Ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνορωσικές σχέσεις
Του Θάνου Π. Ντόκου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_01/02/2012_470872)
Σε περιόδους οξείας και παρατεταμένης κρίσης είναι μάλλον αναμενόμενο να αναζητούνται μαγικές φόρμουλες και από μηχανής θεοί. Δύο σχετικά παραδείγματα αποτελούν οι μυθικές ποσότητες υδρογονανθράκων που κρύβονται στον βυθό των ελληνικών θαλασσών και η συμμαχία με τη Ρωσία.
Μια διευκρίνιση για να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις: πράγματι φαίνεται να υπάρχει αξιόλογος ενεργειακός πλούτος στον ελλαδικό χώρο. Πλην όμως η αξιοποίησή του θα πάρει αρκετά χρόνια και οπωσδήποτε δεν θα μεταμορφωθούμε σε Σαουδική Αραβία. Ούτε το ειδικό πολιτικό και οικονομικό βάρος της Ρωσίας επαρκεί για να λύσει όλα τα προβλήματα της Ελλάδας, ακόμη και αν υπήρχε η σχετική πρόθεση.
Από την άλλη πλευρά, όμως, και οι ενεργειακοί πόροι και η ανάπτυξη των ελληνορωσικών σχέσεων μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά κομμάτια της ελληνικής στρατηγικής εξόδου από την κρίση. Κάθε χώρα οφείλει να αναπτύσσει μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και να διευρύνει τα γεωπολιτικά ερείσματά της. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει μεν έναν γενικότερο ευρωπαϊκό/δυτικό προσανατολισμό σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά ταυτόχρονα να αναπτύξει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της με υπάρχουσες ή αναδυόμενες μεγάλες δυνάμεις, με βασικές προτεραιότητες τη Ρωσία και την Κίνα (ενδεχομένως να υπάρξουν κάποιες ευκαιρίες και με την Ινδία ή τη Βραζιλία).
Ιδιαίτερα όσον αφορά τη Ρωσία, η επίσκεψη του κ. Σαμαρά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή αποδεικνύεται λίαν χρήσιμη αφού πέραν των -σε έναν βαθμό δικαιολογημένων- ρωσικών παραπόνων, εκφράστηκε και από τις δύο πλευρές η πρόθεση (επ)αναβάθμισης των διμερών σχέσεων, με κεντρικό εργαλείο την ενέργεια (κυρίως τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream, αφού ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη εξαρτάται πλέον σχεδόν αποκλειστικά από τις προθέσεις της Βουλγαρίας). Υπάρχουν, επίσης, σημαντικά περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης των σχέσεων με τη Ρωσία και σε ζητήματα οικονομικών σχέσεων, πολιτισμού, εξοπλισμών (καθώς στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις υπάρχουν αρκετά οπλικά συστήματα ρωσικής κατασκευής), αλλά και ευρωπαϊκής και περιφερειακής ασφάλειας, όπου οι δύο πλευρές διαπιστώνουν συχνά εγγύτητα απόψεων. Βεβαίως, ο σχετικός σχεδιασμός θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό, αφού υπερβολικές προσδοκίες μπορεί να οδηγήσουν σε απογοητεύσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να προετοιμαστούμε, με πειστικά επιχειρήματα και κινήσεις εξισορρόπησης, για τη διαχείριση των αναμενόμενων αντιδράσεων και πιέσεων, κυρίως από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τέλος, θα πρέπει να αποφευχθούν οι άκομψες παρεμβάσεις στα εσωτερικά της άλλης πλευράς, όπως συνέβη πρόσφατα με την υπόθεση Βατοπεδίου.
Η σημερινή οικονομική και πολιτική αδυναμία της Ελλάδας επιβάλλει την αξιοποίηση όλων των πιθανών μέσων και τρόπων για την επανάκτηση της γεωπολιτικής μας επιρροής και στρατηγικού βάρους. Απαιτείται, βέβαια, στρατηγικός σχεδιασμός και συστηματική προσπάθεια από ελληνικής πλευράς, μακροπρόθεσμη στρατηγική για τον ρόλο μας στην ευρύτερη περιοχή, χωρίς ευχολόγια και ιδεοληψίες, με τόλμη, φαντασία, συγκεκριμένες και υλοποιήσιμες πολιτικές, καθώς και ενίσχυση του θεσμικού μηχανισμού εξωτερικής πολιτικής.
* Ο Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
