Στη σκιά Ερντογάν οι συζητήσεις για το κυπριακό
Του Arthur Beesley (Λονδίνο)
(Πηγή : http://www.euro2day.gr)
Οι πρόσφατες αναταραχές στην Τουρκία εντείνουν τους φόβους για την διαπραγμάτευση. Οι συγκλίσεις, τα «αγκάθια» του εδαφικού και της ασφάλειας και οι ανησυχίες για την στάση Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα.
Οι Κύπριοι ηγέτες έχουν αρχίσει να συζητούν θέματα ασφαλείας που θα περιλαμβάνουν την στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στο νησί, καθώς επανεκκινούν οι συνομιλίες ενοποίησης εν μέσω φόβων ότι οι πολιτικές αναταράξεις στην Άγκυρα θα μπορούσαν να απειλήσουν την όποια τελική συμφωνία.
Oι συζητήσεις με διαμεσολαβητή τα Ηνωμένα Έθνη μεταξύ των Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων ηγετών βρίσκονται σε εξέλιξη από τον Μάιο του 2015. Οι δύο πλευρές έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο σε τομείς όπως η κατανομή της πολιτικής εξουσίας και η εξεύρεση μηχανισμού για τους εκτοπισμένους ανθρώπους προκειμένου να επιλυθούν διενέξεις ιδιοκτησίας.
Αλλά οι διαπραγματευτές μόνο τώρα στρέφονται σε ευαίσθητα ερωτήματα σχετικά με εδαφικές ανταλλαγές και την απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων.
Καθώς οι συνομιλίες εισέρχονται σε αυτή την κρίσιμη φάση, το αποτυχημένο πραξικόπημα του προηγούμενου μήνα στην Τουρκία έχει ενισχύσει την ανησυχία πως ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan μπορεί να αρνηθεί την υποστήριξη μιας ενδεχόμενης συμφωνίας. Ο κος Ερντογάν έχει γίνει αυστηρός με τον στρατό μετά την απόπειρα πραξικοπήματος καθαιρώντας 3.000 αξιωματικούς, αλλά η στρατιωτική υποστήριξη θα συνέχιζε να είναι απαραίτητη για την εκτέλεση οποιασδήποτε κυπριακής συμφωνίας.
Ο Espen Barth Eide, ο ειδικός εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στις συνομιλίες, δήλωσε ότι παρακολουθούσε τα γεγονότα στην Τουρκία «με μεγάλη ανησυχία», παρά το γεγονός ότι δεν είχε ακόμα δει καμία αλλαγή στην υποστηρικτική θέση της Αγκυρας.
Πρόσθεσε: «Έλαβα διαβεβαιώσεις για την συνεχιζόμενη υποστήριξή τους κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Αυτά τα γεγονότα, όμως, μας υπενθυμίζουν ότι το παράθυρο για μια διευθέτηση δεν θα παραμείνει για πάντα ανοιχτό».
Η Κύπρος είναι διαιρεμένη από τότε που η Τουρκία εισέβαλε και κατέλαβε το βόρειο ένα τρίτο του νησιού το 1974. Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που αναγνωρίζει το λεγόμενο «τουρκοκυπριακό κράτος» και οι ευλογίες της απαιτούνται για να λειτουργήσει οποιαδήποτε συμφωνία, αν μη τι άλλο επειδή 40.000 τουρκικά στρατεύματα βρίσκονται στο νησί.
Πρόσφατα, οι Ελληνοκύπριοι ηγέτες επανέλαβαν ότι δεν πρόκειται να αποδεχθούν οποιαδήποτε συμφωνία επιτρέπει στους Τούρκους στρατιώτες να παραμείνουν στην Κύπρο ή επιτρέπει στην Τουρκία να έχει δικαίωμα παρέμβασης στο νησί.
Ο κος Ερντογάν, ο οποίος υποστήριξε ένα αποτυχημένο σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών το 2004 για ενοποίηση του νησιού, γίνεται αντιληπτό ότι ευνοεί προσωπικά μια διευθέτηση. Οι πρόσφατες προσπάθειες να εκτονώσει τις εντάσεις της Τουρκίας με Ρωσία και Ισραήλ έχουν ενισχύσει τις ελπίδες ότι θα προωθούσε επίσης και μια συμφωνία στην Κύπρο.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η Άγκυρα επέμενε ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις συνομιλίες. Αλλά οι παρατηρητές αναρωτιούνται το κατά πόσον η συνεχιζόμενη πολιτική αναταραχή θα καταστήσει πιο δύσκολο για τον κο Ερντογάν το να εγκρίνει μια συμφωνία, ιδιαίτερα αν στοιχεία εντός του τουρκικού στρατού αντιτίθενται σε αυτό.
«Μπορεί να έχει αλλάξει την ψυχολογία του Ερντογάν», δήλωσε ο James Ker-Lindsay, ανώτερος ερευνητής στο London School of Economics, o οποίος έχει γράψει αρκετά βιβλία για την Κύπρο. «Έχει επενδύσει σε μια λύση αλλά δεν έχει επενδύσει στην Κύπρο- αυτή είναι μια σημαντική διαφορά που πρέπει να επισημανθεί. Βρίσκεται σε πολύ ισχυρή θέση. Στο παρόν στάδιο, [μια συμφωνία] δεν πρόκειται να τον βλάψει. Είναι απλά το ότι δεν θα ήθελε να φανεί σαν να ξεπουλιέται [στους Ελληνοκύπριους].”
Ο Νίκος Αναστασιάδης, ο Ελληνοκύπριος πρόεδρος, και ο Mustafa Akinci, ο Τουρκοκύπριος ομόλογός του, λέγεται ότι έχουν εδραιώσει μια στενή προσωπική σχέση μέσω μιας σειράς συνομιλιών. Το παρόν σχέδιο περιλαμβάνει την δημιουργία δύο συνιστώντων κρατών, κατά το πρότυπο του ομοσπονδιακού συστήματος της Γερμανίας, τα οποία θα διευθετούν τις περισσότερες υποθέσεις του νησιού.
«Σε γενικές γραμμές τα συστατικά είναι ακόμα εκεί και εξακολουθώ να πιστεύω πως το ευρύτερο κλίμα είναι πιο θετικό από ποτέ», δήλωσε ευρωπαίος αξιωματούχος που παρακολουθεί στενά τις συνομιλίες.
Ο κος Εide δήλωσε πως ήταν βέβαιος πως «τελικές συμφωνίες είναι εφικτές» για τα τέσσερα πρώτα θέματα που καλύφθηκαν στις συζητήσεις: διακυβέρνηση και κατανομή της εξουσίας, περιουσία, οικονομία και οι σχέσεις με ΕΕ.
Αλλά μικρή πρόοδος σημειώθηκε όταν ο κος Αναστασιάδης και ο κος Akinci συζήτησαν εδαφικό και ασφάλεια την προηγούμενη Παρασκευή, τις πρώτες επίσημες συζητήσεις για αυτά τα ζητήματα από το 2004. Οι δύο ηγέτες πρόκειται να συνεδριάσουν άλλες επτά φορές κατά τις επόμενες εβδομάδες και έχουν δεσμευτεί να καταλήξουν σε συμφωνία αυτό το έτος.
Οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να τεθεί σε δημοψήφισμα. Το σχέδιο του 2004 υποστηρίχθηκε από την πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων σε δημοψήφισμα αλλά καταψηφίστηκε από τους Ελληνοκύπριους.
