Τζέιμς Μποντ, ο πενηντάρης
Η ιστορία του υπερήρωα του Ιαν Φλέμινγκ μοιάζει με διαχρονικό αφήγημα για το lifestyle
Του Δημητρη Μπουρα
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Στη δεκαετία του ’60 νέοι ήρωες βγήκαν στο φως για να χτίσουν νέους μύθους, καθώς ο άνθρωπος πατούσε στο φεγγάρι. Το 1962 ο Σον Κόνερι ταυτίστηκε με τον κινηματογραφικό Τζέιμς Μποντ, έναν άψογο στους τρόπους υπερήρωα τον οποίο είχε επινοήσει ο συγγραφέας Ιαν Φλέμινγκ περίπου μία δεκαετία πριν.
Σήμερα, στην 23η ταινία του πενηντάρη πια Μποντ, στο «Skyfall» που θα κάνει πρεμιέρα την 1η Νοεμβρίου, ο πιο εύθραυστος και μελοδραματικός Ντάνιελ Κρεγκ ζει μια υπερπεριπέτεια.
Η ιστορία του Τζέιμς Μποντ φαντάζει και σαν αποσπασματικό διαχρονικό αφήγημα για το lifestyle. Ενα μικρό πολύχρωμο κολάζ, με το μπικίνι της Ούρσουλα Αντρες στην εξωτική Τζαμάικα του «Dr. No», τα Rolex με ενσωματωμένα γκάτζετ, τα σπορ αυτοκίνητα που κρύβουν μια πολεμική μηχανή, τις φιάλες σαμπάνιας Dom Perignon σε ελβετικά σαλέ ή σε σουίτες λουξ ξενοδοχείων.
Για να την αφηγηθείς σωστά, θα πρέπει να της προσδώσεις και την αίσθηση που αναλογεί στο καθένα από τα κεφάλαιά της και αντιστοιχεί στην αισθητική κάθε εποχής που έχει διατρέξει ο ατσαλάκωτος 007 από το 1962 μέχρι σήμερα. Αισθητική, που συμπυκνώθηκε στον φροντισμένο σχεδιασμό των ζενερίκ και κυρίως στο τραγούδι-σήμα κατατεθέν της κάθε ταινίας. Η ιστορία του Τζέιμς Μποντ ακούγεται και σαν εξαιρετικό σάουντρακ που περιέχει διαμάντια, από το διάσημο «Goldfinger» με τη Σίρλεϊ Μπάσεϊ μέχρι το φετινό ατμοσφαιρικό «Skyfall» της Adele.
Κορίτσια και γκάτζετ
Περιπλανηθείτε στους λαβύρινθους του Τζον Λε Καρέ, αν πραγματικά ζητάτε από το σινεμά ή τη λογοτεχνία πειστικές κατασκοπικές ιστορίες ή ρεαλιστικές ψυχολογίες κατασκόπων. Οι περιπέτειες του Μποντ έχουν όμορφα κορίτσια και απίθανα γκάτζετ, που τις κάνουν να μοιάζουν με αγορίστικες περιπέτειες για ενήλικα παιδιά. Ο Μποντ είναι ο μοναδικός κατάσκοπος στην ιστορία των λογοτεχνικών ή κινηματογραφικών κατασκόπων με βασιλική άδεια να σκοτώνει χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Σαν σοφιστικέ κυνικός εραστής, ιδανικός στη φαντασίωση του άντρα, που φεύγει αφήνοντας πίσω του τις καλύτερες εντυπώσεις και καθόλου δεσμεύσεις.
Στην πιο εύστοχη ανάλυση που έχει γίνει για τον Τζέιμς Μποντ, ο Ουμπέρτο Εκο αναλύει τη δομή ενός λαϊκού κατασκοπικού μυθιστορήματος απαλλάσσοντας τον λογοτεχνικό δημιουργό του 007, τον Φλέμινγκ, από την κατηγορία του αντικομμουνιστή («Ο υπεράνθρωπος των μαζών», εκδόσεις Γνώση). Ο Φλέμινγκ υπήρξε μανιχαϊστής για «λειτουργικούς λόγους», αναζητώντας «στοιχειώδεις αντιθέσεις». Τα κλισέ τον βολεύουν για να περιγράψει το παγκόσμιο σκηνικό και για να τα εντοπίσει «ανατρέχει στην κοινή γνώμη». Στις κινηματογραφικές περιπέτειες του Μποντ οι τρομοκράτες και οι βαρώνοι των ναρκωτικών διαδέχθηκαν τους ατιμώρητους ναζί ή τους μονόχνοτους κομμουνιστές του Ψυχρού Πολέμου.
Ως ήρωας δεν θα μπορούσε παρά να ήταν Βρετανός. Είναι αριστοκράτης, φλεγματικός, με καλούς τρόπους. Μεταπολεμικά, φέρει με στυλ και φινέτσα τη χαμένη αίγλη της Γηραιάς Αλβιώνος.
Ο Μποντ όμως είναι αποστασιοποιημένος από τα ιδανικά που υπηρετεί: είναι ένας κοσμοπολίτης που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο για το καθήκον που του έχει αναθέσει η Μεγάλη Βρετανία (που εμφανίζεται ακόμη ως αυτοκρατορία). Σε αντίθεση με τον αρχηγό της ΜΙ6 με το κωδικό όνομα Μ, που φαντάζει σαν παντογνώστης κηδεμόνας, ο Μποντ είναι ένα προικισμένο αλλά και επιπόλαιο παιδί, επιρρεπές σε ζαβολιές και σε ανώδυνα παραστρατήματα, τα οποία όμως ουδέποτε τον εκθέτουν.
