Ο «ήρεμος Αμερικανός»!
ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
O Μπαράκ Ομπάμα επέτυχε προχθές, στο συνέδριο του κόμματος, να συγκινήσει τους Δημοκρατικούς χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του «εκφραστή της κοινωνικής συνείδησης», αλλά απομένει να συγκινήσει και τους ψηφοφόρους υπερασπιζόμενος με σύνεση και ορθή λογική τη σωτηρία της μεσαίας τάξης.
Ομως, αντιλαμβάνεται πλέον πικρά ότι δεν αρκεί η απόλυτη «λαϊκή» κυριαρχία που είχε κατακτήσει πριν από τέσσερα χρόνια. Οντως, τότε η Ιστορία αποδείχτηκε γενναιόδωρη μαζί του.
Οι Αμερικανοί περίμεναν από τον Ομπάμα ένα νέο New Deal, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα, με πυρήνα τις επενδύσεις στις υποδομές, το κοινωνικό κράτος και την πράσινη βιομηχανία. Οντως, υποσχέθηκε στους Αμερικανούς το ακατόρθωτο: ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Αν δεν υπήρχαν όλες αυτές οι μεγάλες προσδοκίες που συνόδευαν την εκλογή του, τα τέσσερα χρόνια στην εξουσία του Ομπάμα δεν θα ήταν ούτε θρίαμβος ούτε απογοήτευση. Ο κίνδυνος που διατρέχει είναι ότι είχε υπερτιμηθεί και εξίσου εύκολα μπορεί να υποτιμηθεί.
Ωστόσο, είναι ο ουσιαστικός χαρακτήρας του προέδρου, ο οποίος βρίσκεται σε αντίθεση με την προσωπικότητα που ανέπτυξε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πριν από τέσσερα χρόνια. Τότε, μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων, ιδίως των πιο φιλελεύθερων, υπέκυψε στο στερεότυπο σλόγκαν πως η Ουάσιγκτον θα μεταμορφωθεί. Το κράτος πρόνοιας (Welfare State), για παράδειγμα, δεν είναι με κανέναν τρόπο ένας «Ρομπέν των Δασών» που κόβει από τους πλούσιους για να δώσει στους φτωχούς, αλλά μια περίπλοκη αναδιανεμητική μηχανή της οποίας το βάρος βρίσκεται στους ώμους της μεσαίας τάξης. Αυτήν τώρα υπερασπίζεται ο Ομπάμα, αλλά...
Προφανώς, υπάρχει μια γιγαντιαία ανεπάρκεια στην καρδιά του σύγχρονου καπιταλισμού. Ακόμη και στις καλές εποχές, ο πλούτος που δημιουργεί ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν μοιράζεται ισότιμα. Οι εργαζόμενοι δεν καρπώνονται τα οφέλη από τη βελτίωση της παραγωγικότητάς τους. Ο Ομπάμα θα μπορούσε να εφαρμόσει ευρείες προοδευτικές πολιτικές ώστε να αντιμετωπιστεί αυτό το μνημειώδες πρόβλημα. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ομοσπονδιακά κεφάλαια για να πληρώσει για επιπλέον 500.000 δασκάλους και για να δημιουργήσει δύο εκατομμύρια περισσότερες θέσεις εργασίας στις δημόσιες υποδομές. Θα μπορούσε να επιβάλει πλαφόν στα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων και στις ασφαλιστικές εισφορές, θα μπορούσε να αυξήσει τους φόρους στους πλούσιους και στα κέρδη κεφαλαίου και να υιοθετήσει άλλα μέτρα για την αναδιανομή του πλούτου από εκείνους που θησαυρίζουν προς εκείνους που έχουν ανάγκη. Θα μπορούσε να επιβάλει περιορισμούς στην εξαγωγή θέσεων εργασίας σε τρίτες χώρες («outsourcing») αλλά και κανονισμούς στο ανεξέλεγκτο εμπόριο της Κίνας. Θα μπορούσε να ρίξει το βάρος του πίσω από μια νέα βιομηχανική πολιτική, με στόχο τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας.
