Η Ελλάδα στις μυλόπετρες της Ιστορίας
Του Νικου Γ. Ξυδακη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Παραμονές της ψήφισης του νέου πακέτου περικοπών, όλοι κρατάνε την αναπνοή τους. Το πακέτο περικοπών 11,6 δισ. ευρώ, ουσιαστικά ένα νέο Μεσοπρόθεσμο, θεωρείται από τους εταίρους-πιστωτές ως απολύτως αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή της δεύτερης δανειακής σύμβασης μετά το PSI· συγκεκριμένα για την εκταμίευση της δεύτερης δόσης των 31,5 δισ. ευρώ.
Η αναγκαιότητα αυτών των περικοπών υπερτονίζεται όχι μόνο από την τρόικα, αλλά και από κάθε Ευρωπαίο πολιτικό, ως δείγμα συνεπούς τήρησης των συμφωνημένων, εκ μέρους της Ελλάδας. Ωστόσο, κανείς δεν γνωρίζει, και κανείς δεν λέει, πού θα φτάσει η Ελλάδα μετά και την επιβολή αυτού του κύματος λιτότητας, του αγριότερου που έχει επιβληθεί ποτέ σε ευρωπαϊκή χώρα, και μάλιστα μετά δυόμισι χρόνια δραστικών περικοπών και πέντε χρόνια συνεχούς ύφεσης. Κανείς δεν μπορεί να πει αν θα αντέξει η ήδη ζόμπι οικονομία την αποστράγγισή της από 11,6 δισ. ευρώ, από εισοδήματα που θα συντηρούσαν ζωντανούς τους πολίτες και τη ζήτηση, τη στιγμή μάλιστα που η οικονομία βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μια παγίδα ρευστότητας, υπό την ταυτόχρονη θανατηφόρο επίδραση του αποπληθωρισμού και της απομόχλευσης. Η ζήτηση έχει πεθάνει.
Παράλληλα, η είσοδος των 31,5 δισ. της δόσης στη χώρα (τον Νοέμβριο!) είναι αμφίβολο αν θα τονώσει τη ζήτηση, στο μέτρο που το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος, περισσότερο από τα δύο τρίτα, θα οδεύσει στην ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων τραπεζών, 4,6 δισ. θα πάνε για τοκοχρεολύσια, και μόνο ένα μικρό υπόλοιπο θα εξοφλήσει λιμνάζοντα χρέη του Δημοσίου προς προμηθευτές του, προς τους οποίους έχει επιβληθεί από καιρό στάση πληρωμών. Αρκετοί μάλιστα από τους προμηθευτές, που περιμένουν χρεωστούμενα από το Δημόσιο έχουν περιέλθει σε απελπιστική κατάσταση, έχουν σχεδόν καταστραφεί· άρα και από αυτά τα χρήματα ελάχιστα θα πέσουν στην αγορά για να τη θερμάνουν.
Υπάρχει η ελπίδα, μάλλον η ευχή, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να μεταφραστεί σε ρευστότητα προς την αγορά. Αυτό όμως είναι ευχή, δεν είναι γνώση. Δεν ξέρουμε πώς μπορεί η κυβέρνηση να πιέσει τις ζόμπι τράπεζες, με τεράστια προβλήματα επισφαλειών, να διοχετεύσουν κεφάλαια στην αγορά - παρότι η ανακεφαλαιοποίηση επιβαρύνει το δημόσιο χρέος. Αλλωστε, και από τα 18 δισ. ευρώ της πρώτης δόσης ανακεφαλαιοποίησης, δεν είδαμε τίποτε να πηγαίνει στην αγορά για τόνωσή της. Εξακολουθεί, τέλος, ο φόβος η δόση να μην είναι ολόκληρη, 31,5 δισ., αλλά κατά τι μικρότερη για λόγους σωφρονισμού και προοκαταβολικής τιμωρίας, για να μη χαλαρώσει η Ελλάδα τις προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής - έχει συμβεί στο παρελθόν, γιατί να μην ξανασυμβεί τώρα;
