Το τέλος της μαοϊκής Δεξιάς του Λαού
Του Κώστα Ν. Φουντουλάκη
(Πηγή : http://www.anoixtoparathyro.gr)
Και τώρα σκεπτόμενε και ψαγμένε πολίτη τι θα ψηφίσεις την επόμενη φορά; Στην Ελλάδα επιτέλους συμβαίνει αυτό που στην Ευρώπη και την Αμερική συμβαίνει επί δεκαετίες. Ο εργατικός Μπλερ υιοθέτησε θατσερικές πολιτικές και οι Κλίντον και Ομπάμα τα Reaganomics.
Η «Αριστερά» είναι πλέον παρελθόν και ολοκληρωτικά εξωκοινοβουλευτική μια και άσκηση πολιτικής αποτελεί η ψήφιση και υπογραφή νόμων και όχι το μπλα μπλα.
Η παράγραφος στην ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ που υιοθετεί το Δημοκρατικό Σοσιαλισμό (όχι τη σοσιαλδημοκρατία) ως ιδεολογία του κόμματος μας γεμίζει όλους με μια αφόρητη νοσταλγία για τα νιάτα μας και τις ιδεολογικές συζητήσεις του ΄80. Μπορεί για λίγο να διαδηλώνεις κατά του εαυτού σου αλλά μετά;
Και η Δεξιά; Αποτελεί η πρακτική και ολοκληρωτική συντριβή της αριστερής ιδεολογίας μια ευκαιρία για την ιδεολογία της «Δεξιάς»; Το κύριο ερώτημα είναι ποια ιδεολογία ποιας δεξιάς. Σε τι διαφέρει από την «Αριστερά»; Και επίσης τι είναι το «Κέντρο» εκτός από ισορροπιστική και καταφερτζίδικη πίτσα απ’ όλα και τίποτα;
Το άρθρο αφορά το χώρο της ΝΔ και αφορά τον προβληματισμό του συγγραφέα όσον αφορά τις εκλογές για Πρόεδρο του κόμματος, καθώς η επιλογή θα είναι καθοριστική για το πολιτικό σκηνικό της χώρας. Στο άρθρο αυτό δε θα αναφερθώ στην διεθνή θέση και ιδεολογία της «Δεξιάς» αλλά μόνο στο τι συμβαίνει στο χώρο αυτό στην Ελλάδα προφανώς από την προσωπική μου οπτική γωνία.
Για το διεθνές σκηνικό θα αρκεστώ να πω ότι το Ευρωπαϊκό «Δεξιό» Κόμμα ονομάζεται «Λαïκό» (People’s) προκαλώντας έτσι ένα αστείο συνειρμό σε σχέση και με το όνομα των Λαϊκών Δημοκρατιών του υπαρκτού σοσιαλισμού. Άλλωστε και η Κίνα ονομάζεται People’s Republic of China. Τελικά είναι τόσο λίγοι και τόσο φθαρμένοι οι επιθετικοί προσδιορισμοί που υπάρχουν; Ή η διεθνής λαϊκή συνείδηση εμφανίζει συστηματική αλλεργία σε μερικές λέξεις και έννοιες;
Και να ήταν μόνο τα ονόματα καλά θα ήταν. Αν δει κανείς το ιδεολογικό μανιφέστο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) θα νομίζει ότι διαβάζει εκείνο κάποιου κλασσικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος με μικρές διαφορές σε επίπεδο ευχών και προσευχών.
Και στην Ελλάδα τι γίνεται με την Δεξιά; Όπως σε όλα έτσι και εδώ η χώρα έχει ιδιαιτερότητες και πρωτοτυπίες. Το πιο εντυπωσιακό είναι η πρόσφατη μετατόπιση της θρησκευτικότητας και από «Δεξιά του Κυρίου» επί μακαριστού Χριστόδουλου περάσαμε στην «Αριστερά του Κυρίου» με περιστέρια στη γιορτή των Φώτων και δηλώσεις από άμβωνος του Αρχιεπισκόπου υπέρ της κυβέρνησης.
