Οι προκλήσεις στην Υεμένη
Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_04/03/2012_474725)
Η τελετή της περασμένης εβδομάδας στην Υεμένη ήταν τόσο ήρεμη που, στον αχό της Αραβικής Ανοιξης, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Επρόκειτο για τη μεταβίβαση εξουσίας από έναν γηράσκοντα πρόεδρο που κυβέρνησε απολυταρχικά επί 34 χρόνια σε έναν νέο ηγέτη που μιλάει σωστά περί μεταρρυθμίσεων.Η αλλαγή καθεστώτος ήταν κατευθυνόμενη και άφησε ανοιχτά ζητήματα και αναπάντητα ερωτήματα. Ηταν προϊόν παρασκηνιακών διαβουλεύσεων και τοπικής ρεαλπολιτίκ. Μέσα στην αφάνειά της, η μεταβίβαση εξουσίας στην Υεμένη αποτελεί αντίβαρο στις βίαιες και ακόμη αβέβαιες μεταπολιτεύσεις στην Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Συρία.
Πώς λοιπόν εκτυλίχθηκε η κατάσταση στην Υεμένη και ποια είναι τα διδάγματα για τις ΗΠΑ, καθώς πασχίζουν να αντιμετωπίσουν τις υπόλοιπες αραβικές επαναστάσεις; Κάθε επιμέρους κεφάλαιο της Αραβικής Ανοιξης είναι διαφορετικό και δεν υπάρχει «μοντέλο Υεμένης» που να μπορεί εύκολα να αναπαραχθεί. Διακρίνονται όμως μερικές ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις. Μεταξύ αυτών:
– Η συνεργασία με τοπικούς αντιπροσώπους. Η μετάβαση στην Υεμένη έγινε με τη μεσολάβηση του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι πλούσιοι γείτονες της Υεμένης, διευκόλυναν και χρηματοδότησαν τη διαδικασία, η οποία οδήγησε στη συμφωνία του Νοεμβρίου για την αποχώρηση του προέδρου Αλί Αμπντάλα Σάλεχ.
– Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας χωρίς αποστολή στρατευμάτων. Η έντονη παρουσία της Αλ Κάιντα στην Υεμένη μετέτρεψε τη χώρα σε σημαντική προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Αρκετά χρόνια πριν, οι ΗΠΑ κινητοποίησαν δυνάμεις εναντίον της Αλ Κάιντα στον Νότο της Υεμένης, υπό τον συντονισμό του επικεφαλής αντιτρομοκρατίας του Λευκού Οίκου Τζον Μπρέναν, αλλά και με ανάμειξη στρατιωτικών της Κεντρικής Διοίκησης, διπλωματών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA.
– Η εκμετάλλευση των ιδιαιτεροτήτων κάθε φυλής: Οπως συμβαίνει σε πολλές αραβικές χώρες, η κρατική δομή της Υεμένης επικαλύπτει χαλαρά ένα πλέγμα ισχυρών φυλών. Οι ΗΠΑ συχνά κάνουν λάθη στις σχέσεις τους με τις φυλές, αλλά στην Υεμένη τα κατάφεραν καλύτερα, κατανοώντας την καταγωγή του Σάλεχ και των αντιφρονούντων στρατιωτικών. Οι μεγάλοι συνασπισμοί φυλών πείσθηκαν να στραφούν κατά της Αλ Κάιντα, ενώ τώρα συζητούν τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού συστήματος που θα εκτονώνει τις ιστορικές εντάσεις ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο.
– Η εξεύρεση του κατάλληλου ανθρώπου. Για τη διαδοχή του Σάλεχ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους διάλεξαν τον επί μακρόν αντιπρόεδρο Αμπεντ Ράμπο Μανσούρ Χαντί. Ο Χαντί, πρώην στρατιωτικός, κατανόησε ότι το διεφθαρμένο σύστημα της Υεμένης χρειάζεται μεταρρύθμιση. Ο Χαντί εξελέγη πρόεδρος την περασμένη εβδομάδα σε μία εκλογή στην οποία δεν υπήρχαν αντίπαλοι, επενδύοντας τη μετάβαση με ένα επίχρισμα δημοκρατίας, ενώ έχει υποσχεθεί ότι σε 18 μήνες θα οργανώσει δημοψήφισμα επί του νέου συντάγματος.
– Η μεταρρύθμιση του στρατού. Στην Υεμένη, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, ο στρατός είναι διεφθαρμένος, επειδή υπεύθυνοι για τη μισθοδοσία κάθε μονάδας είναι οι διοικητές της, οι οποίοι βάζουν χέρι στα λεφτά και υπονομεύουν το ηθικό του στρατεύματος. Οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν τον Χαντί να μεταφέρει σε κεντρικό επίπεδο τη μισθοδοσία των στρατιωτών. Παράλληλα, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις στα δύο σώματα ασφαλείας που διοικούνται από τον γιο του Σάλεχ Αχμεντ και τον ανιψιό του Γιάχγια. Επειδή οι ΗΠΑ εξαρτώνται από τις υπηρεσίες αυτές για τη μάχη κατά της Αλ Κάιντα, ελπίζουν οι αλλαγές να γίνουν με λεπτότητα και σε διάστημα ετών. Αυτό είναι καλό, αλλά αν περιμένουν πάρα πολύ, θα φανούν σαν να χαϊδεύουν την οικογένεια Σάλεχ.
– Τα ανοίγματα προς την αντιπολίτευση. Οι ΗΠΑ πιάστηκαν εξαπίνης στην Αίγυπτο και τη Λιβύη, όπου οι επαφές τους με την αντιπολίτευση ήταν ελλιπείς. Ο Αμερικανός πρέσβης στη Σανάα, Τζέραλντ Φάιερστιν, και οι συνάδελφοί του έχουν κάνει καλύτερη δουλειά, πραγματοποιώντας τακτικές συναντήσεις με οργανώσεις πολιτών και αντιφρονούντες. Οι διαδηλωτές δηλώνουν αποφασισμένοι να διατηρήσουν τον καταυλισμό στην «Πλατεία Αλλαγής» παρά την αποχώρηση του Σάλεχ, κάτι που θα θέσει σε δοκιμασία την υπομονή των διπλωματών.
Η πρόκληση στην Υεμένη είναι να λήξει η μεταβατική περίοδος. Οπως είδαμε στην Αίγυπτο, οι διαμαρτυρίες μπορεί να γίνουν τρόπος ζωής, μέχρι του σημείου να απειλούν τις κατακτήσεις που υπερασπίζονται. «Αυτή η επανάσταση μαχαιρώθηκε πισώπλατα» παραπονέθηκε ο Χαλέντ αλ Ανεσί, ένας από τους ηγέτες των διαδηλώσεων. Η ελπίδα είναι ότι ο Χαντί θα προωθήσει αρκετές μεταρρυθμίσεις, ώστε να απαλύνει αυτό το αίσθημα προδοσίας.
Το γεγονός ότι η Υεμένη είναι τόσο φτωχή και απομονωμένη αποτελεί πηγή διαπραγματευτικής ισχύος για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η κατανομή του πλούτου στη μακρινή αυτή χώρα είναι η καλύτερη στρατηγική για να υπάρξει συναίνεση προς την ήσυχη επανάσταση της Αραβικής Ανοιξης.