Το τοπ 7 του 007
1. Dr. No (1962). Η παρθενική εμφάνιση του Μποντ στην οθόνη. Του Τέρενς Γιανγκ με Σον Κονέρι, Ούρσουλα Αντρες.
2. Από τη Ρωσία με αγάπη (From Russia with Love, 1963). Η κορωνίδα της φιλμογραφίας του Μποντ. Το δεύτερο μισό της ταινίας είναι αξεπέραστο. Του Τέρενς Γιανγκ με Σον Κόνερι, Ντανιέλα Μπιάνκι.
3. Goldfinger (1964). Ο πιο γοητευτικός Μποντ. Του Γκάι Χάμιλτον με Σον Κόνερι, Ονορ Μπλάκμαν.
4. Ζήσε και άσε τους άλλους να πεθάνουν (Live and Let Die, 1973). Ξεκινάει σαν θρίλερ στη Νεα Υόρκη και κορυφώνεται σαν τρελή περιπέτεια στη Νέα Ορλεάνη. Του Γκάι Χάμιλτον με Ρότζερ Μουρ, Τζέιν Σίμουρ.
5. Προσωπική εκδίκηση (Licence to Kill, 1989). O πιο (μελο)δραματικός Μποντ έχει αντίπαλο έναν Κολομβιανό βαρώνο των ναρκωτικών. Του Σκοτ Γκλεν με Τίμοθι Ντάλτον, Κάρεϊ Λόουελ.
6. Το αύριο ποτέ δεν πεθαίνει (Tomorrow Never Dies, 1997). Ο εφιάλτης της παντοκρατορίας ενός μεγιστάνα των media αντικαθιστά τον εφιάλτη του Ψυχρού Πολέμου. Του Ρότζερ Σπότισγουντ με Πιρς Μπρόσναν, Μισέλ Γιέο.
7. Casino Royale (2006). Επιστροφή σε κοσμοπολίτικο σκηνικό με οδηγό έναν συναισθηματικά εύθραυστο Μποντ. Του Μάρτιν Κάμπελ με Ντάνιελ Κρεγκ, Εβα Γκριν.
Με πολλά πρόσωπα...
Ο Σον Κόνερι, ίσως ο καλύτερος Μποντ, είναι γοητευτικός επειδή δεν είναι τέλειος: αρρενωπός τζέντλεμαν, άψογος μεν, όχι όμως τέλεια προγραμματισμένο ζωντανό γκάτζετ. Ανεξάρτητος κι όχι τυφλό όργανο της εξουσίας, κυνικός, ιδιαίτερα κατά τις στιγμές που ο Ψυχρός Πόλεμος μεταφερόταν σε κρεβατοκάμαρες.
Ο Τζον Λέιζενμπι, που πήρε για μία και μοναδική φορά τη σκυτάλη από τον Κόνερι, έγινε συνώνυμο της πιο ασήμαντης τζεϊμσμποντικής περιπέτειας («Στην υπηρεσία της αυτής μεγαλειότητος»).
Απείρως μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχε ο Ρότζερ Μουρ. Οι επτά ταινίες του με λίγη προσπάθεια θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κωμωδίες. Χαρακτηριστικά, στο «Για τα μάτια σου μόνο», που έχει γυριστεί και στην Ελλάδα, νομίζεις ότι βλέπεις ένα ποτ πουρί από mainstream περιπέτειες της εποχής – ώς και το «Κατσαριδάκι αγάπη μου» ή τα «Κανόνια του Ναβαρόνε» θυμίζει. Αυτός ο Μποντ εξωτερικά υπερτονίζει την αριστοκρατική βρετανική του καταγωγή, υπονομεύεται όμως από μια διάχυτη αμηχανία για το τι ακριβώς αντιπροσωπεύει ο υπερκατάσκοπος του Φλέμινγκ κατά τη δεκαετία του ’70.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο Τίμοθι Ντάλτον πήρε πολύ σοβαρά τον ρόλο του. Συγκρατημένα δραματικός και με ειρωνικό, περιπαικτικό βλέμμα, φαντάζει σαν ένας κοσμοπολίτης Ράμπο σε ιστορίες προσωπικής εκδίκησης.
Στα μέσα του ’90, εποχή δύσκολη για κατασκόπους που αναζητούσαν δουλειά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τα φωτεινά εξωτικά τοπία έδωσαν τη θέση τους σε ένα hi-tech σκηνικό που είχε τη λάμψη του μετάλλου αλλά και την παγερή του υφή. Ο γόης Πίτερ Μπρόσναν κατάφερε να σταθεί όρθιος μέσα στην πλημμυρίδα των ψηφιακών εφέ. Γήινος αλλά και ανεπαίσθητα μελαγχολικός όταν οι συνθήκες τού το επέτρεπαν, ήταν περισσότερο Τζέιμς και λιγότερο Μποντ.
Σήμερα, ο Ντάνιελ Κρεγκ δίνει την εντύπωση πως θέλει να συνδυάσει τη αύρα του Σον Κόνερι με το προφίλ του Τζέισον Μπορν (συναισθηματικά ασταθής, μάλλον μετροσέξουαλ, με ενέργεια για δράση σε ρυθμούς βιντεογκέιμ).
- Η 23η ταινία του Τζέιμς Μποντ, το «Skyfall» γυρίστηκε από τον Σαμ Μέντες με Ντάνιελ Κρεγκ, Μπερενίς Μαρλό, Χαβιέ Μπαρδέμ (πρεμιέρα την 1/11).
- Οι 22 προηγούμενες ταινίες του Μποντ κυκλοφορούν σε dvd και blu ray.