Με τον χαρακτηρισμό ο «ήρεμος Αμερικανός» σκιαγραφούν σχεδόν οι πάντες τον Μπαράκ Ομπάμα. Ωστόσο, κάποιοι ισχυροί έχουν διαφορετική άποψη. «Παρά την ευγένεια και τη νηφαλιότητά του, πρόκειται περί χειραγωγήσιμου ανθρώπου...», υποστηρίζουν. Εκανε τα χατίρια των τραπεζιτών της Wall Street, της Ρωσίας, της Κίνας και του νέου Ισλάμ. Αντίθετα, όσοι υποστηρίζουν ότι ο πρόεδρος είναι ευφυής, αντιτείνουν πως η διπλωματία δεν αποφέρει αμέσως καρπούς. Ο Ομπάμα υπαναχώρησε και δεν απέσυρε κατεπειγόντως τα στρατεύματα από το Ιράκ, ούτε έθεσε σε νέα βάση τις δυσλειτουργικές σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία και συνέχισε να ανέχεται τη χειραγώγηση της ισοτιμίας δολαρίου/γουάν από την Κίνα. Αλλά πόσα να ζητήσεις από έναν πρόεδρο που κληρονόμησε δύο πολεμικά μέτωπα (Ιράκ, Αφγανιστάν) και οικονομική κρίση (τη χειρότερη από το 1930);
Βέβαια, η Ουάσιγκτον εννοεί να αντιμετωπίζει ακόμη τη Ρωσία ως χώρα περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας, επεμβαίνοντας ανοιχτά στα εσωτερικά της προβλήματα, είτε αφορούν τη Γεωργία και την Ουκρανία, είτε τους «ολιγάρχες» (δέκα οικογένειες που είχαν φτάσει να ελέγχουν το... 60% του ρωσικού ΑΕΠ), είτε την αντιμετώπιση των «μη κυβερνητικών οργανώσεων».
Είναι επίσης αλήθεια ότι η πρώην κυβέρνηση Μπους έκανε ό,τι μπορούσε για να ωθήσει τον Πούτιν προς τον «νεοϊμπεριαλισμό», την περικύκλωση της Ρωσίας με αμερικανικές βάσεις και την ανοιχτή υποστήριξη των αντιρωσικών δυνάμεων σε Γεωργία, Ουκρανία, Κιργιζιστάν και Λευκορωσία.
Ομως, με τον Ομπάμα βελτιώθηκε η εικόνα των ΗΠΑ στον κόσμο. Και οι θεωρητικοί της αμερικανικής παρακμής σάστισαν... Αυτή είναι η άποψη ενός από τους σπουδαιότερους ειδικούς στη γεωπολιτική στην Ουάσιγκτον, του Μόουζες Ναΐμ. «Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι η παγκόσμια οικονομική ύφεση θα επέσπευδε το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας. Επειδή η ισχύς είναι μια έννοια σχετική και όχι απόλυτη· η αμερικανική ηγεμενία υπέστη ρωγμές. Η Αμερική του Ομπάμα έχει μεγάλες αδυναμίες, αλλά οι άλλοι βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση», έχει επισημάνει ο διευθυντής του επιθεώρησης Foreign Ρolicy.
«Το κακό είναι ότι μερικές φορές ο Ομπάμα μοιάζει πιο ευγενικός προς τους εχθρούς της Αμερικής απ’ ό,τι προς τους φίλους. Πώς τελικώς θα εφαρμοστεί στην πράξη το όραμα περί πολύπλευρου κόσμου, στον οποίο όλοι και καθένας εργάζονται για το κοινό καλό; Ενώ η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία τον σαμποτάρουν», καταλήγει ο Economist, επισημαίνοντας ως μεγάλη νίκη την εξόντωση του Μπιν Λάντεν.
