Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (ΧΙ)

Με 172 «ναι», αλλά χωρίς συναίνεση
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Είναι 1η Μαΐου, επέτειος της εργατικής Πρωτομαγιάς. Η συμφωνία της κυβέρνησης με την τρόικα, για ένα πρόγραμμα που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί φιλεργατικό, έχει σχεδόν κλείσει.
Το υπουργείο Οικονομικών έχει αποκλειστεί από διαδηλωτές, με αποτέλεσμα ο Γ. Παπακωνσταντίνου, ο Φ. Σαχινίδης και οι τρεις εκπρόσωποι των επίσημων δανειστών της Ελλάδας να μετακομίσουν για την ημέρα στο υπουργείο Περιβάλλοντος στη λεωφόρο Μεσογείων. Με εντολή του Γ. Παπανδρέου, καταφθάνουν σε άλλη αίθουσα του ίδιου κτιρίου οι Χ. Παμπούκης, Ευ. Βενιζέλος και Λούκα Κατσέλη, για να ελέγξουν το τελικό κείμενο του Μνημονίου για τυχόν παραλείψεις ή επικίνδυνες διατυπώσεις. Για περίπου πέντε ώρες, ο κ. Παπακωνσταντίνου πηγαινοέρχεται από τη μία αίθουσα στην άλλη.
Την επόμενη ημέρα, συγκαλείται άτυπο υπουργικό για την έγκριση του Μνημονίου. Το κλίμα είναι βαρύ και η συνεδρίαση διαρκεί πάνω από οκτώ ώρες, αλλά δεν εκφράζονται διαφωνίες επί της ουσίας. Στη συνέχεια ο κ. Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει τα μέτρα δημοσίως. Στη συνέντευξη Τύπου, που δείχνει να έχει προσελκύσει το σύνολο του διεθνούς Τύπου, Βρετανός δημοσιογράφος του Channel Four ρωτάει τον Ελληνα υπουργό: «Πώς νιώθετε που είστε ο πιο μισητός άνθρωπος στην Ελλάδα;».
Τη Δευτέρα, ο κ. Παπακωνσταντίνου ταξιδεύει στις Βρυξέλλες, όπου το Eurogroup εγκρίνει το ελληνικό Μνημόνιο. Ο Ολι Ρεν δηλώνει στη συνεδρίαση ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας ώς τα μέσα του 2013 είναι 150 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 110 θα καλυφθούν από το δανειακό πρόγραμμα και τα υπόλοιπα από την επάνοδο της Ελλάδας στις αγορές. Είναι η πρώτη φορά που ορίζεται επισήμως το μέγεθος της δανειακής σύμβασης.
Στην Αθήνα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την ψηφοφορία στη Βουλή, χωρίς την οποία όλα αυτά είναι θεωρητικά. Μια σειρά μελών του υπουργικού συμβουλίου έχει αναλάβει να ενημερώσει τους βουλευτές της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ για το Μνημόνιο. Οι αντιδράσεις είναι πολύ περιορισμένες. Κυριαρχεί ο φόβος της άτακτης χρεοκοπίας και μια αίσθηση ανακούφισης ότι το πρόγραμμα θα την αποτρέψει.
Το μοιραίο «όχι»
Στα γραφεία της Ν.Δ. στη Ρηγίλλης αλλά και στις συναντήσεις που έχει ο Αντ. Σαμαράς στο σπίτι του στην Κηφισιά, κρατάει τα χαρτιά του κλειστά. Εχει να πάρει μια απόφαση που θα καθορίσει τον ίδιο, το κόμμα αλλά και τις πολιτικές εξελίξεις των επόμενων ετών στη χώρα.
Την ίδια στιγμή, η Ντόρα Μπακογιάννη, από το γραφείο της στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, τηλεφωνεί σε Ευρωπαίους συναδέλφους της. Της μεταφέρουν ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στα Κοινοβούλιά τους για την έγκριση δάνειου προς την Ελλάδα. «Μην είσαστε τρελοί, βεβαίως πρέπει να ψηφίσετε για τη χώρα μου αυτή τη στιγμή!», τους λέει η πρώην υπουργός Εξωτερικών.