Ο χώρος της Δεξιάς μετά τη μεταπολίτευση κυριαρχήθηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Και εδώ κρύβεται άλλο ένα διεθνές ανέκδοτο καθώς το copyright της ονομασίας το έχει ο Μάο και η Κίνα της Πολιτιστικής Επανάστασης. Τελικά η Κίνα και ο Μάο εμπνέουν πολύ περισσότερο απ’ ότι φαίνεται με την πρώτη ματιά. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Μάο θεωρούσε οτι οι τέσσερις τάξεις (εργάτες, αγρότες, μικροαστοί και καπιταλιστές) θα μπορούσαν να συνεργαστούν σε μια κομμουνιστική χώρα. Η πεποίθηση αυτή ήταν τόσο κεντρική στην ιδεολογία του ώστε τοποθέτησε τέσσερα αστέρια στην σημαία της Κίνας γύρω από το μεγάλο αστέρι που συμβολίζει το Κομμουνιστικό Κόμμα. Βλέπει κανείς μεγάλες διαφορές απο την Ελληνική Δεξιά; Από το κομματικό κράτος που δημιούργησε προδικτατορικά με τους κοινωνικούς εταίρους να ασφυκτιούν στην αγκαλιά του;
Επίσημα ως ιδεολογία της ΝΔ προτείνεται ο «κοινωνικός φιλελευθερισμός» και με τις δύο λέξεις να αναφέρονται στην οικονομική πολιτική. Αυτό βρίσκεται σε συμφωνία με τις θέσεις του ΕΛΚ. Και επειδή οι μεταφράσεις στα Ελληνικά γίνονται πολλές φορές με πονηρό τρόπο, ο όρος «κοινωνικός φιλελευθερισμός» αποτελεί μετάφραση του social liberalism και με μεγαλύτερη ειλικρίνεια θα μεταφραζόταν ως «σοσιαλφιλελευθερισμός». Για σύγκριση, το ΠΑΣΟΚ στην ιδρυτική του διακήρυξη αυτοπροσδιορίζεται ως «Κίνημα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού» και τοποθετείται στην αριστερή πτέρυγα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PES) που κυριαρχείται από Σοσιαλδημοκράτες,αλλά αφήνει ανοιχτή ιδεολογική του τοποθέτηση σε ευρύτατα όρια.
Φυσικά το ΠΑΣΟΚ έχει υπερβεί τον καθορισμό της ιδρυτικής του διακήρυξης και είναι πλέον καθαρά σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Για την ιστορία, ο «Δημοκρατικός Σοσιαλισμός» αφορά την δημιουργία μικτής οικονομίας ενώ η «Σοσιαλδημοκρατία» την προαγωγή και υπεράσπιση κοινωνικών δικαιωμάτων στα πλαίσια καπιταλιστικής οικονομίας. Ως εκ τούτου η διαφορά μεταξύ «Κοινωνικού Φιλελευθερισμού» (σοσιαλφιλελευθερισμού) και «σοσιαλδημοκρατίας» θυμίζει τις διαφορές του σχίσματος μεταξύ Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας: Έχουν σημασία μόνον εφόσον είσαι τυφλός οπαδός.
Από την άλλη μεριά, το δράμα των φιλελεύθερων και των νεο-φιλελεύθερων είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό των αυθεντικών σοσιαλιστών. Είναι ισχνή μειοψηφία που δε μπαίνει στη Βουλή. Ποτέ και ανεξάρτητα από τις συνθήκες.
Σήμερα, καθώς η Χρυσή Αυγή έχει μαζέψει το πιο σκληρό εθνικιστικό και αντιδημοκρατικό κομμάτι των δεξιών ψηφοφόρων, η ΝΔ βιώνει ακριβώς τη συνθήκη που βίωνε το ΠΑΣΟΚ με το ΚΚΕ στα αριστερά του για δεκαετίες. Η επίθεση στον κ. Κουμουτσάκο αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στο να σφραγιστούν τα σύνορα και να αποκλειστούν ή να περιοριστούν οι διαρροές από τη ΧΑ προς τη ΝΔ.
