Ενα «διαζύγιο» της Ε.Ε. με την Τουρκία δεν συμφέρει κανέναν
GABRIEL FELBERMAYR, RACHEL AICHELE, ERDAN YALCIN
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Τον Μάιο του 2015 η τουρκική κυβέρνηση και εκπρόσωποι της Ε.Ε. είχαν υπογράψει μνημόνιο με στόχο να εκσυγχρονίσουν και να επεκτείνουν την υπάρχουσα τελωνειακή τους ένωση.
Η επιλογή για επέκταση της συνεργασίας εκτός του πλαισίου ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. μπορεί να προκαλεί κατάπληξη, ωστόσο αποτελεί μια πιθανή λύση ώστε να αποτραπεί η επαπειλούμενη διακοπή των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων των δύο εταίρων. Σε αντίθεση με τις πολιτικές διαπραγματεύσεις για την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε., οι διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις έχουν προοδεύσει παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στην τελωνειακή ένωση έχει αρχικά περιοριστεί στα βιομηχανικά και στα επεξεργασμένα αγροτικά προϊόντα. Από το 1996, οπότε και είχε τεθεί σε ισχύ η τελωνειακή ένωση, οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ε.Ε. έχουν αυξηθεί σημαντικά: από τα περίπου 10 δισ. δολάρια στα περίπου 60 δισ. δολάρια το 2014.
Στο ίδιο διάστημα, οι τουρκικές εισαγωγές από την Ε.Ε. έχουν αυξηθεί από τα περίπου 30 δισ. δολάρια το 1996 στα περίπου 80 δισ. δολάρια το 2014. Ταυτόχρονα, έχει περιοριστεί ο αριθμός των προϊόντων χαμηλής τεχνολογίας που εξάγει η Τουρκία στην Ε.Ε. και έχει αυξηθεί ο αριθμός προϊόντων μεσαίας τεχνολογίας. Σταδιακά οι ευρωπαϊκές εταιρείες χρησιμοποιούν όλο και πιο πολύ την Τουρκία ως κέντρο παραγωγής ενδιάμεσων αγαθών, όπου βελτιώνονται τα μέρη που το απαρτίζουν και στη συνέχεια επανεισάγεται το αγαθό στην Ε.Ε. Χάρη στην τελωνειακή ένωση, η Τουρκία έχει γίνει σταδιακά σημαντικός σταθμός της ευρωπαϊκής αλυσίδας παραγωγής. Ωστόσο η επιτυχία της τελωνειακής ένωσης απειλείται εδώ και κάποιο διάστημα εξαιτίας οργανωτικών προβλημάτων της ένωσης, προβλήματα που θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές συνέπειες για την τουρκική βιομηχανία. Η προσπάθεια της Ε.Ε. να υπογράψει νέες εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τον Καναδά έχει φέρει στο προσκήνιο τα αδύνατα σημεία της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας - Ε.Ε. Με βάση την αρχή της από κοινού εναρμόνισης της τελωνειακής σχέσης με τρίτες χώρες, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να ανοίξει τις αγορές της στις τρίτες χώρες με τις οποίες υπογράφει εμπορικές συμφωνίες η Ε.Ε. Ωστόσο, η Τουρκία δεν δικαιούται τα ίδια πλεονεκτήματα που έχουν αποσπάσει οι ευρωπαϊκές χώρες από τις τρίτες χώρες στο πλαίσιο της εμπορικής τους συμφωνίας.
Σύμφωνα με την ανάλυσή μας αν δεν υπογραφεί μια εκσυγχρονισμένη εμπορική συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας, η Τουρκία απειλείται να υποστεί μεγάλες εμπορικές απώλειες. Μεσοπρόθεσμα οι δυνητικές απώλειες υπολογίζονται στο 0,01% του τουρκικού ΑΕΠ, ωστόσο ορισμένοι τουρκικοί εξαγωγικοί τομείς θα μπορούσαν να υποστούν μεγάλη ζημιά. Στον τομέα της παραγωγής αυτοκινήτων οι εξαγωγές θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 10% και κατά 4% στον τομέα της μηχανολογίας. Αν υπολογίσει κανείς μακροπρόθεσμα τις συνέπειες από τις εμπορικές συμφωνίες που υπογράφει η Ε.Ε., τότε οι απώλειες για την Τουρκία θα μπορούσαν να ανέλθουν μέχρι το 1,5% του ΑΕΠ της. Θεωρητικά η Τουρκία θα μπορούσε να δώσει τέρμα στην τελωνειακή ένωση με την Ε.Ε., αλλά αυτό θα αποτελούσε αρνητική εξέλιξη διότι η τουρκική οικονομία θα έχανε την πρόσβασή της στην ευρωπαϊκή αγορά, κάτι που θα μπορούσε να της στοιχίσει το 0,81% του ΑΕΠ της και η νέα εμπορική συμφωνία που θα υπέγραφε με την Ε.Ε. άλλο 0,96%. Και η Ε.Ε. θα έχανε σε αυτή την περίπτωση. Η καλύτερη λύση θα ήταν να ενισχυθεί η υπάρχουσα συμφωνία. Η επέκταση, ώστε να περιλαμβάνει αγροτικά προϊόντα και υπηρεσίες, θα μπορούσε να ενισχύσει το τουρκικό ΑΕΠ κατά 1,84% του ΑΕΠ.
* Ο κ. Felbermayr είναι διευθυντής του Κέντρου Διεθνών Οικονομικών στο Ινστιτούτο Ifo του Μονάχου.
** Η κ. Aichele είναι, επίσης, οικονομολόγος στο Ifo.
*** Ο κ. Yalcin είναι υποδιευθυντής του Κέντρου Διεθνών Οικονομικών του Ifo. Το άρθρο έχει δημοσιευθεί πρώτη φορά στον ιστότοπο voxeu.org.