Οι δισταγμοί του κ. Σαμαρά έχουν διαρρεύσει και η κ. Μπακογιάννη τον παίρνει τηλέφωνο, για πρώτη φορά μετά τις εσωκομματικές εκλογές του Νοεμβρίου. «Τον πήρα δύο φορές, την τρίτη φορά τον βρήκα. Ηταν Σάββατο και του λέω “θέλω να σε δω”», θυμάται. Δύο ημέρες αργότερα φτάνει στη Ρηγίλλης. Εχει μόλις κάνει χειρουργική επέμβαση στο πόδι, οπότε η συνάντηση γίνεται στο ισόγειο. «Ξέχνα οτιδήποτε υπάρχει μεταξύ μας, αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα τέλμα. Ο Παπανδρέου έκανε απίστευτα πράγματα αυτούς τους έξι μήνες, αλλά αναμφισβήτητα 30 χρόνων αμαρτίες πληρώνουμε», του λέει, προτείνοντας να υπερψηφίσει η Ν.Δ. τη δανειακή σύμβαση και να καταψηφίσει τα επιμέρους μέτρα. Ο κ. Σαμαράς, χωρίς να την κοιτάξει, απαντά: «Σε άκουσα».
Οι στενοί συνεργάτες του αρχηγού της Ν.Δ. διαβάζουν μέσα σε ένα τριήμερο το Μνημόνιο και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «είναι λάθος και δεν επουλώνεται με ημίμετρα», όπως θα πει αργότερα ένας εξ αυτών, ο Χρ. Λαζαρίδης. Ο κ. Σαμαράς παίρνει την απόφαση και πέντε ημέρες πριν από την ψηφοφορία μπαίνει στο γραφείο του κ. Λαζαρίδη και του το ανακοινώνει: «Θα πούμε όχι ― σε όλα». Στις τρεις του μηνός, 11 το βράδυ (για να προλάβει τη γενική απεργία της επόμενης ημέρας), το ανακοινώνει.
Στη γενική απεργία, μία ημέρα πριν από την ψηφοφορία, η συμμετοχή είναι μαζική. Λίγο πριν η πορεία φτάσει στο Σύνταγμα, κουκουλοφόροι που προπορεύονται ρίχνουν βόμβα μολότοφ σε υποκατάστημα της τράπεζας Marfin. Τρεις εργαζόμενοι βρίσκουν τον θάνατο. Το κλίμα παγώνει.
Εκείνο το βράδυ, ενώ ο αρχηγός του ΛΑΟΣ Γ. Καρατζαφέρης αποφασίζει ότι το κόμμα του θα πει «ναι», η κ. Μπακογιάννη προειδοποιείται από τον γραμματέα της Κ.Ο. Κώστα Τασούλα ότι αν ψηφίσει υπέρ, θα διαγραφεί από τη Ν.Δ. Είναι όμως αδύνατο γι’ αυτήν να αλλάξει απόφαση. Το βασικό της επιχείρημα είναι ότι δεν μπορεί να ζητάει από Ευρωπαίους να στηρίξουν τη βοήθεια προς την Ελλάδα έχοντας η ίδια ψηφίσει κατά.
Την ημέρα της ψηφοφορίας, ο Χάρης Παμπούκης έχει καταλήξει ότι πρέπει η κυβέρνηση να επιδιώξει αυξημένη πλειοψηφία 180 ψήφων. Η αίσθησή του είναι ότι η κρίση θα έχει μεγάλη διάρκεια και ότι θα συμπαρασύρει όλο το πολιτικό κατεστημένο, συνεπώς απαιτείται η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση για να σταθεί το πρόγραμμα. Επιπλέον, γνωρίζει ότι τουλάχιστον 40 βουλευτές της Ν.Δ. προτίθενται, αν απαιτηθεί αυξημένη πλειοψηφία, να υπερψηφίσουν το νομοσχέδιο.
Οδεύοντας προς το γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή για να τον ενημερώσει, συναντιέται με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Αφού τον ενημερώνει, ο υπουργός Αμυνας λέει ότι είναι της ιδίας άποψης, και πηγαίνουν μαζί στον κ. Παπανδρέου, ο οποίος πείθεται. Ο πρωθυπουργός θα έχει μια δεύτερη σύσκεψη με στενούς συνεργάτες και τους κ. Παπακωνσταντίνου και Ραγκούση.
