Δεν πρέπει να δανείζεις σε κάποιον περισσότερα απ’ όσα μπορεί να επιστρέψει
JOCHEN BITTNER / INTERNATIONAL NEW YORK TIMES
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Kατά κοινή ομολογία, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καταστραφεί μια φιλία είναι να δανείσεις χρήματα. Μήπως αυτή η αλήθεια καταδικάζει το ευρώ ως τη χειρότερη ιδέα που επινόησαν ποτέ οι αρχιτέκτονες της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
Μέχρι πρόσφατα πρότεινα να μην προτρέχει κανείς σε συμπεράσματα. Θεωρούσα πως οι καβγάδες μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε. για το ελληνικό χρέος ήταν επωφελείς, διότι απέρρεε μια νέα μορφή ειλικρίνειας στις σχέσεις των κυβερνήσεων σε ένα κλαμπ, κατά τα άλλα, υπερβολικά συγκρατημένων κρατών. Αλλά αυτό που συμβαίνει σήμερα υπερβαίνει τα όρια του υγιούς κλίματος.
Αρχίζει να αναδύεται μια δυσάρεστη οσμή στην Ευρώπη.
Πιθανώς να υπερέβαλε λίγο η Αν-Μαρί Σλότερ, πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Ομπάμα, όταν δήλωσε πως η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με έναν «εμφύλιο πόλεμο» άνευ σωματικής βίας. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι, μετά μια 60ετία βημάτων προς μια βαθύτερη ενοποίηση, η Ευρώπη είναι ξαφνικά αντιμέτωπη με την εξής άβολη αλήθεια: την ευκολία με την οποία η μια χώρα μπορεί να απομακρύνεται από την άλλη και οι πιθανές επιπτώσεις μιας τέτοιας κατάστασης.
Υπάρχουν δύο πτυχές σε αυτή τη σύγκρουση. Δεν πρόκειται για μια σύγκρουση που πυροδοτείται μόνον από αποστειρωμένα πολιτικά επιχειρήματα. Είναι ιστορίες φορτισμένες με περηφάνια, προκατάληψη, πείσμα και ιδεολογίες. Στη μια πλευρά επικρατεί η ιστορία μιας Γερμανίας που καταστρέφει τη δημοκρατία της Ευρώπης, όπως προβάλλεται από την αριστερή ευρωπαϊκή πτέρυγα και υπερτονίζεται από αρκετούς Αμερικανικούς αναλυτές. Μας επισημαίνουν πως την ευθύνη για το σημερινό μπλέξιμο φέρουν οι φαρισαϊκοί Γερμανοί που είναι μανιωδώς προσκολλημένοι στην αυστηρή εφαρμογή των κανόνων. Αφού, ωστόσο, η Ελλάδα εντάχθηκε επίσημα στην Ευρωζώνη το 2001, οι γερμανικές τράπεζες παρείχαν αδρά δάνεια στους Ελληνες, οι οποίοι τα χρησιμοποίησαν για την αγορά γερμανικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων.
Στη Γερμανία, οι παραγωγοί άρχισαν να ερωτεύονται το ευρώ. Οι παραγγελίες αυξάνονταν διότι τα γερμανικά προϊόντα ήταν ανταγωνιστικότερα από τις ημέρες του μάρκου. Οταν η Ελλάδα έφθασε στα όρια της εθνικής χρεοκοπίας το 2010, οι Γερμανοί ενδιαφέρθηκαν μόνον για τη διάσωση των δικών τους τραπεζών. Τα μέτρα λιτότητας διέλυσαν την οικονομία, με την ανεργία να φθάνει το 25%. Μετά το δημοψήφισμα, το οποίο τάχθηκε υπέρ του τέλους αυτής της τρέλας, οι Γερμανοί απάντησαν με το εξής εκβιαστικό τελεσίγραφο: ή θα αποδεχτείτε σκληρότερα μέτρα λιτότητας ή θα εγκαταλείψετε το ευρώ. Η Γερμανία, το χρέος της οποίας διαγράφηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θέλει να καταπνίξει την νότια Ευρώπη στις επιταγές του Βερολίνου.
Η άλλη ιστορία επικεντρώνεται στην κακή πολιτική και οικονομική διαχείριση της ελληνικής κρίσης, με την Αθήνα να οδηγεί την Ευρωζώνη στην καταστροφή. Η κρίση χρέους της Ελλάδας είναι το αποτέλεσμα μιας παρατεταμένης περιόδου πολιτικής ανικανότητας. Η Αθήνα μαγείρεψε τη δημοσιονομική κατάστασή της και ανταμείφθηκε γι’ αυτό διότι μπορούσε να δανειστεί με επιτόκιο 5% αντί του 18% που ίσχυε τις εποχές της δραχμής. Οι Ελληνες αντί να επενδύσουν τα χρήματα που δανείστηκαν, τα ξόδεψαν χωρίς δεύτερη σκέψη. Οταν η Ελλάδα βρέθηκε στα όρια της χρεοκοπίας, η Γερμανία κινητοποιήθηκε για να εξασφαλίσει δάνεια και οι ξένοι επενδυτές συμφώνησαν σε «κούρεμα» χρέους κατά 105 δισ. ευρώ. Επειτα, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όχι οι Γερμανοί, απείλησε με την καταστροφή της Ευρωζώνης, προχωρώντας εκβιαστικά σε δημοψήφισμα. Τι θα γινόταν εάν οι υπόλοιποι λαοί της Ευρώπης έκαναν δημοψήφισμα για το εάν θα ήθελαν να βοηθήσουν την Ελλάδα;
Η ελληνική κρίση έχει εκθέσει τις βαθιές ρωγμές που υπάρχουν στις σχέσεις των Ευρωπαίων. Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι αλληλεγγύη. Η Γερμανία θα πρέπει να αναγνωρίσει την ανάγκη μιας ελάφρυνσης χρέους για την Ελλάδα. Παράλληλα, η Ε.Ε. θα πρέπει να δημιουργήσει έναν μηχανισμό για να έχουν τα κράτη-μέλη την επιλογή να αποχωρήσουν ομαλά από το ευρώ εάν δεν μπορούν να ανακάμψουν εκτός Ευρωζώνης. Ενα μάθημα που προκύπτει, πάντως, από την ελληνική κρίση είναι ότι δεν θα πρέπει να δανείζεις σε κάποιον περισσότερα χρήματα απ’ όσα μπορεί να επιστρέψει. Από εκεί και ύστερα, εμείς οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ωριμάσουμε όλοι μαζί.
* Ο Jochen Bittner είναι πολιτικός συντάκτης στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit.
