Αριστεροί και νομενκλάτορες
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Νomenclatores στην αρχαία Ρώμη ήσαν ειδικευμένοι δούλοι. Καθήκον τους ήταν να συνοδεύουν τον αφέντη τους και να του θυμίζουν τα ονόματα των πελατών που συναντούσε.
Οι «πελάτες» συνιστούσαν μια πρώιμη μορφή κομματικής οργάνωσης και με την ψήφο τους έκριναν τις εκλογές στα αξιώματα. Για να γίνει κάποιος ύπατος έπρεπε να τους φροντίζει παντοιοτρόπως, κυρίως οικονομικά, και γι’ αυτό μετά τον χρόνο της θητείας τους αναλάμβαναν τη διοίκηση κάποιας επαρχίας για να αποκαταστήσουν την οικονομική ζημιά που υπέστησαν ώστε να εκλεγούν. Στη σύγχρονη εποχή η λέξη νομενκλατούρα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πληθυσμό των αξιωματούχων που διοίκησαν επί κοντά έναν αιώνα τη Σοβιετική Αυτοκρατορία.
Οι «πελάτες» συνιστούσαν μια πρώιμη μορφή κομματικής οργάνωσης και με την ψήφο τους έκριναν τις εκλογές στα αξιώματα. Για να γίνει κάποιος ύπατος έπρεπε να τους φροντίζει παντοιοτρόπως, κυρίως οικονομικά, και γι’ αυτό μετά τον χρόνο της θητείας τους αναλάμβαναν τη διοίκηση κάποιας επαρχίας για να αποκαταστήσουν την οικονομική ζημιά που υπέστησαν ώστε να εκλεγούν. Στη σύγχρονη εποχή η λέξη νομενκλατούρα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πληθυσμό των αξιωματούχων που διοίκησαν επί κοντά έναν αιώνα τη Σοβιετική Αυτοκρατορία.
Σε μια κοινωνία πελατών, όπως η ελληνική, η ύπαρξη της νομενκλατούρας και των νομενκλατόρων ήταν απαραίτητο συστατικό της εύρυθμης λειτουργίας της. Από τα πολιτικά γραφεία μέχρι τις τοπικές οργανώσεις, οι κομματάρχες, οι παράγοντες και οι συνδικαλιστές κάλυπταν τα κενά μνήμης των αρχόντων της δημοκρατίας διανθίζοντας τον ρόλο τους με τα άμφια του πελατειακού συστήματος, τις ιδεολογικές και πολιτικές στάσεις που υποτίθεται πως ήταν ταγμένοι να υπηρετούν. Ασκούσαν εξουσία, μοίραζαν θέσεις στο Δημόσιο και επιδοτήσεις, άδειες οδήγησης και θέσεις πάρκινγκ, διασφαλίζοντας την επιβίωση των αρχόντων τους και την ικανοποίηση των πελατών τους.
Το κληροδότημα της μακροχρόνιας πολιτικής κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ είναι η νομενκλατούρα της δημόσιας διοίκησης, από την εκπαίδευση ώς την περίθαλψη, το βαθύ κράτος που λειτουργεί με τους δικούς του κανόνες συνενοχής και αλληλεγγύης. Ο παλιός καλός δικομματισμός που οδήγησε στην κρίση και την οικονομική κατάρρευση, στην πραγματικότητα ήταν πόλεμος νομενκλατόρων, όπου κέρδιζε όποιος είχε πιο γερή μνήμη, θυμόταν περισσότερα ονόματα πελατών και έβρισκε τρόπους για να ικανοποιήσει περισσότερες απαιτήσεις.
Τελευταία φορά που υπήρξε οργανωμένο σχέδιο ανάπτυξης για την Ελλάδα ήταν επί Κωνσταντίνου Καραμανλή και το σχέδιο ήταν η ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας. Το ολοκλήρωσε ο Κωνσταντίνος Σημίτης με την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, στον σκληρό πυρήνα της Ενωσης. Εκτοτε η χώρα παραδόθηκε στα χέρια της νομενκλατούρας. Η αδράνεια της εποχής Καραμανλή του μικρού οφειλόταν στην κυριαρχία των διαφόρων νομενκλατόρων, οι οποίοι λειτουργούσαν σαν τυφλοπόντικες στα βάθη της διοίκησης χωρίς πολιτικό αζιμούθιο, χωρίς σχέδιο, χωρίς στόχο. Η δύναμη της νομενκλατούρας υπερέβαινε την πολιτική ισχύ η οποία υποτίθεται αντλούσε την εξουσία της από τη λαϊκή εντολή. Τα μεγάλα συνδικάτα, όπως της ΔΕΗ, των ΟΤΑ ή των Δημοσίων Υπαλλήλων, οι τοπικές κοινωνίες και οι φοιτητικές οργανώσεις είχαν την ίδια ισχύ, ασχέτως αν στην κυβέρνηση ήταν η Ν.Δ. ή το ΠΑΣΟΚ. Το άθροισμα όλων αυτών ονομάσθηκε λαός.