Παράλληλα, η προετοιμασία για την ανακοίνωση της πλειοψηφίας των 180 ξεκινάει. Αποσύρεται ως ομιλητής ο κ. Ρόβλιας και τη θέση του παίρνει ο κ. Βενιζέλος, οδηγώντας σε διαμαρτυρίες βουλευτές της Ν.Δ., που υποψιάζονται τι πρόκειται να συμβεί. Ο κ. Βενιζέλος αφήνει να εννοηθεί τι επίκειται, ενώ ο κ. Παμπούκης ετοιμάζει το κείμενο με το οποίο θα ανακοινώσει τους νέους όρους της ψηφοφορίας. Θα ρωτήσει: «Υπάρχει έστω και ένας βουλευτής που, παρότι δεν το επιτάσσει το Σύνταγμα, καθώς δεν υπάρχει εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας, δεν πιστεύει ότι πρέπει να αναζητηθεί αυξημένη πλειοψηφία και ευρύτερη συναίνεση;».
Οι λέξεις αυτές δεν θα ακουστούν ποτέ. Στη δεύτερη σύσκεψη, οι συνεργάτες του Γ. Παπανδρέου τον πείθουν να μείνει στην απλή πλειοψηφία. Τονίζεται ο φόβος καταψήφισης του νομοσχεδίου. Ο Γ. Ραγκούσης θα πει στον Χ. Παμπούκη αμέσως μετά ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει να αναλάβει το ιστορικό φορτίο της διάσωσης της χώρας.
Το Μνημόνιο ψηφίζεται τελικά με 172 ψήφους, μεταξύ των οποίων και αυτήν της κ. Μπακογιάννη, η οποία διαγράφεται από τη Ν.Δ. Η συναίνεση, εφικτή σε πιστώτριες και δανειολήπτριες χώρες ανά την Ευρωζώνη, αποδεικνύεται ξανά πέραν των δυνατοτήτων του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Η θύελλα στις αγορές και η αναποφασιστικότητα των Ευρωπαίων εταίρων
Η κυβέρνηση Μέρκελ, τη Δευτέρα 3 Μαΐου, εγκρίνει τη συνεισφορά της στο πακέτο διάσωσης, ύψους 22,4 δισ. ευρώ (η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης). Καθώς όμως πλησιάζει η 7η Μαΐου –ημερομηνία της ψηφοφορίας στην Μπούντεσταγκ και της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης για την τυπική έγκριση του ελληνικού προγράμματος– η θύελλα στις αγορές ενισχύεται.
Το ευρώ υποτιμάται κατά 5% έναντι του δολαρίου μεταξύ 3-7 Μαΐου. Τα spreads στην ευρωπαϊκή περιφέρεια αυξάνονται επικίνδυνα, με τη Moody’s (6 Μαΐου) να προειδοποιεί για κίνδυνο μετάδοσης σε Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο. «Μέσα σε λίγες μέρες, από εκεί που εστιάζαμε σε μία χώρα, έπρεπε να κινητοποιηθούμε για να αντιμετωπίσουμε ένα συστημικό πρόβλημα», θυμάται ο κ. Ασμουσεν.
Η πίεση είναι πλέον αφόρητη. Στην επίσημη συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ το πρωί της Πέμπτης στη Λισσαβώνα, δεν συζητείται το ενδεχόμενο παρέμβασης στη δευτερογενή αγορά ομολόγων. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, ωστόσο, καθώς ο δείκτης Dow Jones στη Wall Street σημειώνει τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση στην ιστορία του, εν μέρει λόγω ενός τεχνικού σφάλματος, συγκαλείται νέα συνεδρίαση και το ζήτημα τίθεται επί τάπητος.
Ο κ. Τρισέ έχει αποφασίσει ότι δεν μπορεί να αποφευχθεί η παρέμβαση της ΕΚΤ. Για να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της όμως, αλλά και να θέσει τους πολιτικούς προ των ευθυνών τους, επιμένει σε δύο προϋποθέσεις: να δεσμευτούν πρώτα τα κράτη-μέλη στη δημιουργία ενός στιβαρού μηχανισμού διάσωσης και να προχωρήσουν οι χώρες της περιφέρειας σε αξιόπιστα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής. Η γραμμή αυτή, την οποία θα αναπτύξει δυναμικά στη Σύνοδο Κορυφής την Παρασκευή, κάμπτει τις αντιρρήσεις του προέδρου της Bundesbank Αξελ Βέμπερ. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές μάλιστα, ο ίδιος ο κ. Βέμπερ είναι που προτείνει την αγορά ομολόγων στη δραματική δεύτερη συνεδρίαση.
