Πόσο πιθανό είναι το Ισραήλ να γίνει… γεωπολιτικός «ντονμέ»;*
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
(Πηγή : http://www.defence-point.gr/)
Η είδηση φαίνεται να αιφνιδίασε πολλούς αλλά κανέναν από όσους ασχολούνται με τις εξελίξεις στο γεωγραφικό σύμπλοκο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Η προσέγγιση μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ δεν πραγματοποιείται επειδή το Ισραήλ αποφάσισε την άνευ όρων παράδοσή του στην τουρκική γεωστρατηγική, ούτε επιθυμεί να αποκτήσει τον ρόλο του γεωπολιτικού ντονμέ εντασσόμενο στο αναθεωρητικό πλαίσιο του νέο-οθωμανισμού, ως κράτος «γιουσουφάκι».
Η προσέγγιση μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ δεν πραγματοποιείται επειδή το Ισραήλ αποφάσισε την άνευ όρων παράδοσή του στην τουρκική γεωστρατηγική, ούτε επιθυμεί να αποκτήσει τον ρόλο του γεωπολιτικού ντονμέ εντασσόμενο στο αναθεωρητικό πλαίσιο του νέο-οθωμανισμού, ως κράτος «γιουσουφάκι».
Απεναντίας για μια ακόμη φορά ήλθε η ώρα της Γεωγραφίας να υποδείξει και να απαιτήσει από τους επιτελείς της παραϊσλαμιστικής Τουρκίας (σ.σ. ο γράφων εισάγει τον συγκεκριμένο όρο που υποδηλώνει «αυτόν που δρα παράλληλα με τον ισλαμιστή» τον οποίον θεωρεί ότι ανταποκρίνεται πληρέστερα στον τρόπο δράσης), να σεβαστούν την ρεαλιστική πραγματικότητα του χάρτη.
Η Τουρκία θεωρεί εαυτόν ως την ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη, την οποίαν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν με σεβασμό οι τέσσερις περιφερειακές ανταγωνιστικές δυνάμεις, Ιράν, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ και Ρωσία (σ.σ. σύμφωνα με την τουρκική οπτική). Ειδικότερα, το Ισραήλ μετά το συμβάν του Mavi Marmara προ πέντε ετών, στοχοποιήθηκε με όλους τους τρόπους και ζητήθηκε η σε βάρος του παρέμβαση των ΗΠΑ.
Η πολιτική Ομπάμα δεν αποτελεί την καλύτερη ένδειξη συμπαράστασης προς την πολιτική του εβραϊκού κράτους, τουλάχιστον όπως αυτή ασκείται από τον Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος πιέσθηκε να ζητήσει συγγνώμη και υπό το βάρος της γεωστρατηγικής ανάγκης, λόγω του τότε μη συνεργάσιμου καθεστώτος της Τεχεράνης.
Το Τελ Αβίβ απέδειξε πως ξέρει να περιμένει και μετά από την επανεκλογή του Νετανιάχου στις 17 Μαρτίου, πριν από τις δύο τουρκικές εκλογικές αναμετρήσεις (Ιουνίου και Νοεμβρίου), έδωσε προτεραιότητα στην προώθηση των «ειδικών» σχέσεων με την Κύπρο και την Ελλάδα σε αμυντικό και στον ενεργειακό τομέα, συμπεριλαμβάνοντας και την Αίγυπτο στο πλαίσιο της πολιτικής συνεργασίας με επίκεντρο το φυσικό αέριο (φ.α.).
Ωστόσο, οι Ισραηλινοί είχαν διαβλέψει εγκαίρως την δυσχερή θέση στην οποία είχε βρεθεί η Τουρκία, καθώς προσδοκούσε και στήριζε την προώθηση του ρωσο-τουρκικού αγωγού φ.α., ένα φιλόδοξο πρόγραμμα με έντονο το στοιχείο του γεωπολιτικού ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ, το οποίο προσέκρουσε – όπως αναμενόταν – στην άρνηση της ΕΕ.
Ο Amit Mor Διευθύνων Σύμβουλος της Eco Energy Financial & Strategic Consulting σε συνέντευξή του στο Natural Gas Europe (21 Σεπτεμβρίου), επισήμανε μεταξύ άλλων την σημασία της κατάστασης στη Γάζα για την πιθανή βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με το Τελ Αβίβ, και άρα των εξαγωγών ισραηλινού αερίου προς την Τουρκία, καθώς η ζήτηση φ.α. (σ.σ. από την Τουρκία) αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά την επόμενη δεκαετία και προέβλεψε ότι οι Τούρκοι θα προσπαθήσουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο.
