Ο μικρός Αϊλάν νεκρός στην παραλία. Σέλφι!
Διάβασε τη φωτογραφία
Φώτης Γεωργελές
(Πηγή : http://www.athensvoice.gr/)
Τι βλέπεις; Ένα χοντρό κύριο ξαπλωμένο στα βότσαλα. Τι νιώθεις; Περιέργεια, ποιος είναι αυτός και τι κάνει εκεί πέρα. Και μένα τι με νοιάζει;
Όταν πριν λίγους μήνες δημοσιεύτηκε η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν στην ακρογιαλιά, ο κόσμος ένιωσε να κόβεται η ανάσα του. Η μικρή φιγούρα αφημένη, παρατημένη στην παραλία σαν σπασμένη κούκλα χωρίς πρόσωπο, μια εικόνα σκέτη και δυνατή σαν χαστούκι, έλεγε λιτά ένα τρομακτικό μήνυμα: Κοινωνία άρρωστη σκοτώνει τα παιδιά της και αυτοκτονεί. Η εικόνα του Αϊλάν, παρόλο που ήταν συγκλονιστική, δεν έγινε πολυχρησιμοποιημένη. Ίσως ακριβώς γι’ αυτό. Ήταν τόσο το σοκ που προκαλούσε, ώστε δεν χρειαζόταν την επανάληψη, έμεινε χαραγμένη στη μνήμη όλων. Η δύναμή της δεν την άφησε να γίνει πορνογραφία, τη διέσωσε.
Η φωτογραφία του Αϊ Γουέι Γουέι θέλει, όχι να υπενθυμίσει, αλλά στην πραγματικότητα να τη μειώσει, να φθείρει τη μοναδικότητά της, να την ανταγωνιστεί. Να την ξεθωριάσει, να την εξαφανίσει τελικά με τη δύναμη των Μέσων και της διασημότητας. Την ακυρώνει κάνοντάς τη μπανάλ. Σε αριθμημένα αντίτυπα με την υπογραφή του καλλιτέχνη.
Ένα απλό ερώτημα αναδεικνύει την επιτυχία ή την αστοχία της απόπειρας του καλλιτέχνη: Ένας ενδιαφέρθηκε παραπάνω για το πρόβλημα βλέποντας αυτή τη φωτογραφία; Έκανε ένας άνθρωπος μια σκέψη, είπε κάτι, ένιωσε κάτι για τους πρόσφυγες; Εκ του αποτελέσματος, έχουμε την απάντηση: Μιλάμε για τον Γουέι, όχι για τον Αϊλάν.
Όταν κοιτάζω τη φωτογραφία, βλέπω μόνο ένα χορτάτο κύριο ξαπλωμένο στην παραλία που θέλει να μιλήσουμε γι’ αυτόν. Συγγνώμη για τη μη πολιτική ορθότητα, συγγνώμη που δεν με συγκινούν οι αγώνες του απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς της πατρίδας του. Όμως η Τέχνη δεν είναι αναπαράσταση σε τηλεοπτικό πλατό. Ένας καλλιτέχνης έχει τα μέσα κι αν θέλει πράγματι να μιμηθεί διά του πόνου τη φρίκη του κόσμου, τότε όπως θα του ’λεγε καμιά Μαρίνα Αμπράμοβιτς, πρέπει να χύσει αίμα γι’ αυτό. Αυτό που κάνει είναι ανέξοδο, εύκολο, χωρίς κόστος, χωρίς προσωπικό τίμημα, γρήγορο και κυνικό, αξίας όσο ένα λάικ στο ίνσταγκραμ. Σέλφι!
Ο σημερινός άνθρωπος, η αφόρητη αυτοαναφορικότητα των επωνύμων, τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα βραβεία Νόμπελ. Κάτι πρέπει να εξαργυρωθεί, κάποιο κέρδος πρέπει να υπάρχει για να είσαι άνθρωπος. Το κέρδος είναι η δημοσιότητα, δηλαδή η ύπαρξη. Όλοι οι πρωταγωνιστές είμαι εγώ. Πάντα εγώ. Αυτό είναι το μόνο νόημα. Αυτός είναι ο καλός ναρκισσισμός, ο ναρκισσισμός για ιερό σκοπό. Είμαι εγώ, είμαι παντού, είμαι όλοι οι ρόλοι. Με κίνδυνο να μην είμαι κανένας.
Συγκινούμαι, άρα υπάρχω. Άρα αρκεί. Δεν αρκεί. Πρέπει και να σκέφτεσαι. Τους άλλους.