Την Παρασκευή οι ηγέτες της Ευρωζώνης καταφθάνουν στις Βρυξέλλες. Οι διαβουλεύσεις είναι φρενήρεις ― ο κ. Ομπάμα τηλεφωνεί στην κ. Μέρκελ, η καγκελάριος και ο κ. Σαρκοζί δημοσιεύουν κοινή επιστολή για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες του G7 διεξάγουν τηλεδιάσκεψη με θέμα την αναχαίτιση της ελληνικής κρίσης. Λίγο πριν από τη σύνοδο, ο Ζ.-Μ. Μπαρόζο ανακοινώνει ότι η Κομισιόν θα παράσχει 60 δισ. ευρώ για κράτη-μέλη της Ευρωζώνης που έχουν ανάγκη. Ο αριθμός δεν εντυπωσιάζει κανέναν.
Επί της αρχής
Κινητοποιημένοι από τον κ. Τρισέ, οι ηγέτες συμφωνούν επί της αρχής στη δημιουργία ενός μηχανισμού, αλλά αφήνουν τις λεπτομέρειες για τη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών την Κυριακή. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, με την υποστήριξη της κ. Μέρκελ, υπερασπίζεται σθεναρά την ανεξαρτησία της τράπεζας έναντι της απαίτησης του Νικολά Σαρκοζί να παρέμβει στην αγορά ομόλογων ― παρότι και οι δύο συμφωνούν με τον Γάλλο πρόεδρο ότι είναι ο μόνος άμεσος τρόπος αντιμετώπισης του πανικού.
Την Κυριακή κορυφώνεται το δράμα. Ο Σόιμπλε οδηγείται στο νοσοκομείο λόγω αλλεργικής αντίδρασης σε φαρμακευτική ουσία. Αποφασίζεται να τον αντικαταστήσει ο –έμπιστος της καγκελαρίου– υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζίερ. Ετσι, ενώ στη Β. Ρηνανία-Βεστφαλία η γερμανική κυβέρνηση χάνει την πλειοψηφία στην Μπούντεσρατ, στις Βρυξέλλες η συνάντηση ξεκινάει κατά τις 3, με τον Γιοργκ Ασμουσεν να καθυστερεί τις διαδικασίες ώσπου να φτάσει, μετά τις 8, ο κ. Ντε Μεζίερ. Για τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, είναι η πρώτη ευρωπαϊκή συνάντηση που δεν βρίσκεται στο στόχαστρο. «Είναι η πρώτη βραδιά που δεν έχεις να ανησυχείς για τίποτα», του λέει ένας ομόλογός του.
Εκτός φυσικά από την κατάρρευση του ευρώ. Οι Γερμανοί επιμένουν μέχρι την ύστατη ώρα σε έναν μηχανισμό τύπου Ελλάδας, με διμερή δάνεια. Χώρες όπως η Ιταλία διαφωνούν, γιατί κάτι τέτοιο θα επιδείνωνε την υπερχρέωσή τους. Γύρω στα μεσάνυχτα, καθώς ξεκινάει το trading στο Σίδνεϊ, αρκετοί κυριεύονται από τον τρόμο της αποτυχίας. Η Κριστίν Λαγκάρντ, για να ηρεμήσει τα πνεύματα, δηλώνει ότι «με όλο τον σεβασμό στους Αυστραλούς φίλους μας, η πραγματική προθεσμία είναι η Ιαπωνία». Το χρηματιστήριο του Τόκιο ανοίγει στις 2 π.μ. ώρα Βρυξελλών.
Η λύση –η δημιουργία ενός «οχήματος ειδικού σκοπού» με τη στήριξη εγγυήσεων ύψους 440 δισ. ευρώ από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης–  έρχεται από τον διευθυντή διεθνών οικονομικών σχέσεων του ολλανδικού Υπ. Οικονομικών, Μάαρτεν Βέργουει, την τελευταία στιγμή. Μαζί με τα 60 δισ. της Κομισιόν και άλλα 250 από το ΔΝΤ, θα αποτελέσουν τον EFSF ― τον (προσωρινό) πρώτο μηχανισμό διάσωσης της Ευρωζώνης.
Η ΕΚΤ, τα ομόλογα, η εκταμίευση της πρώτης δόσης
Στις 10 Μαΐου η ΕΚΤ, παρά τις αντιδράσεις του κ. Βέμπερ, ο οποίος την επομένη της συνεδρίασης της 7ης Μαΐου άλλαξε γνώμη και τάχθηκε εκ νέου κατά της παρέμβασης, ανακοινώνει ότι θα αγοράσει ομόλογα για να «διασφαλίσει το βάθος και τη ρευστότητα σε εκείνα τα τμήματα της αγοράς που είναι δυσλειτουργικά». Στις επόμενες εβδομάδες, η κεντρική τράπεζα αγοράζει τόσο ελληνικά όσο και πορτογαλικά και ιρλανδικά ομόλογα.
