Διασπασμένοι οι Κούρδοι σε κρίσιμη συγκυρία: Έφτασε η στιγμή του ενιαίου κουρδικού κράτους;
Γράφει ο Καζαντζής Γιώργος
(Πηγή : http://mignatiou.com/)
Η αναβάθμιση της ισχύος των Κούρδων στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ σε συνδυασμό με την γεωγραφική ενοποίηση των περιοχών που ελέγχουν στα βόρεια των δύο χωρών δημιουργεί αυτομάτως το ερώτημα εάν έχει έρθει η στιγμή δημιουργίας ενός ενιαίου κουρδικού κράτους.
Πράγματι η συγκυρία είναι τέτοια που κάθε χειρισμός του ζητήματος από πλευράς Κούρδων αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Παρά τις θετικές εξελίξεις για τους Κούρδους σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας παραμένει ο διχασμός που παρατηρείται στο εσωτερικό τους ο οποίος το τελευταίο διάστημα εντείνεται διαρκώς.
Στο Ιράκ οι Κούρδοι έχουν κάνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια στην κατεύθυνση της οριστικής αυτονόμησής τους, ωστόσο κάθε άλλο παρά ενωμένοι εμφανίζονται. Το κόμμα KDP κατηγορείται τόσο από την αντιπολίτευση στο εσωτερικό της Περιφερειακής Κουρδικής Κυβέρνησης (KRG) όσο και από τους Κούρδους της Συρίας (PYD) και το PKK για τους δεσμούς που έχει αναπτύξει με το τουρκικό κράτος.
Στο εσωτερικό της KRG τα κύρια αντιπολιτευόμενα κόμματα, PUK και Gorran, έχουν στραφεί εναντίον του Προέδρου της KRG Massoud Barzani, του οποίου η θητεία έχει λήξει αλλά επικαλούμενος λόγους εκτάκτων συνθηκών (κρίση οικονομική στην KRG,και μάχες με τους τζιχαντιστές) παραμένει στην ηγεσία.Τον κατηγορούν για διαφθορά αλλά και για νεποτισμό. Η πολιτική κρίση, έχει μεταφερθεί εκτός κοινοβουλίου ,και ήδη καταγράφονται μικρής κλίμακας συμπλοκές μεταξύ των Ιρακινών Κούρδων. Σημειώνεται πως οι δύο κύριες παρατάξεις του ιρακινού Κουρδιστάν ελέγχουν διαφορετικές περιοχές. Το KDP ελέγχει το βόρειο τμήμα με έδρα την πόλη Erbil ενώ το PUK το νότιο με έδρα την Sulaymaniyah. Οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν κατά το παρελθόν, στον εμφύλιο που ξέσπασε τον Δεκέμβριο του 1993, ο οποίος δημιούργησε ένα τεράστιο χάσμα στο εσωτερικό των Κούρδων αλλά και προκάλεσε σοβαρές απώλειες.[1] Το PUK ζήτησε την βοήθεια του PKK και του Ιράν ενώ το KDP την βοήθεια της Τουρκίας. Μετά από αμερικανικές προσπάθειες και πιέσεις υπό τον φόβο εξάπλωσης του στρατού του Saddam Husain στα βόρεια και ιρανικής παρέμβασης οι δύο πλευρές ήρθαν σε συμφωνία (Washington Agreement) το 1998. [2]
Μέχρι σήμερα, το κόμμα του Massoud Barzani, KDP, διατηρεί στενές επαφές με το τουρκικό κράτος ενώ το αντίπαλο κόμμα, PUK, του Jalal Talabani, βρίσκεται πιο κοντά στο Ιράν.
Η κοινή απειλή των τζιχαντιστών ωστόσο αντιμετωπίζεται από κοινού από τα ένοπλα τμήματα (Peshmerga) των δύο κομμάτων. Ένα ερώτημα που προκύπτει βεβαίως είναι αν αυτή η σύμπλευση θα συνεχιστεί και με το πέρας των επιχειρήσεων ανακατάληψης της Μοσούλης από την Daesh ή αν οι δύο πλευρές θα οδηγηθούν και πάλι σε μία εσωτερική σύγκρουση.
