Του Miguel Angel Moratinos*
Την Παρασκευή πέθανε στη Λευκωσία ο Τάσσος Παπαδόπουλος, τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τον γνώρισα λίγο μετά την εκλογή του, όταν ακόμη ήμουν Ειδικός Απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ειρηνευτική Διαδικασία στη Μέση Ανατολή.
Η σύζυγός μου ήξερε καλά τη σύζυγό του και την οικογένειά του. Η προσωπικότητά του ήταν χαρακτηριστικά ανατολίτικη, όπως είναι η γενιά των Κυπρίων στην οποία ανήκε, γενιά σημαδεμένη από την επιθυμία για την ανεξαρτησία της νήσου, που υπερασπίστηκε ένα νόμιμο εθνικισμό ενάντια στη βρετανική παρουσία. Ο λόγος για τον οποίο γράφονται αυτές οι γραμμές, εκτός από τη φιλία και την εκτίμηση προς ένα μεγάλο Κύπριο πατριώτη, εξηγείται από την πρόθεση να αποδιώξω αυτή τη λανθασμένη εικόνα που ο ευρωπαϊκός και δυτικός κόσμος επεδίωξε να εμφανίσει. Την εικόνα ενός ανθρώπου αδιάλλακτου με μαξιμαλιστές θέσεις που απέτρεψε την οριστική επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποτελούσε την καλύτερη σύνθεση του χαρακτήρα που ορίζεται ως κυπριακός: ήταν ένας Ελληνιστής εκ πεποιθήσεως αναθρεμμένος σύμφωνα με την πλέον αυστηρή βρετανική παράδοση. Αυτή η σύνθεση τον έκανε έναν από τους λαμπρότερους δικηγόρους της Κύπρου. Οι νομικές του γνώσεις ήταν πάντα παρούσες όταν χρειαζόταν να αναλυθεί οποιαδήποτε πρόταση για τη λύση της αντιδικίας. Κατέκτησε το ανώτερο αξίωμα του κυπριακού κράτους στην πλέον ελπιδοφόρα στιγμή, μετά τις εξαίρετες διαπραγματεύσεις της προηγούμενης κυβερνητικής ομάδας που έκανε πραγματικότητα την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.
Τα πάντα έδειχναν να βρίσκονται στην καταλληλότερη θέση προκειμένου να πραγματωθούν όλες οι προσδοκίες των Κυπρίων. Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τη στάση του Προέδρου Παπαδόπουλου κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και του δημοψηφίσματος με το οποίο απορρίφθηκε το Σχέδιο Ανάν IV. Το μόνο βέβαιο όμως είναι, ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων δεν το αποδέχτηκε. Λίγοι είναι οι δυτικοί ηγέτες που διάβασαν αυτό το σχέδιο αναλυτικά και όπως και σε άλλες διεθνείς διαπραγματεύσεις, επέλεξαν την εύκολη οδό: αναζήτησαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο -στην περίπτωση αυτή τον Πρόεδρο της Κύπρου- αντί να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις και να αναζητήσουν μία λύση αποδεκτή από όλα τα μέρη.
Η παρούσα κρίση δεν αναιρεί την προσπάθεια από πλευράς των Τουρκοκυπρίων στη διαδικασία, όμως όλοι εμείς που διαθέτουμε πείρα σε διεθνείς διαπραγματεύσεις και κυρίως στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, γνωρίζουμε ότι κάθε διαπραγματευτική προσφορά μπορεί να βελτιωθεί και το σημαντικότερο είναι να έχει κανείς την υποστήριξη των πολιτών.
Υπήρξα μάρτυρας της διαδικασίας με την οποία ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος κέρδιζε πολιτικό βάρος εντός της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως η θέση και τα επιχειρήματά του άρχισαν να γίνονται περισσότερο κατανοητά. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ως υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων της Ισπανίας, σε πολλές περιστάσεις συζήτησα και συνεργάστηκα μαζί του προκειμένου να βρεθεί μία οριστική λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Είμαι σε θέση να διαβεβαιώσω, ότι αυτό υπήρξε το πραγματικό του πάθος και παρά τη διαφορά των απόψεών μας, καταλάβαινα ότι ήταν πρόθυμος να διαπραγματευτεί καλή τη πίστει με την άλλη πλευρά προκειμένου να επιτευχθεί μία οριστική λύση. Είχε εμπιστοσύνη στην Ισπανία και στη διπλωματία μας που είχε καλές σχέσεις με την Τουρκία και ήταν πολλές οι περιστάσεις κατά τις οποίες παρείχαμε τη λύση σε ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα. Θαύμαζε τη δημοκρατική Ισπανία και την αφοσίωσή της στα μεσογειακά ζητήματα. Πίστευε ότι οι Κύπριοι νέοι θα μπορούσαν να μάθουν την ισπανική γλώσσα και οι φοιτητές να σπουδάσουν στα πανεπιστήμια της χώρας μας, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη διαφοροποίηση στη φυσική τάση τους να μεταβαίνουν για σπουδές στην Ελλάδα ή στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Κατήλθε ως υποψήφιος στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, βέβαιος ότι θα κέρδιζε, όμως ο καλός του φίλος και πολιτικός σύντροφος, Δημήτρης Χριστόφιας είχε μεγαλύτερη υποστήριξη από το εκλογικό Σώμα.
Τελευταία φορά τον είδα στο Πεκίνο, με την ευκαιρία της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων τον Αύγουστο. Μεταγενέστερα μιλήσαμε πολλές φορές τηλεφωνικά. Η τρεμουλιαστή και βραχνή φωνή του λόγω της αγάπης του στο κάπνισμα δεν μπορούσε να κρύψει τα άψογα αγγλικά του. Ποτέ δεν σταμάτησε να με παροτρύνει να επιδιώκω να βοηθώ την παρούσα κυβέρνηση του Προέδρου Χριστόφια, προκειμένου να επιτευχθεί η τόσο επιθυμητή επανένωση του νησιού.
Καταλάβαινε απόλυτα το λαό του και γνωρίζω ότι θέλησε να επιλύσει το κυπριακό πρόβλημα και να συμφιλιωθεί οριστικά με αυτή τη σύγχρονη και δυναμική ευρωπαϊκή Τουρκία που είναι τόσο κοντά σε αυτή τη νήσο-ήπειρο, όπως ορίζουν κάποιοι την Κύπρο.
Σήμερα, Τάσσο, θα λάβεις την αναγνώριση όλου του λαού σου, στην οποία θέλω να προσθέσω τη δική μου και αυτή μιας μεσογειακής χώρας, όπως η Ισπανία.
*Ο Miguel Angel Moratinos, είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας.
