Οδοιπορικό στη Μεγάλη Στέπα
28 Ιουλίου 2013, Ιβάν Νικολάγιεφ
(Πηγή : http://rbth.gr)
Ενα μαγικό ταξίδι στο Αστραχαν των 50ο Κελσίου, εκεί που ζουν οι άγριες βακτριανές καμήλες, εκεί απ' όπου εκτοξεύθηκε ο πρώτος σοβιετικός πύραυλος κι εκεί που έκλαψε ο Βούδας...
Καλυμμένες από συστάδες χλόης, οι στέπες καταλαμβάνουν τεράστια έκταση στο χάρτη της Ευρασίας. Οι αχανείς πεδιάδες που εκτείνονται από τη Μαντζουρία ως το δέλτα του ποταμού Δούναβη, στην αρχαιότητα ονομάζονταν Μεγάλη στέπα. Από εδώ κάποτε περνούσε ο Μεγάλος δρόμος του μεταξιού. “Σπίτι” των νομαδικών λαών, όπως οι Σκύθες, Ούννοι, Μογγόλοι και πολλοί άλλοι, χάρισε στην παγκόσμια ιστορία τον ιδρυτή της μογγολικής αυτοκρατορίας Τζένγκις Χαν και τον μεγάλο κατακτητή Ταμερλάνου. Ο δημοσιογράφος της RBTH ταξίδεψε στην περιοχή του Άστραχαν, σε ένα από τμήματα της Μεγάλης στέπας, όπου ζουν μέχρι σήμερα οι απόγονοι των αρχαίων κατακτητών και δίνει γλαφυρές περιγραφές, ιστορικά στοιχεία και πολύτιμε πληροφορίες για τον μελλοντικό επισκέπτη.
Ανυδρες πεδιάδες και καυτοί αμμόλοφοι
Οι στέπες εκτείνονται κατά μήκος των αριστερών ακτών του Βόλγα καταλαμβάνοντας ολόκληρη την περιοχή του Άστραχαν ως τις εκβολές του ποταμού, στην Κασπία θάλασσα. Το καλοκαίρι είναι άνυδρες από τον καυτό ήλιο πεδιάδες που απλώνονται στον ορίζοντα ως εκεί που φτάνει το μάτι και στις οποίες σε διάφορα σημεία υπάρχουν αμμόλοφοι. Ο πιο μεγάλος από αυτούς ονομάζεται Μεγάλος Αδελφός και έχει ύψος 20 μέτρων. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία ανεβαίνει εδώ μέχρι τους 50 βαθμούς Κελσίου.
Βασική ενασχόληση των νομάδων ήταν πάντα η κτηνοτροφία, η οποία έχει διατηρηθεί στην περιφέρεια Άστραχαν, αλλά πλέον σε πιο τοπικό χαρακτήρα. Σε απομονωμένους βοσκοτόπους εκτρέφονται πρόβατα, αγελάδες, άλογα ράτσας και καμήλες. Οι ντόπιοι δικαιωματικά υπερηφανεύονται για τα «πλοία της στέπας» με τις δυο καμπούρες, καθώς οι βακτριανές καμήλες είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Όπως και πριν από χιλιάδες χρόνια, τις χρησιμοποιούν για τη μεταφορά φορτίων. Στις στέπες ζουν οι απόγονοι νομάδων και συγκεκριμένα, Καλμίκοι, Καζάχοι, Νογκάι και Τουρκμένοι. Εκτός από αυτούς, στη γη του Άστραχαν υπάρχουν Ρώσοι και Κοζάκοι, οι οποίοι αποτελούν και την πλειοψηφία του πληθυσμού της περιοχής.
