Όλα άρχισαν 30 χρόνια πριν
Tης Τασουλας Καραϊσκακη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_18/12/2011_466596)
Η εγκατάλειψη του κέντρου της Αθήνας αρχίζει από πολύ παλιά, από τα τέλη του '70, τις αρχές του '80, δηλαδή μια δεκαετία πριν από τη μαζική έλευση μεταναστών, νόμιμων και παράνομων.
Ήταν τότε που το μπετόν στις κεντρικές συνοικίες ρουφούσε κάθε σπιθαμή ελεύθερου χώρου, ξερνώντας μια κολοσσιαία ανθρωποπαγίδα με μερικά «ρετιρέ» να προσφέρουν την ψευδαίσθηση της απόδρασης. Που το καλά εγκατεστημένο νέφος, το κυκλοφοριακό κομφούζιο, το παράνομο παρκάρισμα, το σκουπιδομάνι, ο αβίωτος βίος έδιωχναν από τις γειτονιές τους κατοίκους τους. Τεράστιο το κύμα φυγής από τις υπερδομημένες συνοικίες και τα «μπαρουτοκαπνισμένα» κτίρια στα νεόδμητα της βόρειας, βορειοανατολικής, βορειοδυτικής, νότιας Αττικής - μόνο το 28% των Aθηναίων του '80 απέμειναν εντός των ορίων του δήμου.
Είναι λίγο πολύ η μοίρα όλων των μητροπόλεων, που μεγεθύνονται, να αναπτύσσονται περιμετρικά προς τα έξω. Στις ανεπτυγμένες χώρες, με σχέδιο για το πού θα κτιστεί τι, με κανόνες για το πώς ακριβώς αυτό θα γίνει, με ταυτόχρονη διάσωση και συντήρηση των δειγμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς που εγκαταλείπονται, με ευλαβική διατήρηση της αρχιτεκτονικής «ταυτότητας» της πόλης· στις αναπτυσσόμενες, άναρχα, καταστροφικά για ό, τι προϋπήρξε... Αν τα ιστορικά κέντρα άλλων ευρωπαϊκών χωρών είναι τα «διαμάντια» των πόλεων, οι ανελλιπείς τουριστικοί προορισμοί, μικρά ζωντανά «μουσεία» με αυστηρούς κανόνες μετακίνησης εντός τους, οφείλεται σε μια μακροχρόνια εφαρμογή πολιτικής (πολιτιστικής, οικιστικής, χωροταξικής, πολεοδομικής, κυκλοφοριακής...) που δεν επέτρεψε να γίνει κάτι εκτός σχεδίου. Στη χώρα μας δεν υπήρξε ποτέ συνολική πολιτική ανάπτυξης πόλεων ούτε βούληση για την εφαρμογή των νόμων, με αποτέλεσμα όλη μας η ζωή, η νοοτροπία, οι επιδιώξεις να διαμορφώνονται εκτός σχεδίου...
Ετσι, μισοάδειασαν τα 12 τ. χλμ. του κέντρου, του εγκαταλελειμμένου στην προδιαγεγραμμένη μοίρα του από σειρά κυβερνήσεων. Στα ερειπωμένα κουφάρια του τρύπωσαν άστεγοι, παράνομοι, τα σοκάκια του παραδόθηκαν σε εγκληματικά κυκλώματα, αλλάζοντας δραματικά τη φυσιογνωμία της πόλης για εμπόρους, παλαιούς και νέους κατοίκους (στα βομβαρδισμένα από καυσαέρια και κίνηση του δρόμου διαμερίσματα ήρθαν να κατοικήσουν πιο φτωχοί, νιόφερτοι, ιδεολόγοι, φοιτητές, μετανάστες). Τα εξαιρετέα, απευκταία «αποστήματα» έγιναν ο κανόνας. Τοξικομανείς που παίρνουν τη δόση τους στον δρόμο, βαποράκια που διαπραγματεύονται στις γωνίες, συμμορίες που σπάνε μεσημέρι παράθυρα αυτοκινήτων, αγοραίος έρωτας, συμπλοκές, φονικά, ληστείες, κλειστά μαγαζιά, τραγικές ιστορίες ανθρώπων πίσω από σφραγισμένες πόρτες.
Πάει πλέον καιρός που θερίζουμε και συγκομίζουμε τα όσα σπέρναμε για δεκαετίες στο ξέφραγο χωράφι της Αθήνας. Οι αρμόδιοι υπουργοί, οι δήμαρχοι, με αποσπασματικά μέτρα (δακτύλιο, πεζοδρομήσεις, ιστορικό τρίγωνο, ελεγχόμενη στάθμευση κ. ά.), δεν μπόρεσαν να ελέγξουν την προϊούσα σήψη. Τώρα το σώμα παρέλυσε. Βέβαια σχέδια σωτηρίας υπάρχουν -οι επιστήμονες δεν σταματούν να τα εκθέτουν- και οικονομικές λύσεις. Θα αντέξουν οι σχεδιαζόμενες δημοτικές πρωτοβουλίες στην πίεση της αδράνειας, του βολέματος, της γραφειοκρατίας, της διαφθοράς; Θα απομακρυνθούν ποτέ όσα καλύπτουν το σποραδικό κάλλος της κακοφορμισμένης, αλλά πάντα μαγικής πολιτείας;
