Ο επόμενος ηγέτης της Κίνας θα είναι ο Γκορμπατσόφ της;
Της Ζέζας Ζήκου
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Ο Σι Ζινπίνγκ αναμένεται να χρισθεί επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στο 18ο συνέδριο, που πραγματοποιείται εντός του Οκτωβρίου. Είναι ο επίσημος διάδοχος του προέδρου Χου Ζιντάο.
Αραγε πού θα βρίσκεται η Κίνα το 2023 όταν ο κ. Σι παραδώσει την εξουσία; Θα αποδειχθεί ο κ. Σι ο Γκορμπατσόφ της Κίνας; Ηδη το ερώτημα τέθηκε από διάσημους σινολόγους. Οχι, απλώς, επειδή πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, τη δεύτερη σε μέγεθος στρατιωτική δύναμη, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα της υφηλίου και με τα μεγαλύτερα συναλλαγματικά διαθέσιμα στον κόσμο.
Ο Σι Ζινπίνγκ είναι ο γιος ενός από τους ήρωες της κινεζικής επανάστασης. Ανήκει στην κόκκινη αριστοκρατία και πέρασε την παιδική ηλικία του στις συνοικίες του Πεκίνου που προορίζονται για την κυβερνώσα ελίτ. Εστάλη στην επαρχία το 1966, όταν ο πατέρας του περιέπεσε σε δυσμένεια. «Υπέφερα περισσότερο απ’ ό,τι οι περισσότεροι. Με αποκαλούσαν πουτάνας γιο και αντιδραστικό», αφηγήθηκε ο Σι το 1996 σε ένα περιοδικό του Πεκίνου. Ενώ ο πατέρας του βασανιζόταν και φυλακιζόταν από τους ερυθροφρουρούς του Μάο, ο Σι Ζινπίνγκ επέλεξε, πέραν πάσης προσδοκίας, να ενταχθεί στο Κόμμα. Ηταν τότε 21 ετών και για να το κάνει χρειάστηκε να απαρνηθεί τον πατέρα του.
Είναι, όμως, λογικό να αναρωτιόμαστε αν η Κίνα, όσο θαυμαστή κι αν μας φαίνεται, διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει θύμα του σοβιετικού συνδρόμου, όπως υποστηρίζει ο ιστορικός Τhierry Wolton (ειδικός στα κομμουνιστικά συστήματα). Ο συνδυασμός του θαυμασμού μας με μια εξουσία που δεν μοιράζεται, που παραμένει αδιάφορη στον πόνο του λαού της, που έχει μονομανία με τα συμφέροντα και την ισχύ της, που ενισχύεται από τις αμφιβολίες των δυτικών χωρών, είναι ανάμεσα στους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα δύσκολο αύριο, επισημαίνει.
Ηδη, αρκετοί διανοούμενοι συμμερίζονται την άποψη του Wolton ότι πριν από μισό αιώνα ξεκινούσε μια εξίσου θριαμβευτική περίοδος για τη Σοβιετική Ενωση και σχεδόν οι πάντες πίστευαν ότι θα γινόταν η μεγάλη δύναμη του τέλους του 20ού αιώνα. Οι δεκαετίες του 1960 και του 1970 σημαδεύτηκαν από τη σημαντική άνοδο της ΕΣΣΔ και του σοσιαλιστικού στρατοπέδου γενικώς στην παγκόσμια σκηνή ώς την εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979. Η άνοδος αυτή φαινόταν ακόμη πιο εντυπωσιακή επειδή η Δύση βρισκόταν σε οικονομικό και ηθικό μαρασμό λόγω της πετρελαϊκής κρίσης του 1973 και της αμερικανικής ήττας στον πόλεμο του Βιετνάμ το 1975.