Από τους Χαζάρους στους ταταρομογγόλους και τον Ιβάν τον Τρομερό
Από τον 8ο ως το 10ο αιώνα το έδαφος της σημερινής περιφέρειας Άστραχαν αποτελούσε τμήμα του χανάτου (ένα είδος κοινοπολιτείας πόλεων-κρατών) των Χαζάρων και στο δέλτα του Βόλγα βρισκόταν η πρωτεύουσά του Ιτίλ, η οποία καταστράφηκε από τον πρίγκιπα του Κιέβου Σβιατοσλάβ το 965. Αργότερα στην περιοχή αυτή εγκαταστάθηκαν οι Πόλοβτσι, ενώ στο πρώτο ήμισυ του 13ου αιώνα έφτασαν εδώ οι ταταρομογγόλοι, τους οποίους εκτόπισε τον 16ο αιώνα το στράτευμα του Ιβάν του Τρομερού, προσαρτώντας το χανάτο του Άστραχαν στη Ρωσία.
Το «Άγιον όρος» και το... αλατισμένο μυστικό!
Η στέπα του Άστραχαν έχει το δικό της «μεγάλο μυστικό», το ιερό βουνό Μπογκντό («Άγιο»). Το μοναδικό ύψωμα στην περιφέρεια Άστραχαν, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα, είναι γεμάτο από πολυάριθμα σπήλαια, ρωγμές και ανώμαλες επιφάνειες. Σύμφωνα με το θρύλο, εδώ έπεσε από δυο βουδιστές προσκυνητές μια πέτρα την οποία μετέφεραν στους ώμους τους από τα βουνά Τιάν-Σαν και έτσι η πέτρα έγινε για πάντα τόπος λατρείας των Βουδιστών από ολόκληρο τον κόσμο.
Η επιστημονική εξήγηση της εμφάνισης του ψηλού όρους Μπογκντό εν μέσω των πεδιάδων έκτασης πολλών χιλιομέτρων, στηρίζεται... στο αλάτι, μιας και το βουνό αποτελείται από έναν μονόλιθο ορυκτού άλατος. Λόγω του ότι το αλάτι είναι ελαφρύτερο από τα πετρώματα που το καλύπτουν, υψώνεται σταδιακά, ωθώντας προς την επιφάνεια της γης αρχαιότατα στρώματα που είχαν σχηματιστεί 200-250 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η «νεκρή θάλασσα»
Η δεύτερη -και δύσκολη στην προφορά- λέξη που αφορά τον συγκεκριμένο τόπο, είναι η λίμνη με αλμυρό νερό Μπασκουντσάκ στους πρόποδες του βουνού. Σήμερα, το εξαιρετικά καθαρό αλάτι της λίμνης (99,8% NaCl) προσφέρει το 80% της συνολικής παραγωγής άλατος στη Ρωσία, που μεταφράζεται σε 1,5 εκατ. τόνους ετησίως.
Το αλάτι παραγόταν ακόμη και την εποχή του Μεγάλου δρόμου του μεταξιού. Τον περασμένο αιώνα το μετέφεραν με τις καμήλες, ενώ τώρα έχει κατασκευαστεί ειδικά για τη μεταφορά του ο σιδηρόδρομος Μπασκουντσάκ.
Οι ντόπιοι πιστεύουν ότι κάποτε στο όρος Μπογκντό είχε έρθει ο Βούδας προκειμένου να προσκυνήσει συγκινημένος στον τόπο όπου έπεσε η ιερή πέτρα από τους περιηγητές. Και ότι από τα δάκρυά του, σχηματίστηκε η λίμνη στους πρόποδες του βουνού.
Το αλάτι της Μπασκουντσάκ έχει ιαματικές ιδιότητες και στην όχθη της λίμνης βρίσκεται σανατόριο για άτομα με διάφορες ασθένειες. Κόσμος έρχεται εδώ με σκοπό να κάνει μπάνιο στη λίμνη, εισπμέοντας καθαρό αέρα σ' ένα περιβάλλον πλούσιο από βρώμιο και μυρωδιές των ενδημικών φυτών που διαθέτουν αντιμικροβιακά και αναζωογονητικά στοιχεία. Το αλάτι ξεκινά από το βάθος των 6 χιλιομέτρων στο υπέδαφος της λίμνης, η οποία, λόγω των ιαματικών ιδιοτήτων της και της δυνατότητας να κρατά στην επιφάνεια του νερού ακόμη και τους πιο ευτραφείς τουρίστες, αποκαλείται και «δεύτερη Νεκρή θάλασσα».