Η εποχή των Μνημονίων έφερε και τη μεγάλη κρίση στον πληθυσμό των νομενκλατόρων. Αυτοί θύμιζαν τα ονόματα των πελατών στους πολιτικούς άρχοντες, οι οποίοι όμως δεν ήταν πλέον σε θέση να τους εξυπηρετήσουν. Η σκανδαλώδης αδιαφορία απέναντι στους ανέργους του ιδιωτικού τομέα που επέδειξαν όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις, με προεξάρχουσα τη σημερινή, για την οποία δεν υπάρχει καν ιδιωτικός τομέας, οφείλεται στην πραγματικότητα στο γεγονός ότι αυτή η περιοχή της κοινωνίας δεν αφορά τη νομενκλατούρα. Οι κορώνες περί απώλειας της εθνικής κυριαρχίας και η αντίσταση απέναντι στις μεταρρυθμίσεις είναι ο ευφημισμός για την απώλεια δύναμης της νομενκλατούρας.
Χωρίς ιδεολογικό προσανατολισμό, χωρίς πολιτική συγκρότηση, οι νομενκλάτορες δεν δυσκολεύτηκαν να βρουν νέους προστάτες και να φέρουν στην κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ. Τους υποσχέθηκαν προσλήψεις, άρα αποκατάσταση της δύναμής τους και τους επέτρεψαν να συντηρήσουν την πελατεία τους. Αυτό το βάπτισαν «αριστερή πολιτική», ελλείψει πολιτικής. Ο ένας είχε το θράσος να επαναφέρει τους επίορκους και ο άλλος της Παιδείας να επαναφέρει τη νομενκλατούρα των φοιτητικών οργανώσεων στη διοίκηση των Πανεπιστημίων. Υπόδουλοι οι ίδιοι των πελατών που τους έφεραν στην κυβέρνηση, καιροσκόποι άντεξαν έξι μήνες ξεφεύγοντας, κρυπτόμενοι, επαιτώντας βοήθεια στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ στην πραγματικότητα είναι οι μάχες οπισθοφυλακής που δίνουν οι φατρίες της νομενκλατούρας. Ξέρουν πως μόνον με την οριστική καταστροφή της χώρας, την επιστροφή στη δραχμή και τη διεθνή της απομόνωση θα μπορέσουν να τον κερδίσουν. Θα προσλαμβάνουν κατά βούληση, θα τυπώνουν χρήμα κατά βούληση, για να μπορούν να πληρώνουν αυτούς που θα προσλαμβάνουν και, ούτως ή άλλως, δεν θα υπάρχουν αγαθά για να μην μπορείς να τα αγοράσεις με το παλιόχαρτο που θα παριστάνει το χρήμα. Στα ερείπια θα θριαμβεύσει η εξουσία της νομενκλατούρας.
Το ζήτημα δεν είναι αν θα φαγωθούν, γιατί θα φαγωθούν μεταξύ τους, οι νομενκλάτορες της Αριστεράς. Το ζήτημα είναι αν η χώρα μπορεί να οργανώσει ένα σχέδιο ανάκαμψης, εξίσου στιβαρό με αυτό της ευρωπαϊκής της ένταξης που οργάνωσε και ολοκλήρωσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο. Οι φατρίες της νομενκλατούρας έχουν εξαντλήσει τις ζωτικές κοινωνικές δυνάμεις και η σημερινή Ευρώπη δύσκολα εμπνέει όπως η Ευρώπη της δεκαετίας του εβδομήντα. Δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο, πλην όμως ζωτικής σημασίας. Ενα είναι το βέβαιο: Η πολιτική ενέργεια που καταναλίσκεται για τον εμφύλιο της νεκρής κοινωνικά νομενκλατούρας στην πραγματικότητα απωθεί, ακόμη και ψυχολογικά, την εκπόνηση ενός πραγματικού εθνικού σχεδίου.