Μόνη μικρή ελπίδα για τόνωση της αγοράς είναι τα κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που άρχισαν επιτέλους, με τεράστια καθυστέρηση, να ενεργοποιούνται, και με την ελπίδα ότι θα μοχλεύσουν περαιτέρω ιδιωτικά κεφάλαια· αλλά και πάλι, πώς να ποτίσουν την έρημο 1,7 δισ. σε δόσεις;
Το φανερό σενάριο διάσωσης άρα δεν βγαίνει. Ούτε κανένα από τα σενάρια που επεξεργάστηκαν οι ειδικοί του υπουργείου Οικονομικών. Κανένα υφιστάμενο σενάριο δεν βγαίνει, με τεχνικούς όρους. Ούτε τα σενάρια επιμήκυνσης. Ο Ελληνας αντιπρόσωπος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Θάνος Κατσάμπας, που θορύβησε την ελληνική κυβέρνηση προχθές, επανέλαβε απλώς αυτό που το ΔΝΤ είχε ήδη πει από τις πρώτες ώρες του PSI και της νέας δανειακής σύμβασης, τον περασμένο Φεβρουάριο: κάθε επιμήκυνση θα απαιτεί και νέα χρηματοδότηση· σίγουρα θα απαιτηθεί και νέο πακέτο στήριξης· το χρέος δεν θα είναι βιώσιμο και εξυπηρετήσιμο από την Ελλάδα ούτε το 2015 ούτε καν το 2020.
Τώρα το τυπικό ορόσημο είναι η Σύνοδος Κορυφής της 18ης Οκτωβρίου. Εως τότε θα πρέπει να έχουν ψηφιστεί τα μέτρα λιτότητας, από μια Βουλή διαιρεμένη και φοβισμένη, και πιθανότατα πολιορκούμενη από απελπισμένους πολίτες. Εως τότε θα αντιμετωπίζουμε τη διττή, σχιζοφρενιογόνο στάση των Ευρωπαίων πιστωτών-εταίρων: αφενός, λόγια πολιτικής συμπάθειας, αφετέρου, αφόρητη πίεση της τρόικας για περικοπές και μεταρρυθμίσεις που καταλύουν όχι μόνο την κοινωνική συνοχή, αλλά και υπονομεύουν ζωτικές λειτουργίες του κράτους.
Το ουσιαστικό ορόσημο όμως είναι οι εκλογές της 6ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, εξ ου και η εκταμίευση της δόσης χρονολογήθηκε για τότε. Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει ζητήσει μετ’ επιτάσεως να παραμείνει η Ελλάδα στο απυρόβλητο έως τις αμερικανικές εκλογές· όχι μόνο για την ανεμπόδιστη εκλογή του, αλλά και για να αποφευχθεί γεωπολιτικό ντόμινο στη φλεγόμενη Ν.Α. Μεσόγειο. Μια αποσταθεροποιημένη κοινωνικοπολιτικά Ελλάδα δεν είναι εύκολα χειρίσιμη από τις ΗΠΑ· το απεύχονται. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να πούμε μετά πάσης βεβαιότητας ότι και η ηγεμονεύουσα της Ε.Ε. Γερμανία φοβάται αναλόγως την αποσταθεροποίηση της Ελλάδας και εργάζεται αποτελεσματικά προς αυτή την κατεύθυνση. Ενδεχομένως άλλοι είναι οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ και άλλοι της Γερμανίας, στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, και ίσως αλληλοσυγκρουόμενοι, πολύ περισσότερο που για την περιοχή, γεωπολιτικά και ενεργειακά, εκδηλώνουν ενδιαφέρον διαχρονικά και άλλες δυνάμεις: Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, και βέβαια Ισραήλ, Τουρκία, αραβικές χώρες.
Σημαδεμένη διαχρονικά από τη γεωπολιτική της θέση, δώρο και κατάρα μαζί, αιχμάλωτη στη θανάσιμη παγίδα του χρέους, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια τρομερή πρόκληση: να επιβιώσει ανάμεσα στις μυλόπετρες της Ιστορίας. Είναι η αρχή ενός μείζονος ιστορικού μετασχηματισμού σε όλη τη Δύση. Και η Ελλάδα την αντιμετωπίζει εξασθενημένη από την κρίση, χωρίς κοινωνική συνοχή, χωρίς ηγεσία, χωρίς εθνικό σχέδιο.