Η σχεδίαση των ισραηλινών ελάμβανε σοβαρά υπόψη την τροφοδοσία και της Αιγύπτου με ισραηλινό φ.α., τουλάχιστον για μια πενταετία και έως ότου το κοίτασμα Zohr καταστεί εκμεταλλεύσιμο από το Κάιρο. Η αιγυπτιακή άρνηση προμήθειας φ.α. από το Ισραήλ, λειτούργησε ως ανεπιθύμητος μοχλός πίεσης, με αποτέλεσμα η Άγκυρα να σπεύσει για να εκμεταλλευθεί την συγκυρία. Οι Ισραηλινοί δεν έδειξαν βιασύνη γνωρίζοντας ότι ακουμπούν σταθερά επί μιας πλατφόρμας δυνητικών επιλογών στο πεδίο των εξαγωγών, η οποία περιλαμβάνει από πλοία LNG έως και τον ύψιστης γεωενεργειακής αξίας αγωγού Eastmed Pipeline.
Το Τελ Αβίβ δεν έχει λόγο να εκλιπαρεί την Άγκυρα, οι παραϊσλαμιστές ηγέτες της οποίας, έχουν συγγράψει τόμους πλήρεις με νέο-οθωμανικές προφητείες περί δυναμικής και αιματηρής απελευθέρωσης της κατεχόμενης από αλλοθρήσκους Ιερουσαλήμ. Ο διάσημος Ισραηλινός στρατηγικός αναλυτής Εφρέμ Ίνμπαρ είχε τονίσει μόλις τον περασμένο Μάιο μιλώντας στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου που διοργανώθηκε στην Αθήνα με θέμα: «Ανατολική Μεσόγειος μεταξύ Ανατολής και Δύσης» και σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, ότι:
«Η κυβέρνηση Ερντογάν υποκινείται από τον νεοοθωμανισμό και τον ισλαμισμό. Δεν λειτουργεί εντός του status quo, έχει μεγάλα σχέδια και φιλοδοξίες…. Έχουμε έντονο συμφέρον να κάμψουμε την επιρροή της Τουρκίας, την επιρροή του ακραίου ισλαμισμού και να φέρουμε πίσω τους Αμερικανούς στην Αν. Μεσόγειο».
Εάν η Τουρκία αποφασίσει να αγοράσει φ.α. από το Ισραήλ, αυτό θα μπορούσε να είναι μια αξιόλογη αιτία εξομάλυνσης των σχέσεων και της ανταλλαγής πρεσβευτών, ως δείγμα καλής θελήσεως. Το φ.α. θα μπορούσε να μεταφέρεται π.χ. με LNG, αλλά θα ήταν εξαιρετικά επισφαλές για την τουρκική διπλωματία να νομίζει ότι μπορεί να προσδοκά την κατασκευή αγωγού, ο οποίος θα διοχετεύει σύμπαν το φ.α. της Ανατολικής Μεσογείου σε αντίστοιχες υποδομές οι οποίες θα διατρέχουν την Ανατολία.
Σε αυτήν την περίπτωση το εβραϊκό κράτος (σ.σ. και όχι μόνον αυτό) θα εξαρτάτο απολύτως από την τουρκική γεωγραφία με ότι δυσλειτουργίες μπορούν να προκληθούν μελλοντικά από την παραϊσλαμιστική ηγεσία της. Εάν οι Ερντογάν και Νταβούτογλου εκτιμούν ότι θα μετατρέψουν το Ισραήλ σε γεωπολιτικό ντονμέ – ενεργειακό γιουσουφάκι, ασφαλώς θα πρέπει να ελπίζουν στην πρόταξη επιχειρημάτων που θα πείθουν πέραν της πίστης στο κισμέτ (προδιαγραφή…).
Φαίνεται οξύμωρο, αλλά η Γεωπολιτική διαθέτει δύο «κισμετικούς» (σ.σ. Ας μου επιτραπεί να χαρακτηρίσω) πυλώνες: την Γεωγραφία και την Ιστορία. Αναφορικά με τον πρώτο, η Τουρκία έχοντας προκαλέσει στρατιωτικά τον σημαντικότερό της και πιο κοντινό, ενεργειακό συνέταιρο, μάλλον επιδιώκει την εύρεση εναλλακτικών οδών. Εντούτοις, το τουρκικό συμβούλιο εθνικής ασφάλειας γνώριζε τι θα συμβεί μετά την κατάρριψη του Su-24M οπότε είχε ήδη σχεδιάσει τις επόμενες ενέργειες.
Δηλαδή μετά από την εμπλοκή του ρωσοτουρκικού αγωγού από την ΕΕ και μέχρι να υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη, η εγχώρια υποδομή θα υποστηριζόταν από τρεις εναλλακτικές πηγές: α) το Ιράν, β) το ιρακινό Κουρδιστάν και γ) την Ανατολική Μεσόγειο. Οι δύο πρώτες υπόκεινται πλέον σε σοβαρούς περιορισμούς που σχετίζονται με την γεωστρατηγική αντιπαλότητα μεταξύ Άγκυρας και Τεχεράνης, καθώς και λόγω της αποσταθεροποιητικής ένοπλης δράσης του ΡΚΚ.
Η τελευταία έχει έναν σταθερό και έναν απροσδόκητο σύμμαχο, τις ΗΠΑ και την ελληνική κυβέρνηση, η οποία ακόμη και πρόσφατα (σ.σ. πρόσφατες δηλώσεις του ΥΠΑΠΕΝ Σκουρλέτη) ελπίζει στην ανάσταση του ρωσο-τουρκικού αγωγού! Η Ουάσιγκτον εκτιμά ότι η «ανάγκη» θα οδηγήσει (σ.σ. θα σύρει κυριολεκτικά) την Άγκυρα στο να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ, μειώνοντας σημαντικά τις τουρκικές απαιτήσεις.