Επιπλέον, αρνητικές σχέσεις υφίστανται μεταξύ του KDP και των Κούρδων της Συρίας που ανήκουν στο PYD. Οι επιτυχίες των μαχητών του PYD (YPG) στο πεδίο κατά των τζιχαντιστών (ειδκά μετά την ηρωική μάχη της Kobane, όπου ξεκίνησε η αντεπίθεση των Κούρδων) αναβάθμισαν την δημοφιλία του στους τοπικούς πληθυσμούς αλλά και διεθνώς εγκαθιδρύοντας το PYD ως την κύρια πολιτική αντιπροσώπευση των Κούρδων της Συρίας εις βάρος του «Κουρδικού Εθνικού Συμβουλίου» (KNC) ,το οποίο κατηγορείται από το PYD για επαφές με την Τουρκία, την υποστηριζόμενη από την Τουρκία συριακή αντιπολίτευση και με το KDP του Ιρακινού Κουρδιστάν, υπονομεύοντας μέσω αυτών των επαφών τον αγώνα των Κούρδων στην Συρία. Οι ομάδες που αποτελούν την οργάνωση ομπρέλα KNC κατηγορούν με την σειρά τους το PYD για αυταρχισμό και διώξεις αντιφρονούντων από τα κουρδικά εδάφη. Καλούν το KDP να τους προστατεύσει αναφέροντας πως το PYD είναι υπεύθυνο για την φυγή Κούρδων από την Συρία οι οποίοι διαφωνούσαν με τις πολιτικές του. Σε ένα πρόσφατο συμβάν, ένταση προκλήθηκε όταν φερόμενοι ως υποστηρικτές του PYD έκαψαν μια σημαία του ιρακινού Κουρδιστάν στην πόλη Amuda της β.Συρίας. Ακολούθησαν συμπλοκές μεταξύ μελών του PYD και του KNC. Ο πρόεδρος της Περιφερειακής Κουρδικής Κυβέρνησης KRG στο Ιράκ, Massoud Barzani, λίγο αργότερα δήλωσε πως αυτοί που καίνε την κουρδική σημαία και βασανίζουν Κούρδους θα το πληρώσουν. Είτε το συγκεκριμένο συμβάν ήταν προβοκάτσια είτε όχι (το PYD αρνήθηκε πως είχε εμπλοκή στο συμβάν), το βέβαιον είναι πως αρκεί μια σπίθα για να δημιουργηθεί ένταση στο εσωτερικό των Κούρδων.[3]
Όσον αφορά στο PKK, η παρουσία του στα εδάφη του βορείου Ιράκ αποτέλεσε μία ακόμα αιτία τριβών. Εκτός από το διαχρονικό ζήτημα της παρουσίας του PKK στο όρος Qandil όπου η τουρκική πολεμική αεροπορία πραγματοποιεί συχνά πυκνά πλήγματα, για το KDP, η παρουσία του PKK στην Sinjar είναι εχθρική και επιδιώκει την απόσυρσή του και από εκεί. Οι δε επαφές του PKK με τo PUK και με την σιιτική οργάνωση-ομπρέλα Hashd al Shaabi (PMU) που καθοδηγείται από το Ιράν δημιουργούν εκνευρισμό τόσο στην Τουρκία όσο και στο KDP αφού αντιλαμβάνονται πως σύντομα ίσως βρεθούν απέναντι από μια ενισχυμένη κουρδική αντιπολίτευση με έντονη ιρανική επιρροή. Ήδη στο Ιράκ αναβαθμίζεται η επιρροή του Ιράν, κάτι το οποίο αποτυπώθηκε στην πρόσφατη νομιμοποίηση των σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων (Hashd) από το ιρακινό κοινοβούλιο.
Το τουρκικό κράτος ανέκαθεν κατέβαλε προσπάθειες διαίρεσης των Κούρδων μέσω διαφόρων μεθόδων έτσι ώστε να αποτραπεί η δημιουργία μιας ενιαίας κουρδικής οντότητας που εκ των πραγμάτων θα ασκούσε πιέσεις στο εσωτερικό της ,και συγκεκριμένα στα νοτιοανατολικά της όπου οι κουρδικοί πληθυσμοί αποτελούν πλειοψηφία. Από την άλλη πλευρά το Ιράν στα δυτικά του οποίου επίσης υπάρχουν κουρδικοί πληθυσμοί και ένοπλες ομάδες Κούρδων (PJAK) επίσης δεν επιθυμεί την δημιουργία ενός ενιαίου κουρδικού μετώπου. Και οι δύο περιφερειακοί δρώντες χρησιμοποιούν εργαλειακά μέρος του κουρδικού στοιχείου αφενός για την αποτροπή δημιουργίας ισχυρού ενιαίου κουρδικού παράγοντα αφετέρου για την αναβάθμιση της περιφερειακής τους ισχύος μέσω αυτών των συμμαχιών.
Η αδυναμία των κουρδικών οντοτήτων να συμπλεύσουν (κάτι το οποίο καταμαρτυρά ο πολύ μεγάλος αριθμός κουρδικών οργανώσεων) και η διαχρονική ταύτιση μερικών εξ αυτών με συγκεκριμένους πόλους ισχύος προκαλεί αμφιβολίες ως προς την επιτυχή εγκαθίδρυση ενιαίου κουρδικού κράτους παρά την ιστορική κρίσιμη καμπή στην οποία έχει περιέλθει το ζήτημα. Ακόμα και αν η κατάσταση στο Ιρακινό Κουρδιστάν ανατραπεί, ο νέος σχηματισμός είναι ιδιαίτερα πιθανό να επηρεάζεται από το Ιράν κάτι το οποίο θα προσκρούει στα συμφέροντα της Δύσης και του κράτους του Ισραήλ το οποίο φυσικά επιθυμεί κουρδικό κράτος -λόγω προτεραιότητας που αποδίδουν οι Κούρδοι στον εθνικό έναντι του θρησκευτικού παράγοντα- αρκεί όμως αυτό να είναι απαγκιστρωμένο από τα ισλαμικά καθεστώτα της περιοχής.
* Συνεργάτης του Κέντρου Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου
[1] Καραγιλάν, Μ. Η ανατομία του πολέμου στο Κουρδιστάν. Ινφογνώμων,2012 σελ. 297 [2]Tripp, C. A history of Iraq. Cambridge,2010 σελ. 256 [3]Rojava Asayesh denies burning Kurdish flag http://rudaw.net/english/world/06122016
(Στην φωτογραφία : FILE PHOTO. Kurdish demonstrators hold signs and march during a protest against the policies of Turkish President Recep Tayyip Erdogan. EPA, FRANZISKA KRAUFMANN)
