Μια άλλη Ελλάδα και οι ευρωεκλογές
Νίκος Κωνσταντάρας
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Οι τοπικές εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, καθώς και η εκλογή μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 25 Μαΐου, θα δείξουν πόσο έχει αλλάξει η πολιτική σκηνή της Ελλάδας τα τελευταία πέντε χρόνια.
Ενώ στις προηγούμενες ευρωεκλογές –το 2009– ήταν φανερό ότι η Ελλάδα εισερχόταν σε μεγάλη οικονομική, πολιτική και κοινωνική θύελλα, δύσκολα θα μπορούσε να προβλέψει κανείς ότι πέντε χρόνια αργότερα και η ίδια η Ευρώπη θα αντιμετώπιζε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο λόγω της κρίσης χρέους, της ανισότητας μεταξύ χωρών-μελών, της ανόδου ακροδεξιών κομμάτων, και λόγω μεγάλων γεωστρατηγικών αλλαγών. Οι εκλογές θα αναδείξουν τις πολιτικές τάσεις μέσα στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ενωση, και θα καθορίσουν την πορεία της χώρας και της Ενωσης. Βρισκόμαστε σε σημείο όπου όλα αλλάζουν, όπου απαιτείται σοβαρή συζήτηση για την Ε.Ε. και τη θέση μας μέσα της. Αυτή η συζήτηση ίσως αρχίσει τώρα.
Ενώ στις προηγούμενες ευρωεκλογές –το 2009– ήταν φανερό ότι η Ελλάδα εισερχόταν σε μεγάλη οικονομική, πολιτική και κοινωνική θύελλα, δύσκολα θα μπορούσε να προβλέψει κανείς ότι πέντε χρόνια αργότερα και η ίδια η Ευρώπη θα αντιμετώπιζε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο λόγω της κρίσης χρέους, της ανισότητας μεταξύ χωρών-μελών, της ανόδου ακροδεξιών κομμάτων, και λόγω μεγάλων γεωστρατηγικών αλλαγών. Οι εκλογές θα αναδείξουν τις πολιτικές τάσεις μέσα στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ενωση, και θα καθορίσουν την πορεία της χώρας και της Ενωσης. Βρισκόμαστε σε σημείο όπου όλα αλλάζουν, όπου απαιτείται σοβαρή συζήτηση για την Ε.Ε. και τη θέση μας μέσα της. Αυτή η συζήτηση ίσως αρχίσει τώρα.
Η χρεοκοπία της Ελλάδας και το πρόγραμμα λιτότητας και μεταρρυθμίσεων που ακολούθησε οδήγησαν στην κατάρρευση του δικομματικού συστήματος που κυριαρχούσε από το 1974. Ενώ πριν από την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ, η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ είχαν αντίθετες θέσεις για την ένταξη στην Ευρώπη, μετά την εκλογή του το 1981, το ΠΑΣΟΚ άλλαξε στάση. Με την πτώση του σοβιετικού μπλοκ το 1989, και έως σήμερα, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ ομονοούσαν για την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης και εμβάθυνσης της Ε.Ε. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ εξαφανίζεται και η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι οι δύο πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής. Αυτό έχει φέρει στο προσκήνιο και το θέμα της σχέσης της Ελλάδας με την Ε.Ε.
Από τις εθνικές εκλογές του 2012, όπου το πρώην μικρό κόμμα της Αριστεράς είδε τα ποσοστά του να εκτοξεύονται, ο ΣΥΡΙΖΑ δυσκολεύεται να συμπεριφερθεί σαν αξιωματική αντιπολίτευση με συγκροτημένη θέση. Συνεχώς παρατηρούμε αντικρουόμενες τάσεις μεταξύ ομάδων, οι οποίες εκφράζονται και στο πρόγραμμά του. Ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ κατάγεται από τον Συνασπισμό και την «ευρωκομμουνιστική» αριστερά που ήταν σταθερά υπέρ της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ε.Ε., σήμερα το κόμμα συμπεριλαμβάνει μια ισχυρή πτέρυγα που απηχεί πάγιες θέσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο ήταν πάντα εναντίον της Ε.Ε. Με άλλα λόγια, σύγχυση: Ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση δηλώνει προσηλωμένη στη συμμετοχή της Ελλάδας στην Eυρωζώνη και στην Ε.Ε., αρκετά στελέχη δεν θεωρούν ταμπού τη συζήτηση για έξοδο από το ευρώ. «Εμείς θέλουμε να σώσουμε τη χώρα μέσα στο ευρώ και όχι, με πρόσχημα τη σωτηρία του ευρώ, να οδηγήσουμε τη χώρα σε καταστροφή», λέει η διακήρυξη για τις ευρωεκλογές που δημοσίευσε ο ΣΥΡΙΖΑ στις 25 Απριλίου. «Είμαστε έτοιμοι να αναμετρηθούμε με οποιαδήποτε εξέλιξη, βέβαιοι σε κάθε περίπτωση ότι ο ελληνικός λαός θα μας στηρίξει». Δηλαδή, παίζεται και η συμμετοχή της χώρας στο ευρώ.
Η διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριλαμβάνει το μανιφέστο του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το οποίο έχει προτείνει τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, για πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή είναι «ενσωμάτωση» στα ευρωπαϊκά δρώμενα. Το κείμενο, όμως, είναι εντόνως ελληνοκεντρικό και «ελληνοποιημένο», με εκφράσεις όπως «δεν πάει άλλο!», «ΦΥΓΕΤΕ!», «ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ!». Αναλύει την Ε.Ε. μέσω της ελληνικής κρίσης.
Υστερα από πολλά χρόνια, το θέμα της Ευρώπης βρίσκεται στο επίκεντρο της εκλογικής εκστρατείας. Η Ν.Δ. φαίνεται να ικανοποιείται με το να είναι το κόμμα που οδήγησε την Ελλάδα στην ένταξη στην Ε.Ε. και με τη συμμετοχή της στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα· δεν έχει διακηρύξει κάτι συγκεκριμένο γι’ αυτές τις εκλογές. Ο ΣΥΡΙΖΑ αντανακλά με σαφέστερο τρόπο τους σημερινούς προβληματισμούς. Επιτίθεται στην «Ευρώπη της γερμανικής κυριαρχίας και του ιμπεριαλισμού», καταγγέλλει τη «χωρίς προσχήματα στήριξη της Ε.Ε. στο νέο αντιδραστικό και φιλοφασιστικό καθεστώς της Ουκρανίας» και προτείνει «πανευρωπαϊκό σύστημα ασφαλείας και συνεργασίας με τη συμμετοχή και της Ρωσίας». Αυτά μοιάζουν απόηχοι παλιών κομμουνιστικών θέσεων· μπορεί να είναι απλοϊκά σε επικίνδυνο σημείο, αλλά θέτουν σοβαρά ζητήματα για την Ευρώπη. Δείχνουν την έλξη που ασκεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αριστερά (επειδή βρίσκεται σε κόντρα με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.) και στη Δεξιά, για τον συνδυασμό συντηρητικού χριστιανισμού και αυταρχικότητας.
Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ εκφράζουν την ένταση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές και εθνικές «ελίτ» και στους λαούς σε μια εποχή αυξανόμενης ανισότητας στην περιοχή με τις πιο ισόνομες κοινωνίες του κόσμου. Θέτουν σειρά ζητημάτων για την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία, τα οποία πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ πέρα από τις εκλογές.