Όμως οι παραϊσλαμιστές σύμμαχοι της Χαμάς φαίνεται να θεωρούν ότι οι ΗΠΑ θα πιέσουν το Ισραήλ όχι απλά να τους πωλήσει φ.α., αλλά να αναδειχθούν ως κέντρο εξαγωγής του προς την ΕΕ, έχοντας την υποστήριξη και της Ελλάδας, ευελπιστώντας και της Κύπρου (σ.σ. στο πλαίσιο βολικής λύσης του Κυπριακού), ενώ την ίδια στιγμή θα διαπραγματεύονται με τους Ρώσους και τους Αμερικανούς για το ουσιαστικό θέμα που δεν είναι άλλο παρά η τύχη του ρωσο-τουρκικού εγχειρήματος, την βιωσιμότητα του οποίου ΔΕΝ επιθυμεί ο αγγλοσαξονικός παράγοντας.
Ο επιτήδειος ουδέτερος σε όλη του τη νέο-οθωμανική μεγαλοπρέπεια. Για το αν η Τουρκία έχει ειλικρινείς προθέσεις έναντι του Ισραήλ, αποδεικνύεται μελετώντας απλώς το κίνητρο της παραϊσλαμιστικής ηγεσίας της που δεν είναι άλλο από το δίπτυχο Ισλάμ και νέο-οθωμανικό όραμα.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι η Ιστορία. Στην Ελλάδα ευδοκιμούν πολλές αφηγήσεις για τις σχέσεις μεταξύ Εβραίων και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την δραματική ιστορία του τελευταίου Εβραίου Μεσσία, του εκ Σμύρνης Σαμπετάι Ζεβί ή Σεβί (1626-1676) τον 17ο αιώνα. Ο Ζεβί πίστευε πως ήταν ο εκλεκτός του Θεού, ο οποίος θα οδηγούσε τους Εβραίους στη λύτρωση, πείθοντας Μουσουλμάνους και Χριστιανούς για την μεσσιανική του φύση. Η Ευρώπη σπαρασσόταν από τον αφανιστικό Τριακονταετή Πόλεμο (1618-1648) γεγονός που βοήθησε στην εκκόλαψη εσχατολογικών απόψεων.
Μετά από την ανακήρυξη του ως Μεσσία το 1651 και αφού έπεισε χιλιάδες ομόθρησκούς του να ασπαστούν τις απόψεις του (σ.σ. λέγεται ότι η φήμη του έφθασε μέχρι και τον Όλιβερ Κρόμγουελ στην Αγγλία) στις 16 Σεπτεμβρίου 1666 παρουσιάστηκε ενώπιον του Σουλτάνου Μωάμεθ Δ’ (1648-1687) σιδηροδέσμιος υπό την εποπτεία του Μεγάλου Βεζύρη Αχμέτ Κιοπρουλού. Ο Ζεβί απέτυχε να πείσει για την μεσσιανική του ιδιότητα και εκπλήσσοντας τους Εβραίους που ανέμεναν ένα συγκλονιστικό συμβάν, προσηλυτίστηκε στο Ισλάμ υπό την απειλή του αποκεφαλισμού. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μια σειρά μαζικών αναγκαστικών προσηλυτισμών και την γέννηση του απαξιωτικού όρου dönme δηλαδή του αποστάτη του προσήλυτου…
Η παρούσα ηγεσία του Ισραήλ γνωρίζει ότι οι νεοοθωμανοί παραϊσλαμιστές της Άγκυρας επιφυλάσσουν για την χώρα τους τον ρόλο του γεωπολιτικού ντονμέ, καθώς η αναδυόμενη ισχύς της Τουρκίας θα επιβάλλει στους «όμορους λαούς της Βίβλου» μια νέα τάξη πραγμάτων. Η διαδικασία «προσηλυτισμού» στο όραμα των Ερντογάν-Νταβούτογλου αρχίζει από το ζωτικής σημασίας πεδίο της ενέργειας.
Εάν κάποιοι στο Τελ Αβίβ θέλουν να μετατραπούν σε νέο-Σαμπατιστές (σ.σ. επίσης ονομασία των ντονμέδων στην Τουρκία) ας σκεφτούν ότι ο Ζεβί δεν είχε εναλλακτική λύση. Το Ισραήλ όμως σήμερα είναι πυρηνική δύναμη, διαθέτει την ισχυρότερη Αεροπορία στην ευρύτερη περιοχή και την «ευλογία» των ΗΠΑ. Απομένει να δούμε αν οι «γεωστρατηγικές προσευχές» του Νετανιάχου θα εισακουστούν στην Ουάσιγκτον.
* Ντονμέ (Dönme) = προσήλυτος (τουρκική λέξη)
** Δημοσιογράφος- Αμυντικός αναλυτής