Την προηγούμενη ημέρα, ενώ εξελίσσεται ο χαοτικός μαραθώνιος στον τερματισμό του οποίου προκύπτει ο EFSF στις Βρυξέλλες, στην Ουάσιγκτον, στο εκτελεστικό συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την έγκριση του ελληνικού προγράμματος, διεξάγεται ακόμη μία κρίσιμη συζήτηση για το μέλλον της ευρωπαϊκής αγοράς κρατικών ομολόγων. Η Γερμανία και η Γαλλία ήθελαν να διασφαλίσουν τις τράπεζές τους, που είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους ελληνικά ομόλογα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά και να δώσουν ανάσα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της περιφέρειας των οποίων τα spreads ανηφόριζαν ραγδαία.
Σύμφωνα με άκρως απόρρητο έγγραφο του ΔΝΤ, που έχει στην κατοχή της η «Κ» και το οποίο περιγράφει λεπτομερώς τη συνεδρίαση του Ταμείου στις 9 Μαΐου, «οι εκπρόσωποι της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας διεμήνυσαν στο συμβούλιο τις δεσμεύσεις των εμπορικών τους τραπεζών να υποστηρίξουν την Ελλάδα γενικά διατηρώντας την έκθεσή τους» στα ελληνικά ομόλογα. Οι τραπεζίτες τελικά δεν έμειναν πιστοί στις δεσμεύσεις τους, με πρώτους παραβάτες τους Γάλλους.
Παράλληλα, τρέχει η διαδικασία εκταμίευσης της πρώτης δόσης της δανειακής σύμβασης, ώστε να μη συμβεί το απευκταίο στις 19 Μαΐου. Ηδη από τις 4 του μηνός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει σύσταση υπέρ της εκταμίευσης. Στις 10 του μηνός, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εγκρίνει τη σύσταση. Στις 12, υπογράφεται επισήμως η δανειακή σύμβαση. Στις 13, η ελληνική κυβέρνηση αιτείται επισήμως από την Κομισιόν, που συντόνιζε τη διαδικασία, την αποδέσμευση της πρώτης δόσης των διμερών δανείων. Την επόμενη ημέρα, Παρασκευή, η Κομισιόν απευθύνεται προς τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και ζητεί να γίνει η πληρωμή των κονδυλίων. Στις 17 του μηνός, Δευτέρα, δίνονται οι σχετικές εντολές. Τα χρήματα εισρέουν στα ταμεία του ελληνικού Δημοσίου στις 18 Μαΐου ― μία μόνο ημέρα πριν από τον Αρμαγεδδώνα.
Στο ΔΝΤ και στην Ε.Ε. ανησυχούν, στην Ελλάδα ακόμη δεν καταλαβαίνουν
Στην ταραχώδη συνεδρίαση του εκτελεστικού συμβουλίου του ΔΝΤ, περίπου το 1/3 των εκπροσώπων –από 40 μη ευρωπαϊκές χώρες– αμφισβήτησε έντονα τις υποθέσεις εργασίας και τις προβλέψεις του ελληνικού προγράμματος. «Η εναλλακτική λύση της εθελοντικής αναδιάρθρωσης του χρέους έπρεπε να ήταν στο τραπέζι», είχε πει ο εκπρόσωπος της Αργεντινής, σύμφωνα με τα πρακτικά που διέρρευσαν τρία χρόνια αργότερα, συμπληρώνοντας ότι το Ταμείο αναλάμβανε το ρίσκο «της αναβολής, και ενδεχομένως της επιδείνωσης, του αναπόφευκτου». Οι εκπρόσωποι της Ρωσίας, του Καναδά και της Αυστραλίας αναφέρθηκαν στους τεράστιους κινδύνους του προγράμματος, ενώ ο Βραζιλιάνος είπε ότι μπορεί να αποτελέσει τελικά απλώς «μια διάσωση των ιδιωτών ομολογιούχων της Ελλάδας, κυρίως ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων». Ο ίδιος ο Ντ. Στρος-Καν είχε αντιταχθεί –χωρίς αποτέλεσμα– στην επιμονή των Ευρωπαίων για επιβολή υψηλών επιτοκίων στα διμερή δάνεια.