Χίλια ευρώ για μια καμήλα ράτσας Καλμίκια
Οι ταξιδιώτες που θα βρεθούν στη στέπα του Άστραχαν μπορεί να συναντήσουν βοσκούς που κυκλοφορούν με ψηλά άλογα της ράτσας Καμπαρντίνα. Οι τσοπάνηδες συνοδεύουν από τον ένα βοσκότοπο στον άλλο κοπάδια από χιλιάδες πρόβατα. Στη στέπα μπορεί να δει κανείς άγριες καμήλες, κοπάδια από άλογα ή αντιλόπες, αλλά και αγέλες λύκων της στέπας. Τους τελευταίους, τους πυροβολούν όπου τους πετύχουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς οι λύκοι προκαλούν μεγάλες ζημιές στην τοπική γεωργία και κτηνοτροφία. Οι ταξιδιώτες δεν κινδυνεύουν από αυτούς, διότι οι αγέλες προτιμούν να παραμένουν μακριά από τους ανθρώπους.
Το πολύγωνο πυραυλικών δοκιμών
Στη στέπα του Άστραχαν, στο πολύγωνο Καπούστιν Γιαρ, έγινε η πρώτη στη Σοβιετική Ένωση δοκιμή βαλλιστικού πυραύλου, του διάσημου γερμανικού V-2 που ήταν λάφυρο του πολέμου. Αργότερα, στην έρημο αυτή πραγματοποιήθηκαν εκτοξεύσεις δορυφόρων και εκρήξεις ατομικών βομβών, πλήθος από αεροπλάνα και ελικόπτερα βομβάρδισαν τις αμμώδεις πεδιάδες της με βόμβες και πυραύλους, δοκιμάστηκαν εκεί εκατοντάδες τύποι τεθωρακισμένων ερπυστριοφόρων οχημάτων. Κοντά στο Καπούστιν Γιαρ βρίσκεται η κλειστή πόλη Ζνάμενσκ (άλλοτε Καπούστιν-Γιαρ 1). Για όσους αγαπούν τον εξτρίμ τουρισμό, τα τουριστικά γραφεία της περιοχής προσφέρουν ειδική εκδρομή στο πρώην σοβιετικό πολύγωνο.
Η πρωτεύουσα της Χρυσής ΟρδήςΕπτακόσια χρόνια πριν την εμφάνιση των τεθωρακισμένων, ο εγγονός του Τζένγκις Χαν, Μπατήι, ο οποίος είχε κυριεύσει τη μισή Ευρώπη, επέστρεψε το 1242 από τη δυτική εκστρατεία του και παρέμεινε στο Βόλγα, ιδρύοντας στην περιοχή του ποταμού την πόλη Σαράι-Μπατού, πρωτεύουσα της Χρυσής Ορδής (80 χιλιόμετρα βόρεια του σημερινού Άστραχαν). Η πόλη καταστράφηκε το 1395 στη διάρκεια της ορμητικής προέλασης του μεγάλου στρατηλάτη της Κεντρικής Ασίας, Ταμερλάνου, και παρέμεινε θαμμένη ως τον 18ο αιώνα, όταν οι επιστήμονες άρχισαν τη μελέτη του μοναδικού αυτού ιστορικού μνημείου, το οποίο επίσης σας συστήνουμε να επισκεφθείτε. Στη διάρκεια των γυρισμάτων της ρωσικής ταινίας «Ορδή» (2012) κατασκευάστηκαν σκηνικά που ξαναζωντάνεψαν την ατμόσφαιρα της αρχαίας πρωτεύουσας. Ύστερα από παράκληση των κατοίκων της περιοχής, μετά το πέρας των γυρισμάτων τα σκηνικά παρέμειναν εκεί και σήμερα το «εικονικό» Σαράι-Μπατού χαροποιεί τους τουρίστες που το επισκέπτονται.