Επιπλέον οι σινολόγοι υποστηρίζουν πως οι σημερινοί ηγέτες δεν έχουν το κύρος του επαναστάτη και δεν εμπνέονται από το ίδιο αίσθημα κομμουνιστικού καθήκοντος. Στη Σοβιετική Ενωση, η διάθεση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να αμφισβητήσει τον κομμουνισμό βρήκε ανταπόκριση στα υπόλοιπα στελέχη της πέμπτης γενιάς ηγετών. Δεν προώθησε την περεστρόικα και την γκλάσνοστ μόνος του· σημαντικός αριθμός της νομενκλατούρας είχε ήδη αποφασίσει ότι το σοβιετικό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο ήταν δυσλειτουργικό, διεφθαρμένο και ανεπαρκές και έπρεπε να αλλάξει.
Ο διευθυντής του κινεζικού προγράμματος στο Ινστιτούτο Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι η διαφθορά αποτελεί θανάσιμη απειλή για το σύστημα και η κινεζική ηγεσία έχει την ίδια άποψη. Η κινεζική νομενκλατούρα γνωρίζει ότι η διαφθορά προκαλεί αντιδράσεις και ότι το σύστημα, παρ’ όλες τις επιτυχίες, δεν έχει πολύ μέλλον μπροστά του.
Οι πολιτικές διαδικασίες στο εσωτερικό του Κ.Κ. Κίνας γίνονται στο ημίφως, αλλά οι συνέπειες δεν περιορίζονται πλέον στο εσωτερικό της χώρας. Μας επηρεάζουν όλους. Εντάξει, έχει γίνει πλέον μπανάλ να προβλέπουμε ότι η Κίνα θα είναι ο ηγέτης του πλανήτη πριν από τα μισά του αιώνα. Προβλέπεται το 2020 να αποκαθηλώσει τις ΗΠΑ από την πρώτη θέση. Αλλά η Κίνα διατηρεί εξωπραγματικές προσδοκίες και αυτό είναι πρόβλημα όχι απλώς μόνο για την ίδια αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Το αστείο περί «απατηλών» αμερικανικών προτύπων είναι αρκούντως τολμηρό έως θρασύ! Αλλωστε, το είχαν πει και οι Ιάπωνες και οι Ευρωπαίοι...
Ομως, οι Κινέζοι είναι κάτι παραπάνω από φίλοι μας. Είναι κάπως σαν συγγενείς μας. Ακολούθησαν κι ακολουθούν τον δρόμο της ελεύθερης αγοράς, μασκαρεύοντας την κοινωνία με ολίγα ψιμύθια αστικής δημοκρατίας: Ολα είναι ελεύθερα (αν τα ελέγχει το κράτος και οι μανδαρίνοι του). Ολα είναι εφικτά (αν λαδωθεί το κηφηναριό). Ολοι είναι ίσοι (αν τους εγκρίνει το Κόμμα). Ημασταν Κινέζοι πολύ πριν η Κίνα ανακαλύψει τον καπιταλισμό χωρίς ελευθερία. Ισως γι’ αυτό η πολιτική ηγεσία, ο επιχειρηματικός κόσμος, αλλά και η κοινωνία μας αποθεώνει τους επενδυτές από το Πεκίνο. Αν η Cosco ήταν εταιρεία αμερικανική, η λάμψη από τις αστερόεσσες που θα καίγονταν στον Πειραιά, οι κραυγές για τους «αδίστακτους ιμπεριαλιστές» θα έφταναν μέχρι τη Σαγκάη. Και βάλε.
Οι Κινέζοι είναι δικοί μας, γιατί αναπτύσσονται ελληνοπρεπώς: λαίμαργα, άνισα, κρατικιστικά. Η διαφορά μας με την Κίνα είναι κυρίως διαφορά κλίμακας: Εκεί μπορεί πεντακόσια εκατομμύρια εργατικά χέρια να θυσιαστούν στον Λεβιάθαν της ανάπτυξης. Εδώ η χώρα γκρέμισε γιατί «φάγανε» περισσότερα απ’ όσα είχαμε και τα «φάγανε» όλοι αυτοί που τους ξέρουμε… Ομως, δεν έχουν πλέον κανένα νόημα όλα αυτά στη χώρα των Μνημονίων.