Κάτι τέτοιο γενικά αναμένεται καθώς αναβιώνει σιγά σιγά ο διπολισμός και με τη ΝΔ στην αντιπολίτευση μόνο η ένταση και η δημιουργία «βεντέτας» μπορεί να συντηρήσει τα κεκτημένα. Και ακριβώς, όπως στο ΠΑΣΟΚ του δοξασμένου παρελθόντος υπήρχαν τρία ρεύματα παλαιοκομματικοί κεντρώοι βενιζελογενείς, εκσυγχρονιστές και αριστεροί σοσιαλιστές) έτσι και στη ΝΔ υπάρχουν οι λεγόμενοι καραμανλικοί, οι φιλελεύθεροι και η συντηρητική δεξιά.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ η συντηρητική δεξιά είναι εκείνη που καθορίζει το διαχωρισμό από το ΠΑΣΟΚ καθώς συγκρίνεται με την σοσιαλιστική αριστερά, οι άλλες δυο «φυλές» των δυο κομμάτων που αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών και της εκλογικής βάσης έχουν αμελητέες διαφορές. Με πιθανότερο δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μετεξελιχθεί σε ΠΑΣΟΚ ή σε κάθε περίπτωση ότι ένας κομματικός σχηματισμός με τα γενικά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ θα ξανακυριαρχήσει στην Κεντροαριστερά, ποια είναι η ανάγκη για ένα «δεξιό κόμμα» και ποια η πολιτική του θέση;
Η οδηγός παράσταση της ΝΔ και του προγόνου της, της ΕΡΕ, ήταν ένας εκλεκτικιστικός πραγματισμός που χαρακτηρίστηκε όπως όλη η πολιτική ζωή του τόπου από σωληνωτή όραση και μυωπία. Κλασσικό παράδειγμα η ανάδειξη της οικοδομικής δραστηριότητας σε ατμομηχανή της οικονομίας. Αυτός ο εκλεκτικιστικός πραγματισμός μοιάζει (τηρουμένων των αναλογιών φυσικά) με την χονδροειδή μαοϊκή εκδοχή του Μαρξισμού μια και βασίστηκε ειδικά προδικτατορικά στο κομματικό κράτος και σε ένα είδος καλυμμένου ερυθρού καπιταλισμού καθώς σχεδόν το σύνολο της ιδιωτικής οικονομίας εξελίχθηκε σε κρατικοδίαιτο, και όπως ακριβώς και στην Κίνα της εποχής, ο κύριος τομέας οικονομικής δραστηριότητας ήταν πάντα οι κατασκευές.
Η «Δεξιά» από τη γέννησή της είχε την «λαϊκίστικη αριστερά» στα γονίδιά της. Η ιδεολογία της ήταν πάντα νοθευμένη, αυτο-ακυρούμενη, άτολμη και θολή. Κορυφαίο αν και ακραίο παράδειγμα αποτελεί ο βίος και η πολιτεία του Δημήτρη Γιωτόπουλου (ψευδώνυμα: Witte, Βήτα, Εργασία, Σταύρος) – πατέρα του Αλεξανδρου Γιωτόπουλου της 17Ν που ξεκίνησε από επιφανές στέλεχος του τροτσκιστικού κινήματος στη δεκαετία 1925-1935 και ηγέτης του ρεύματος του Αρχειομαρξισμού για να στραφεί αργότερα στον φιλελευθερισμό και το σφοδρό αντικομμουνισμό με σημαντική επίδραση στη θεωρητική της αστικής δημοκρατίας στην μεταπολεμική Ελλάδα.
Το βασικό ιδεολογικό πρόβλημα της Δεξιάς στην Ελλάδα είναι η αδυναμία της να κατανοήσει την καπιταλιστική οικονομία και να ενσωματώσει τις ουσιαστικές αρχές της στην πολιτική της πρακτική. Το αν συμφωνεί κανένας με τις αρχές αυτές ή όχι είναι ένα θέμα. Αν διαφωνεί ψηφίζει κάτι άλλο. Όμως ένα κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται στο χώρο του (κοινωνικού) φιλελευθερισμού δε μπορεί να έχει σχεδόν μαοϊκή πολιτική πρακτική.
Τα μαντεία λένε ότι πάμε για μια οικουμενική κυβέρνηση τεχνοκρατών. Κακό σενάριο για τη Δημοκρατία, αφού αποδεικνύει την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαχειριστεί το ίδιο την κρίση για πολλά χρόνια. Κακό σενάριο επίσης επειδή θα δώσει αυξημένη δυνατότητα στα κόμματα να αποστασιοποιούνται από τις επιλογές της κυβέρνησης την οποία όμως τα ίδια θα υποστηρίζουν. Οι «δεξιοί μαοϊστές» όμως δεν πρέπει να έχουν καμία απολύτως αμφιβολία. Ο πολιτικός τους χρόνος τελείωσε μαζί με αυτόν της «Αριστεράς».
Η δημοκρατία στην Ελλάδα είναι ατελής. Όμως ακόμα και στις δύσκολες αυτές στιγμές εξακολουθεί να είναι δημοκρατία. Και η δημοκρατία είναι αποτέλεσμα συνεχούς αγώνα διότι «εθνικόν είναι το αληθές».
(Είχα δεν είχα τελείωσα με το συνδυασμό μιας φράσης του Α. Παπανδρέου με μία του Κ. Σημίτη).
* Αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