ΑΓΟΡΕΣ
Καπνιστό ψάρι, καρπούζια και ανθισμένοι λωτοί
Οι όχθες του Βόλγα είναι αγαπημένα μέρη για ψαράδες από ολόκληρη τη χώρα. Υπάρχουν εδώ ψάρια όπως κυπρίνοι, γουλιανοί, γριβάδια και πέρκες. Αν δεν καταφέρετε να ψαρέψετε στο Βόλγα, τότε αξίζει οπωσδήποτε να αγοράσετε καπνιστό ή φρέσκο ψάρι από τους ντόπιους. Επίσης, η περιφέρεια Άστραχαν φημίζεται για τα καρπούζια της, η τιμή των οποίων την εποχή της παραγωγής (Αύγουστος-Σεπτέμβριος) πέφτει έως τα 10 λεπτά το κιλό. Την ίδια εποχή στο δέλτα του Βόλγα μπορεί να δει κανείς να ανθίζουν οι λωτοί.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Τρένα, αεροπλάνα κι άλογα!
Με τρένο ή αεροπλάνο ως το Άστραχαν ή το Βολγκογκράντ (οι τιμές ξεκινούν από τα 125 ευρώ), με αυτοκίνητο (1400 και 970 χλμ. αντίστοιχα), με εκδρομικό ποταμόπλοιο. Το ταξίδι στη στέπα είναι δύσκολο, όπως και χιλιάδες χρόνια πριν. Και αν τότε ήταν απαραίτητο το άλογο, σήμερα θα χρειαστείτε ένα αυτοκίνητο, κατά προτίμηση για ανώμαλο δρόμο. Αυτοκίνητα ενοικιάζονται στις μεγάλες πόλεις. Επίσης, μπορείτε να συμμετάσχετε στις οργανωμένες εκδρομές.
Οι ολοκληρωμένες εκδρομές στο ρωσικό νότο (όπως αυτές που προσφέρει η εταιρία mir corporation, συνήθως δεν περιλαμβάνουν τη στέπα του Άστραχαν. Επομένως, θα μπορούσατε να κλείσετε μια ειδική εκδρομή για αυτή (για παράδειγμα, με το πρακτορείο SagaTours το οποίο διαθέτει εμπειρία στην οργάνωση ανάλογων εκδρομών για ξένους και περιλαμβάνει επίσκεψη σε όλα τα σημεία της στέπας που περιγράφονται παραπάνω, όπως και διαμονή σε καλύβα των νομάδων, ενώ το αντίτιμο είναι μόλις 300 ευρώ).
Αδεια εισόδου στο Μπογκντό
Για να φτάσετε στο βουνό Μπογκντό και στη λίμνη Μπασκουντσάκ, θα πρέπει προηγουμένως να εξασφαλίσετε άδεια εισόδου στη συνοριακή ζώνη, καθώς στο σημείο αυτό περνούν τα σύνορα μεταξύ Ρωσίας και Καζακστάν. Για έναν ξένο είναι πολύ δύσκολο να κάνει ο ίδιος τις σχετικές διατυπώσεις, γι’ αυτό συνιστούμε να απευθυνθείτε στις υπηρεσίες των τουριστικών γραφείων. Ωστόσο, η διαδικασία θα απαιτήσει ούτως ή άλλως περίπου 2 μήνες, κάτι που σημαίνει, ότι πρέπει να προγραμματίσετε εκ των προτέρων την επίσκεψή σας στη στέπα.