Ανησυχίες υπήρχαν και στην Ευρώπη. Στο Eurogroup της 3ης Μαΐου, υπήρξαν υπουργοί που έθεσαν το ζήτημα των επιτοκίων, αλλά και των μεγάλων λήξεων ελληνικών ομολόγων το 2014-15. Η απάντηση της τρόικας και των Γερμανών ήταν ότι αυτά θα εξεταστούν στο μέλλον, καθώς δεν υπήρχαν πια χρονικά περιθώρια για τροποποιήσεις.
Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει μια νέα εποχή, χωρίς να το έχουν συλλάβει καν αυτοί που πήραν την κρίσιμη απόφαση. «Παρότι είχε γίνει εξαντλητική συζήτηση, για πολλούς υπουργούς η κατανόηση του τι είχαν υπογράψει ήλθε σταδιακά τους επόμενους μήνες», δηλώνει σήμερα ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος της διαπραγμάτευσης και της πρώτης φάσης εφαρμογής του προγράμματος.
Οπως συμπληρώνει, «η έλλειψη οικειοποίησης –ownership– ήταν εξαρχής πρόβλημα». «Δεν περίμενα τέτοιο πόλεμο χαρακωμάτων από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Είχαμε υποτιμήσει τον βαθμό στον οποίο έπρεπε να αλλάξουμε το κόμμα για να αλλάξουμε τη χώρα», παραδέχεται ο πρώην υπουργός Οικονομικών.
Ο κ. Πάγκαλος εμμένει στην επίμαχη δήλωσή του για το Μνημόνιο (το είχε χαρακτηρίσει «ευκαιρία» και «ευτυχία» για τον τόπο· μιλώντας στην «Κ» έμεινε μόνο στον πρώτο χαρακτηρισμό). «Η επανάσταση που συντελείται τα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι ισοδύναμη με την εκβιομηχάνιση του 1922-23, όταν δημιουργήθηκε ο πυρήνας της ελληνικής βιομηχανίας», εξηγεί. Πιστεύει ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί θα επιβιώσουν της αποχώρησης της τρόικας; «Μπορεί όχι. Αλλά αν δεν επιβιώσουν, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας».
«Ακόμα κι αν είχαμε λάβει νωρίτερα όλα τα μέτρα που προτείναμε για το δημοσιονομικό έλλειμμα, αυτό δεν θα είχε αναχαιτίσει την κερδοσκοπική επίθεση», εκτιμά η Λούκα Κατσέλη. «Η ΕΚΤ και η γερμανική κυβέρνηση έχουν μεγάλες ευθύνες για τη λάθος διάγνωση της ελληνικής κρίσης ως προϊόντος αποκλειστικά των ελληνικών δημοσιονομικών προβλημάτων και όχι ως συμπτώματος μιας ευρύτερης συστημικής κρίσης της Ευρωζώνης». Κοινή είναι η πεποίθηση μεταξύ των Ελλήνων πρωταγωνιστών της περιόδου ότι από τα τρία μέλη της τρόικας, το πιο λογικό στις εκτιμήσεις και τις απαιτήσεις του στη διαπραγμάτευση ήταν το ΔΝΤ.
Εκεί που οι υπολογισμοί όλων –Ελλήνων και δανειστών– αποδείχθηκαν τραγικά άστοχοι ήταν στην εκτίμηση της διοικητικής δυνατότητας του ελληνικού κράτους να φέρει εις πέρας τον άθλο του δραστικού εκσυχρονισμού του. Με ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα και την κοινή γνώμη παντελώς απροετοίμαστη για τις επερχόμενες ανατροπές, ήταν αναπόφευκτο οι ρόδινες προβλέψεις του αρχικού Μνημονίου να μην επαληθευθούν, με τις γνωστές ολέθριες συνέπειες για την Ελλάδα...


(Στην φωτογραφία : 23 Απριλίου 2010, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου ανακοινώνει με φόντο το ακριτικό Καστελλόριζο την προσφυγή της Ελλάδος στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης)

(Σχετικές αναρτήσεις :
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (Ι), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/04/2010.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (ΙΙ), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/04/2010-i.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (ΙIΙ), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/04/2010-i_30.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (ΙV), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010-v.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (V), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010-v_7.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (VI), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010-vi.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (VIΙ), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010-vi_15.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (VIΙI), http://ed-mysterious.blogspot.com/2014/05/2010-vii.html
- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (IΧ), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010-i.html

- Αφιέρωμα της Καθημερινής πώς φθάσαμε στο Μνημόνιο του 2010 (Χ), http://ed-mysterious.blogspot.gr/2014/05/2010.html)