα στους προσκεκλημένους στην σύνοδο της Αστάνα για την εκεχειρία στη Συρία, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Τουρκίας, της Ρωσίας και του Ιράν.
Όμως στη συνέχεια, το ρωσικό ΥΠΕΞ, στο πλαίσιο των συνομιλιών με τις αντικυβερνητικές ομάδες κάλεσε το PYD στη Μόσχα.
Στο σημείο αυτό, έγινε γνωστό ότι στις συνομιλίες συζητήθηκε το προσχέδιο συντάγματος της Συρίας, το οποίο αφήνει ανοιχτή την πόρτα για παραχώρηση αυτονομίας και δημιουργίας ομόσπονδου κράτους από τους Κούρδους της Συρίας.
Τώρα τα βλέμματα είναι στραμμένα στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντοναλντ Τραμπ. Λέγαμε ότι είναι απρόβλεπτος, αλλά δεν φανταζόμασταν ότι θα προβεί σε τόσο δυνατές παρεμβάσεις, έτσι δεν είναι;
Δεν είναι φανερό τι θα κάνει και ποια πολιτική θα ακολουθήσει στο ζήτημα της Συρίας, στη μάχη με το ISIS και στο κουρδικό ζήτημα. Η απόφαση του Τραμπ θα γίνει φανερή με τη νέα στρατηγική, για την προετοιμασία της οποίας έχει δώσει στο Πεντάγωνο προθεσμία 30 ημερών. Και η απόφαση του Τραμπ θα επηρεάσει ευθέως τη στάση που θα τηρήσει η Τουρκία στην περιφερειακή εξίσωση.
Προφανώς να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ποια θα είναι η στάση των ΗΠΑ στα ζητήματα αυτά, μετά την πρώτη συνάντηση του Τραμπ με τον Ερντογάν. Όμως τότε πιθανώς να έχει αρχίσει και η περίοδος διεξαγωγής του δημοψηφίσματος.
Για το λόγο αυτό λέμε ότι είναι πιθανό ανάμεσα στις δυσκολίες που περιμένουν τον Ερντογάν και την κυβέρνηση ΑΚΡ, και κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος στο εσωτερικό της χώρας αλλά και σε εξωτερικά ζητήματα, βρίσκεται ο κουρδικός παράγοντας.
Πρόλογος-μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης.
